İkinci Dünya Savaşında İsmet İnönü ve Churchill arasında yapılan Adana Görüşmesi

Yıl 2011, Cilt: 12 Sayı: 47, 701 - 731, 01.07.2011

Osman Yalçın Editörden

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000342

Cited By: 3

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

İkinci Dünya Savaşında İsmet İnönü ve Churchill Arasında Yapılan Adana Görüşmesi

Öz

1’inci Dünya Savaşının Sonuçları 2’nci Dünya Savaşının da nedenidir. Savaş 01 Eylül 1939 günü sabahın erken saatlerinde, bir radyonun Polonyalılar tarafından basıldığı haberi ile Almanların hızla Polonya sınırlarına girişi ve bu gelişme üzerine Sovyet ordularının da Polonya’nın doğu sınırından girmesi ile başlamıştır. 1939 yılında başlayan 2’nci Dünya Savaşı 6 yıl süresince taraf olmayanları da daima meşgul etmiştir. Taraf olmamasına rağmen taraflar kadar harbin sıkıntısını yaşayan en şanssız ülke hiç şüphesiz Türkiye olmuştur. Türkiye harbin ayak seslerini daha 1930’ların ilk yıllarında anladığından yakın gelecekte büyük bir harbin içerisinde kalarak genç cumhuriyetin heba edilmemesi, milletin yeni sıkıntılara düçar olmaması için bölgesinde ittifaklar yapmıştır. İngiliz Başbakanı Churchill, Roosvelt’e; Türkiye’nin bir üs haline getirilerek Akdeniz’de Türk savunmasını hazırlamaya ikna için gayret etmiştir. Churchill, Kazablanka görüşmelerinden sonra Türkiye’yi saflarında harbe sokabilmek için 30 Ocak 1943 tarihinde Türkiye’ye gelmiş ve Adana’da İsmet İnönü ile bir görüşme yapmıştır. Görüşmeler 2 gün sürmüştür. Bu görüşmelere “Sağırlar Diyaloğu” da denmektedir. Çünkü Churchill ve İnönü taban tabana zıt fikirlerde görüşmelere katılmışlar, görüşme sonunda her iki taraf amacına ulaştığı izlenimi ile ayrılmıştır. Görüşme dünya basınında ve iç basında büyük yankı yapmıştır. Türkiye, karşılanması imkansız şartlar ile İngiltere’yi oyalamıştır. Bulunduğu konum itibariyle tarafsız kalmasının daha yararlı olacağı politikası, 1945 yılı Şubat ayına kadar korunmuştur. Bu tarihte ise kazanan tarafın belli olmasıyla yeni kurulacak Birleşmiş Milletlerde yer alabilmek için Almanya ve Japonya’ya göstermelik savaş açılmıştır

Kaynakça

• ARŞİV KAYNAKLARI
• AYIN TARİHİ, “VESİKALAR”, Bas. ve Yay. Md.lüğü, Ankara, Şubat 1943
• AYIN TARİHİ, “Türkiye Almanya ile Münasebetini Kesti”, Ağustos 1944
• AYIN TARİHİ,“Türkiye’nin Almanya ile Japonya’ya Harp İlanı”,Şubat 1945
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), T.C. hariciye Vekâleti,11 Haziran 1942, 030. 10, 232, 562, 11
• BCA, T.C. Dâhiliye Vekâleti ve Muğla Valiliği, 5 Aralık 1943, 030. 10, 232, 563,9
• BCA, T.C. Dâhiliye Vekâleti ve Muğla Valiliği, 13 Ocak 1944, 030. 10, 232, 563,13
• BCA, T.C. Hariciye Vekâleti, 030. 10, 152, 78,30
• YALÇIN (Der.), a.g.e., s.155, s.132-134
• William Hale, a.g.e.,s.74,75
• YALÇIN (Der.), a.g.e., s.155
• BCA, Genelkurmay Başkanlığı, 030-0-010-000-000-59-402-30 Genelkurmay Arşiv Belgesi
• BCA, T.C. Hariciye Vekâleti (Rauf Orbay’ın 4 Sf. Londra Raporu),11 Şubat 1943, 030. 10, 235, 588, 3
• BCA, T.C. Milli Müdafaa Vekâleti ve Maliye Vekâleti,11 Şubat 1943, 030. 10, 133, 957, 18
• BCA, T.C. Başbakanlık, Münakalat ve Maliye Vekâleti,11Şubat 1943, 030. 10, 169, 177, 20
• BCA, 030-0-018-001-002-95-54-1,22.06.1941(Türkiye'nin Alman-Sovyet Harbine Karşı Tarafsızlığı)
• T.C. Dışişleri Bakanlığı, Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl İkinci Dünya Savaşı Yılları (1939-1945), Dışişleri Yay., Ankara,1973
• TELİF VE TETKİK ESERLER
• Artuç, İbrahim, İkinci Dünya Savaşı 1. Cilt, Kastaş Yayınevi, İstanbul, 2003
• Artuç, İbrahim, İkinci Dünya Savaşı 2. Cilt, Kastaş Yayınevi, İstanbul, 2003
• ATASE Bşk.lığı, “İkinci Dünya Savaşı Kronolojisi”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri II İkinci Dünya Harbi ve Türkiye 20-22 Ekim 1997- İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara,1999
• Cebecioğlu,Güngör, “İkinci Dünya Savaşı ve Türk Silahlı Kuvvetleri”, 6’ncı Askeri Tarih Semineri I, İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye 20-22 Ekim 1997-İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara, 1998
• Çakır, Musa,”İkinci Dünya Savaşı Döneminde Askeri Lojistik Hizmet ve Destek Sağlamaya Yönelik İngilizlerle Yapılan Temaslar”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri 1 İkinci Dünya Harbi ve Türkiye 20-22 Ekim 1998- İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara,1998
• Dönmez, Berna,”İkinci Dünya Savaşı’nın Son Döneminde Türk Dış Politikası”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri II İkinci Dünya Harbi ve Türkiye 20-22 Ekim 1997-İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara, 1999
• Gürün,Kamuran, ”Savaşın İlk Yılı ve Türkiye”, 6’ncı Askeri Tarih Semineri I, İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye 20-22 Ekim 1997-İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara, 1998
• Gönlübol, Mehmet, Uluslar arası Politika, Ankara Ünv.Bsm., Ankara, 1978
• Hobsbawn, Eric, (Çev.Yavuz ALOGAN), Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 Aşırılıklar Çağı, Everest Yay., İstanbul, 2006
• Kaymaklı, Hulusi, TÜRK Havacılık Tarihinde Türkler 2, Hv.Bsm., Ankara, 1997
• Kurtcebe, İsmail, ”İkinci Dünya Savaşı Sonunda Türkiye Üzerinde Rus Baskısı”, 6’ncı Askeri Tarih Semineri I, İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye 20-22 Ekim 1997-İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara, 1998
• Korbek, Ergun, “2 nci Dünya Savaşında İngiltere Başbakanı Winston Churchill ile Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Arasındaki Adana Görüşmesi, (30-31 Ocak 1943)”, 6’ncı Askeri Tarih Semineri I, İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye 20- 22 Ekim 1997-İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara, 1998
• Öztoprak, İzzet,”İkinci Dünya Savaşı Döneminde Adana Görüşmelerinin Askeri Yönü”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri I İkinci Dünya Harbi ve Türkiye 20-22 Ekim 1997-İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara,1998
• TC. Dışişleri Bakanlığı, İkinci Dünya Savaşının Gizli Belgeleri, Sebat Matbaası.,İstanbul, 1968
• Uçarol, Rifat, “İkinci Dünya Savaşı “Misak-ı Milli” ve Türkiye’nin Savaşa Girmemek için Direnişi”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri II İkinci Dünya Harbi ve Türkiye 20-22 Ekim 1997-İstanbul, Gnkur.Bsm., Ankara, 1999
• Uslu, Nasuh, Türk-Amerikan İlişkileri, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara, 2000
• William Hale, Çev.Petek Demir,Türk Dış Politikası 1774-2000, Mozaik Yay.,İstanbul, 2003
• Yalçın, Durmuş-Avcı, Cemal, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2002
• Yalçın, Mehmet Ali, İkinci Dünya Savaşının Gizli Belgeleri, MAY Yay., İstanbul,1968