Mühürdarzade Nuri Bey’in Demirağ Hayatı ve Çalışmaları 1886 1957

Yıl 2009, Cilt: 11 Sayı: 44, 743 - 769, 01.04.2009

Osman Yalçın

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000311

Cited By: 4

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Mühürdarzade Nuri Bey’in (Demirağ) Hayatı ve Çalışmaları (1886-1957)

Öz

Mühürdarzade Nuri Demirağ, 1886 yılında Sivas Divriği’de doğmuştur. Babasını küçük yaşta kaybetmiştir. Öğrencilik hayatı oldukça başarılı geçen Küçük Nuri ailesinin geçimine katkıda bulunmak için 17 yaşında Ziraat Bankası’nda işe başlamıştır. Memuriyet hayatı dürüstlük ve halkı faiz batağından kurtarmak için kollamakla geçmiştir. Meşrutiyetin ilanı ile Ziraat Bankası’nda çalışanlar ıslahat hareketlerinde görevlendirilmeye başlamıştır. Nuri Bey de bu kapsamda 1911 yılında İstanbul’da görevlendirilir. Burada görevinde hızla yükselir ancak işgal yıllarında memuriyetten ayrılarak ticarete atılır. Sigara kağıdı satar ve bununla yetinmeyip büyük ticari yatırımlara girer. Cumhuriyet Döneminde devletin milli kaynaklarla demiryolu yapımı projesinde yer alır ve bu kapsamda 2012 km. uzunlukta demir yolu ağı döşer. Türk Hava Kuvvetlerini güçlendirmek için halkın bağış kampanyasına para vererek birkaç uçak almakla sorunun çözülemeyeceğini değerlendirir. 1936 yılında Beşiktaş’ta Uçak Fabrikasını açar, bugünkü Yeşilköy Havaalanı’nın yerinde pilot yetiştirmek üzere okul açar. Türk Hava Kurumu kendisine 65 planör ve 10 uçak siparişi verir. Planörler teslim edilir ama uçaklar anlaşılmayan gerekçeler ile alınmaz ve Demirağ bundan büyük zarar eder. Yeni geliştirdiği uçak projelerine Devlet Hava Yolları da ilgi göstermez. “Zafer uçakların kanatlarındadır” diye yola çıkar ama büyük idealleri maalesef anlaşılamaz. Demirağ’ın girişimine yetkililer destek vermediği gibi malları haciz edilir. Bütün girişimleri sonuçsuz kalır. Türkiye’de ilk muhalefet partisini kurar ama başarılı olamaz. Demokrat Parti kontenjanından 1954 yılında bağımsız milletvekili seçilir. 1957 yılında Şeker hastalığından vefat eder

Kaynakça

• Atatürkçülük Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri Birinci Kitap, Gnkur. Bsm., Ankara, 1983.
• ADIGÜZEL, M. Bahattin, Türk Havacılığında İz Bırakanlar, THK Kültür Yay. No:7, Ankara, 2006.
• DERVİŞOĞLU, Fatih M., Nuri Demirağ Türkiye’nin Havacılık Efsanesi, Ötüken Neş., İstanbul, 2007.
• Yaşar Özdemir, Atatürk ve Türk Havacılığı, Hv.Bsm., Ankara,1981,s.48; Bora
• Çağlar, Havacılık ve Savunma Sanayi Üzerine Çalışmalar, HAVELSAN, Ankara, 2000, s.338,339
• Oktay Verel, İstikbal Göklerin Gökler Bizimdir C.I-II, Türk Hava Kurumu Yayınları
• , İstanbul, 1985, s.10
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Tarih 28.6.1948, Dosya: 6380, Fon Kodu: 030.10, Yer No: 61.413.34
• BCA, Tarih 27.11.1939, Dosya: 25712, Fon Kodu: 030.10, Yer No: 212.441.12
• BCA, Tarih 29.11.1939, Dosya: 6158, Fon Kodu: 030.10, Yer No: 59.399.25
• BCA, Tarih 10.06.1941, Dosya: 62100, Fon Kodu: 030.10, Yer No:61.409.15
• BCA, Tarih 29.11.1939, Dosya : 6158, Fon Kodu: 030.10, Yer No: 59.399.25
• BCA, Tarih 28.6.1948, Dosya: 6380, Fon Kodu: 030.10, Yer No: 61.413.34
• ÇAĞLAR, Bora, Havacılık ve Savunma Sanayii Üzerine Çalışmalar, HAVELSAN, Ankara, 2000
• DELİORMAN, M. Necmettin, Nuri Demirağ’ın Hayat ve Mücadeleleri, Nu.D.Matbaası, İstanbul, 1957
• DENİZ, Tuncay, Türk Uçak Üretimi-Turkish Aircraft Production, 2004, Türkiye
• İhsan, TAYHANİ, Atatürk’ün Bağımsızlık Politikası ve Uçak Sanayii 1923– 1950,Türk Hava Kurumu Basımevi, Ankara, 2001
• ÖZDEMİR, Yaşar, Atatürk ve Türk Havacılığı, Hv.Bsm., Ankara,1981
• ERDEM (Edt.), Tevfik, Feodaliteden Küreselleşmeye temel Kavram ve Süreçler, Lotus Yay., Ankara, 2006
• ŞAKİR, Ziya, Nuri Demirağ Kimdir?, Kanaat Matbaası, İstanbul, 1947
• VEREL, Oktay, İstikbal Göklerin Gökler Bizimdir Birinci Cilt, Türk Hava Kurumu Yayınları 3, İstanbul, 1985
• YALÇIN, Soner, Efendi-Beyaz Türklerin Büyük Sırrı, 5. Bsk., İstanbul, 2004
• YALÇIN, Osman, Türk Hava Kuvvetleri Teşkilatlanma Tarihi, G.Ü.Sos.Blm.Enst., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004
• YALÇIN, Osman, Türk Hava Harp Sanayii Tarihi, G.Ü.Sos.Blm.Enst., Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2008