LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI VE EGE ADALARI

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 53, - , 01.09.2013

Fuat İnce

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000391

Cited By: 5

Öz

Ege  Denizi’ndeki  adalar  yüzyıllarca  Osmanlı  hâkimiyetinde  kalmıştır.  Bu 

hâkimiyet  kurulduğu  dönemin  uluslararası  hukuk  kurallarına  tamamen  uygundur. 

Bugün  Yunanistan’a  ait  olan  adalar,  Türk  hâkimiyetinden  uluslararası  hukuka 

uygun olarak egemenlik devri yapılmış  olan  adalardır.  Bu  adalar  iki  grupta 

toplanabilir. Birinci grupta, Yunanistan’ın bağımsızlığını elde ettiği 24 Nisan 1830 

ile Lozan Barış Antlaşması’nın imzalandığı 24 Temmuz 1923 arasındaki dönemde 

Yunanistan’a  bırakılan  adalar  bulunmaktadır.  İkinci  grupta  ise,  Lozan  Barış 

Antlaşması ve 10 Şubat 1947 Paris İtalyan Barış Antlaşması ile gayri askerî statüde 

olmaları kaydıyla Yunanistan’a bırakılan adalar bulunmaktadır. Bunların dışındaki 

ada,  adacık  ve  kayalıklar  için  egemenlik  devri  yapılmamıştır.  Yunanistan, 

uluslararası  alanda  meydana  gelen  değişmelerin,  antlaşmalarla  kurulmuş  olan 

statüyü ortadan kaldırdığını ve Lozan Barış Antlaşması’nda Türkiye’ye bırakıldığı 

belirtilmeyen kara parçalarının tamamının kendisine ait olduğunu ileri sürmektedir. 

Buna karşılık Türkiye, antlaşmaların hükümlerinin geçerli olduğunu ve Lozan Barış 

Antlaşması’nda haklarından feragat etmediği ada, adacık ve kayalıklarda egemenlik 

haklarının devam ettiğini savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ege Adaları, Lozan Barış Antlaşması, Türkiye

Kaynakça

• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914–1990), Cilt I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1992.
• Başeren, Sertaç Hami, Ege Sorunları, Tüdav Yayınları, İstanbul, 2003.
• II.Dünya Savaşı’nın sonunda imzalanan ve Menteşe Adaları’nın İtalya’dan Yunanistan’a devrini belirleyen Paris İtalyan Barış Antlaşması’nın ondördüncü maddesi ve onüçüncü ekinin D paragrafı için, Bkz. Kurumahmut, a.g.m., Ek–17. Bu antlaşmaya göre; İtalya, Yunanistan’a Lozan Barış Antlaşması’nın onbeşinci maddesine göre elinde bulundurduğu Menteşe Adaları’nı ve Meis’i bitişik adacıkları ile beraber, askerden arındırılmış olarak devretmiştir. Mehmet Saka, Ege Denizi’nde Türk Hakları, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1974, s. 46.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, Cilt II, Türk Tarih KurumuYayınları,İstanbul, 1943.
• Belen, Necdet, Ege Denizi ve Ege Adaları, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 1995.
• Besbelli, Saim, - Ülman, Mustafa, Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri 1911-1912 Osmanlı - İtalyan Harbi (Deniz Harekâtı), Cilt III,
• Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1980.
• Büyüktuğrul, Afif, Balkan Harbi Tarihi Osmanlı Deniz Harekâtı (1912-1913), Cilt I, Genelkurmay Harb Tarihi Dairesi Yayını, İstanbul.
• Bıyıklıoğlu, Tevfik, Türk İstiklâl Harbi 1 Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1992.
• Corretto, Giacomo E., Akdeniz’de Türkler, (Çev. Durdu Kundakçı - Gülbende Kuray), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2000.
• Coşkun, Alev, Kuvayı Milliye’nin Kuruluşu - En Uzun 15 Gün / Ödemiş Direnişi, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 2005.
• Dinçer, Hasan, “Genelgeler ve Kongreler Dönemi”, “Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, (Ed.Temuçin Faik Ertan), Siyasal Kitapevi, Ankara, 2011.
• Düstur Üçüncü Tertip, Cilt V, 11 Ağustos 1339-19 Teşrinievvel 1340, Necmi İstikbâl Matbaası, İstanbul,1931.
• Erim, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasî Tarih Metinleri (Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları), Cilt I, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1953.
• Erinç, Sırrı- Yücel, Talip, Ege Denizi: Türkiye İle Komşu Ege Adaları, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1978.
• Ertan, Temuçin F., “Mudanya Mütarekesi’nden Lozan Barış Antlaşması’na”, Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, (Ed.Temuçin Faik Ertan), Siyasal Kitapevi, Ankara, 2011.
• Ertuna, Hamdi, 1911-1912 Osmanlı-İtalyan Harbi ve Kolağası Mustafa Kemal, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1984.
• Esmer, Ahmet Şükrü, Siyasî Tarih, Maarif Matbaası, İstanbul, 1944.
• Gorce La, Çağlar Boyu Yunanlılar İstanbul, Belge Yayınları, 1986.
• Gürsu, Sevil Tunç “Tarihte Batı Anadolu, Ege, Ege Adaları”, VIII. Türk Tarih Kongresi’nden Ayrı Basım, Ankara, 1979.
• Karacan, Ali Naci, Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, III. Baskı, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1993.
• LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI VE EGE ADALARI 127 Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Cilt V, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1983.
• Kurumahmut, Ali, “Ege’de Tartışmalı Adalar Sorunun Ortaya Çıkışı”, Egede Temel Sorun Egemenliği Tartışmalı Adalar, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1998.
• Kurumahmut, Ali - Başeren, Sertaç Hami, The Twilight Zones In The Aegean Unforgetten Turkish Islands (Ege’de Gri Bölgeler Unutul(may)an Türk Adaları), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2004.
• Küçük, Cevdet, “Ege Adalarında Türk Egemenliği Dönemi”, Egede Temel Sorun Egemenliği Tartışmalı Adalar, (Yayına Haz. Ali Kurumahmut), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1998.
• Limits of Oceans and Seas (Special Publication 23), Draft 4 th Edition, 1986, Monte Carlo, 1986.
• Mansel, Arif Müfid, Ege ve Yunan Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2004.
• Meray, Seha L. (Çev.)., Lozan Barış Konferansı: Tutanaklar-Belgeler, Tk I, C.I, Ktp.I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
• Örenç, Ali Fuat ,“Türk İdaresinde Ege Adaları Tarihi”, Yeni Türkiye Dergisi, Sa.:31, Ankara, 2001.
• Öztürk, İbrahim Sadi, Türklüğün İdam Fermanı Sevr Antlaşması, Fark Yayınları, Ankara, 2007
• Parla, Reha, Belgelerle Türkiye Cumhuriyeti’nin Uluslararası Temelleri, II. Baskı, Lefkoşe, 1987.
• Saka, Mehmet, Ege Denizi’nde Türk Hakları, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1974.
• Sancar, Erdinç, 21. Yüzyıl Stratejilerinde Türk Denizcilik Tarihi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2006.
• Sun, Selim, 1897 Osmanlı-Yunan Harbi, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1965.
• Şimşir, Bilâl N., Ege Sorunu:Belgeler (1913–1914), Cilt II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
• Uçarol, Rifat, Siyasî Tarih, Seri No:4, II. Baskı, Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları, İstanbul, 1982.
• Umar, Bilge, Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İnkılâp Kitapevi, İstanbul, 1993.
• Ülkekul, Cevat, “Atatürk Neden “Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”
• Demişti”, Harita Dergisi, Sa.:130, Ankara, 2003.
• TBMM, “Zabıt Ceridesi”, İ:9, C.2, 23.8.1339 (1922).