LOZAN GÖRÜŞMELERİ SÜRECİNDE TÜRKİYE’NİN TRAKYA VE BOĞAZLARA YÖNELİK ALDIĞI ASKERÎ ÖNLEMLER

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 53, - , 01.09.2013

Hüsnü Özlü

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000394

Öz

İstiklal Savaşı’nın  zaferle  sonuçlanmasının  ardından  yeni  Türkiye  Devleti, 

uluslararası  alanda  tam  bağımsızlığı  ve  egemenliği  ile bağımsız bir devlet olarak 

varlığını tüm dünyaya onaylatmak amacıyla Lozan Konferansı’na katılmıştır.

20 Kasım 1922 tarihinde konferansın başlaması ile birlikte heyetler arasında 

sürekli  artarak  devam  eden  gerginlik  ve  pazarlıklar,  ilerleyen  günlerde  bazı 

noktalarda çıkmaza girilmesine neden olmuş ve yaşanan uyuşmazlıklar sebebiyle, 4 

Şubat  1923’de konferans  kesintiye  uğramıştır.  Bu  süreçte  bir  taraftan askerî 

hazırlıklar devam ederken diğer taraftan da konferans ile ilgili gelişmeler Türkiye 

Büyük Millet Meclisi’nin açık ve gizli oturumlarında düzenli olarak ele alınmıştır. 

Barış görüşmelerinin  tıkanması  üzerine  Türkiye  Devleti  özellikle  Boğazlar  ve 

Trakya bölgesinde yeni askerî tedbirleri uygulamaya koymuş ve gerekirse yeniden 

savaşı  göze  alacak  önlemlere  başvurmuştur.  Bu makalede Lozan görüşmeleri 

sürecinde özellikle Trakya ve Boğazlara yönelik alınan askerî önlemler konusu arşiv 

belgelerine dayanılarak ele alınmış ve analiz edilmiştir.

23  Nisan  1923’de  yeniden  toplanan  Lozan  Konferans’ı  çetin  müzakerelerin 

geçtiği  ve  müttefikler  ile  Türk  Delegasyonu’nun  arasındaki  görüş  ayrılıklarının 

daha da belirginleştiği bu dönem sonunda, 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış 

Antlaşması adı ile neticelenmiş ve imzalanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lozan Konferansı, İsmet İnönü, Lord Curzon, Trakya

Kaynakça

• Kitap ve Makaleler:
• AKŞİN, Aptülahat; Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasi, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1991.
• AKYOL, Taha, KAPLAN, Sefa; Açık ve Gizli Oturumlarda Lozan Tartışmaları, TBMM’de Lozan Müzakereleri Tutanakları, İstanbul, 2013.
• ARIKAN, Zeki; “Lozan Görüşmeleri ve Türkiye Büyük Millet Meclisi”, 80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyum Bildirileri, 6 Ekim 2003,
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2005, s.61-80.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal; Nutuk, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 1997.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri; Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2006.
• GÜR, Ebru; Lozan Konferansı’nın Türk Basınına Yansımaları, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 2006.
• Hakimiyet-i Milliye; 29 Ekim 1922, No:646.
• Hakimiyet-i Milliye; 23 Kasım 1922, No:669.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1482.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1485.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1487.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1488.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1489.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1494 . Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1505.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1508.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1509.
• LOZAN GÖRÜŞMELERİ SÜRECİNDE TÜRKİYE’NİN TRAKYA… 237
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1510.
• ILGAR, İhsan; “Lozan Konferansı’nın Başarısızlığa Uğraması Halinde Türk Genelkurmayının Gizli Harekât Planı”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Eylül 1970, S.36, s.39.
• KARACAN, Ali Naci; Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, Ankara, 1993.
• NUR, Rıza, GREW, Joseph C.; Lozan Barış Konferansı’nın Perde Arkası (1922-1923), Yayına Hazırlayan: Nurer Uğurlu, İstanbul, 2013.
• ÖZCAN, Mehmet Şah; Lozan Konferansı’nın Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Yansımaları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 2011.
• SONYEL, Salahi; Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C:II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
• SONYEL, Salahi; Gizli Belgelerle Lozan Konferansı’nın Perde Arkası, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 2006.
• ŞİMŞİR, Bilal; Lozan Telgrafları I (1922-1923), TTK Yayını, Ankara, 1990.
• ŞİMŞİR, Bilal; Lozan Telgrafları, Türk Diplomatik Belgelerinde Lozan Barış Konferansı, C.I, (Kasım 1922-Şubat 1923), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1990.
• ŞİMŞİR, Bilal; Lozan Telgrafları, Türk Diplomatik Belgelerinde Lozan Barış Konferansı, C.II, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1994.
• TANSEL, Selahattin; Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C: IV, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1991.
• TURAN, İlhan; İsmet İnönü, Lozan Barış Konferansı Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj, Anı ve Söyleşileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2003.
• Türk İstiklal Harbi, İstiklal Harbinin Son Safhası,(18 Eylül 1922-1Kasım 1923); 2’nci Cilt, 6’ncı Kısım, 4’üncü Kitap, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969.
• Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi, İstiklal Harbinin Son Safhası; 2’nci Cilt, 6’ncı Kısım, 4’üncü Kitap, Genelkurmay Basımevi, 1995.
• WALDER, David; Çanakkale Olayı, Çeviren: M.Ali, Kayabal, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1970.