LOZAN KONFERANSI BAŞLARKEN BASIN İLE KURULAN DİYALOG

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 53, - , 01.09.2013

Ü. Gülsüm Polat

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000395

Öz

Kamuoyunun  aydınlatılmasında  en  büyük  role  sahip  olan  basın,  Lozan 

Konferansı  gibi  Türk  toplumu  için  önemli  bir  olayın  işlenmesinde  de mühim bir 

görev üstlenmiştir.  Bu önemli  süreç  başlarken yerli  ve  yabancı  basınla  doğru 

iletişim  kurulmaya  ve  Türk  tarafının  haklı  gerekçeleri  aktarılmaya  çalışılmıştır. 

Bunun için mümkün olan tüm doğru kanallar kullanılmış buna karşın Misak-ı Milli 

düsturunu  engelleyeceği  düşünülen  basın-yayın  kuruluşlarıyla  olan  bağlantı  sona 

erdirilmiştir. Bu bağlamda Ajans Reuters ve Ajans Havas’ın ödenekleri kesilmiştir. 

Lozan  Konferansı  başlarken  İsmet  İnönü  ve  ekibinin  basın  ile  kurduğu  etkileyici 

diyalog Batı kamuoyunda Türk tarafına karşı ön yargıyı ortadan kaldırmamışsa da 

kayıtsız  şartsız  bir  teslimiyetin  yaşanmayacağının  işaretini  de  vermiştir.  Bu 

bağlamda basın ile kurulan doğru bağlantı konferansın Türk tarafı açısından olumlu 

sonuçlanmasında etkili olmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Basın, Lozan Konferansı, İsmet İnönü, Ajans Havas

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları:
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi,
• 030.10.0/202.379.9,2-3.
• 030.10.0/635.6.2.
• 030.10.0/202.379.9.
• 030.10.0.0/218.473.19
• 030.10.0.0/83.545.10
• Diğer Kaynaklar
• “Bab-ı ali bir beyanname neşrine karar verdi: Konferansta İstanbul namına murahhas bulunmayacaktır”, Akşam, 2 Teşrin-i sani 1338.
• “Bonar Law’ın mühim birkaç cümlesi. Boğazlarda bir Cebel-i tarık düşüncesi abestir”, Hakimiyet-i Milliye, 3 Teşrin-i sani 1922.
• “Bugün Aldığımız ajans telgrafları: İngiltere Şark Konferansının Tehiri İçin Teşebbüste Bulunmamıştır.”, Akşam, 24 Teşrin-i evvel 1338.
• “Constantinople’s Ordeal. Who is Ordeal”, The Manchester Guardian, 13 Kasım 1922.
• “Daily News Gazetesi’ne göre muhtıranın mahiyeti”, “Poincaré Muhtırayı Tedkik Etti ve İ’tilafa Mani Bir Mahiyet Görmediğini bildirdi”, Akşam, 14 Teşrin-i sani 1338.
• “Doubtful Preparation for Peace”, The Manchester Guardian, 13 Kasım 1922.
• “İngiltere Konferansın Tehirini Taleb Etti”, Akşam, 23 Teşrin-i evvel 1338.
• “İsmet Paşa’nın Avrupa Gazetecilerine Yeni Beyanatı”, Akşam, 21 Teşrin-i sani 1338.
• “İsmet Paşa’nın Nutku ‘Yaşasın’ avazesiyle karşılanıp alkışlanmıştır”, Akşam, 22 Teşrin-i sani 1338.
• “İsmet Paşa’nın Pek Mühim Nutku, Akşam, 1 Teşrin-i sani 1338.
• “Kemalist Military Boast. Strongest and Best-Equipped Army in the World”, The Manchester Guardian, 2 Kasım 1922.
• “Kemalist Provacation. Preparation to take what may not be given in conference.”, The Manchester Guardian, 14 Kasım 1922.
• “Konferansta Müdafaa Edeceğimiz Prensipler, İsmet Paşa’nın bir İtalyan Gazetecisine Beyanatı”, Akşam, 8 Teşrin-i sani 1338.
• “Memorandum to France. Immediate Reply from Paris. Need for Firmness.”, The Times, 16 Kasım 1922.
• “Müdafaa edeceğimiz nakabil-i tağyir [değiştirilemez] esas Misak-ı Millidir”, Akşam, 7 Teşrin-i sani 1338.
• “Müttefik Devletler Akd edilecek Konferansa ‘Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin bila tehir…, Hakimiyet-i Milliye, 26 Eylül 1922.
• “Peace Conference Postponed. French Passivity”, The Times, 13 Kasım 1922, “İsmet Paşa Poincaré ile Görüştü. Müşarunileyh Poincaré ile Mülakatından Memnundur”, Akşam, 15 Teşrin-i sani 1338.
• “Pek Yakında bir konferans Akdi”, Vakit, 18 Eylül 1338.
• “Porte giving way to Angora, Ismet Pasha’s Boasts”,The Times, 2 Kasım 1922.
• “Refet Paşa Hazretleri ve Kahraman Jandarmalarımız Mukaddes Payitahtımızı bugün Saat Üçte Teşrif ettiler. Akşam, 19 Teşrin-i evvel 1338.
• “Dün İstanbul Refet Paşa’ya Emsali Görülmemiş bir istikbal merasimi yapmıştır.
• Bütün Türk ve Müslüman İstanbul Refet Paşa’yı ve jandarmalarımızı istikbal içün Kabataş’tan Fatih’e Kadar Güzergahta Ahz-ı mevki etmiş, milli hükümetimiz ve milli ordumuz mütemadiyen alkışlamıştır”, Vakit, 20 Teşrin-i evvel 1338.
• “Son Dakika. Bonar Law Şark-ı Karib Hakkında Beyanatı…”, Akşam, 28 Teşrin-i evvel 1338.
• LOZAN KONFERANSI BAŞLARKEN BASIN İLE KURULAN DİYALOG 265
• “Sulh Konferansı”, Hakimiyet-i Milliye, 24 Teşrin-i evvel 1922.
• “Şark Konferansı Yakında Venedik Şehrinde İn’ikad Ediyor…” Vakit, 24 Ağustos 1338.
• “Şark Konferansının 13 Teşrin-i sanide İn’ikadı Suret-i Kat’iyyede Tekerrür etmiştir.”, Vakit, 25 Teşrin-i evvel 1338.
• “Şark Konferansının Tehiri”, Vakit, 24 Teşrin-i evvel 1338.
• “Şark-ı Karib Konferansı 13 Teşrin-i sanide Lozan’da Toplanacaktır”, Akşam, 24 Teşrin-i evvel 1338.
• “‘Times’ Türkleri Takdir edelim diyor.”, Hakimiyet-i Milliye, 23 Teşrin-i evvel 1338 (23 Ekim 1922).
• “Turkey now a Democracy. Ismet Pasha’s Declaration”, The Times, 16 Kasım 1922.
• “Venedik Konferansının Tarihini Tayin İçün Müzakerat. Konferansın eylül evasıtına doğru ictima’ı muhtemeldir.”, Vakit, 25 Ağustos 1338.
• From Our Special Correspondent, “Prospect of Peace. Lausanne begins Hopefully.”, The Times, 21 Kasım 1922.
• Girgin, Atilla, Uluslararası İletişim Haber Ajansları ve A.A, Der Yayınları, İstanbul 2002.
• İsmet İnönü, Hatıralar, 2. Kitap, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1987.
• İsmet Paşa Sapanca’da kendilerine refakat eden muhabirimizi kabul buyurarak sulh konferansında ta’kib edilecek hatt-ı hareket…eden atideki mühim beyanatta bulunmuşlardır”, Akşam, 7 Teşrin-i sani 1338.
• İsmet Paşa: [Konferansta en mahak haklarımızı isteyeceğiz..”], Akşam,s.2, 9 Teşrin-i sani 1338.
• Bengi, Hilmi, “Tarihsel Süreç İçinde Anadolu Ajansı’nın Özgün Kurumsal Yapısı (1920-2011)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 50, Güz 2012, ss. 299-341.
• Karacan, Ali Naci, Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, Bilgi Yayınevi, 3. Baskı Ankara, 1993.
• Meray, Seha L., Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar-Belgeler, C. I, 3. Baskı, YKY Yay.
• Nutuk (Söylev), C.I, İstanbul 2001.
• Ökte, Kürşat, “Lozan Barış Konferansı Sürecinde İç ve Dış Kamuoyu Oluşturmaya Yönelik Faaliyetler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, S. 49, Bahar 2012, s. 178. ss.127-178.
• Öztoprak, İzzet, Türk ve Batı Kamuoyunda Milli Mücadele, Ankara 1989. GÜLSÜM POLAT 266
• Sadık [sonradan Sadak], Necmeddin, “Lozan Mektupları…”, Akşam, 21 Teşrin-i sani 1338.
• Sadık, Necmeddin, “İsmet Paşa’nın İlk Muvaffakiyeti”, Akşam, 22 Teşrin-i sani 1338.
• Şimşir, Bilal, Lozan Telgrafları (1922-1923) I, TTK Yay., Ankara 1990.