LOZAN’DA BAŞARIYI ÖLÇMEK: KONULAR BAZINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2013, Cilt: 14 Sayı: 53, - , 01.09.2013

Ali Ulvi Özdemir

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000393

Cited By: 3

Öz

Lozan  Barış  Antlaşması,  Türkiye  Cumhuriyeti’nin  varlığını  ve  toprak 

bütünlüğüne temel oluşturan en önemli uluslar arası hukuk belgesidir. Hem Birinci 

Dünya  Savaşı’nın,  hem  de  sonrasında  devam  eden  Türk  Kurtuluş  Savaşı’nın 

sonuçlarını karara bağlamak üzere toplanan Lozan Konferansı, karşılıklı taleplerin 

dile getirildiği bir ortam olması bakımından aslında bir pazarlık sürecidir. 

Lozan  Konferansı’nda  yeni Türkiye  Devleti’nin  taleplerine  karşılık,  müttefik 

devletlerin  ve  Yunanistan  başta  olmak  üzere  diğer  devletlerin  karşı  talepleri 

görüşme ve pazarlık konusu olmuştur. Bu görüşmeler Türkiye’yi temsil eden İsmet 

Paşa’nın  en  başından  beri  sürdürdüğü  dikkat  ve özen  sonucu  eşitler  arasında  bir 

görüşme  ya  da  pazarlık  olsa  da  Türkiye’nin  taleplerini  elde  etme  bakımından  en 

büyük zorluğu, çoğunlukla hali hazırda elde etmemiş olduğu noktalarda talepler dile 

getirmesi  olmuştur.  Buna  karşılık  müttefikler  açısından  kendi talepleri, daha çok 

hali  hazırda  elde  tuttukları  çıkarların  ne  kadarından  vazgeçecekleri  bağlamında 

ileri  sürülmüştür.  Yeniden  bir  savaş  çıkmasını  her  iki  tarafın  da  istemediği  bir 

ortamda yürütülen görüşmelerde toprak, ayrıcalıklar, Osmanlı borçları, boğazların 

askerden  arındırılması  gibi  konular,  başlıca  tartışma  alanlarını  oluşturmakla 

birlikte yılların biriktirdiği birçok irili ufaklı sorun da Lozan’da görüşülmüştür. 

Lozan’da birkaç ay süren bir aranın da verildiği uzun görüşmeler sonucunda 

ortaya  çıkan  uzlaşma  bütünü,  (antlaşma  ve  protokoller)  günümüze  kadar birçok

açıdan  ele  alınmış  ve  değerlendirilmiştir.  Elde  edilen  sonucun  taraflar  açısından 

başarı mı başarısızlık mı olduğu konusu da daha çok politik bir değerlendirmenin 

parçası olarak gündeme gelmiştir. Elde edilen sonucun Türkiye açısından başarı mı, 

başarısızlık mı olduğunu ölçme ve bunu belli bir zemine kavuşturma çabasının bir 

sonucu olarak, bu makalede, konular bazında oluşturulan tablolar üzerinden, talep 

edilenler/elde edilenler çerçevesi içinde bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.

Konular  bazında  hazırlanan  tabloların  yorumlanmasında  her  konunun  eşit 

ağırlık  taşımadığı göz  önünde  bulundurularak  Lozan  Antlaşması  ile  Türkiye’nin

kazandıkları,  talep  edip  de  elde  edemediği  konular  da  düşünüldüğünde,  bizi 

“başarılı” olunduğu değerlendirmesine götüreceği sonucu elde edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Lozan Konferansı, Lozan Barış Antlaşması, İsmet Paşa

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Kitaplar
• Akyol, Taha; Bilinmeyen Lozan, Doğan Yayıncılık, Birinci Baskı, Ocak 2014.
• Akyol, Taha – Kaplan, Sefa; Açık ve Gizli Oturumlarda Lozan Tartışmaları, TMBB’de Lozan Müzakereleri Tutanakları, Doğan Yayıncılık, Birinci Baskı, Ekim 2013.
• Atatürk, Mustafa Kemal; Atatürk’ün Bütün Eserleri C.14, (1922-1923), Kaynak Yayınları, İkinci Baskı, Mayıs 2007.
• Baytok, Taner; İngiliz Belgeleriyle Sevr’den Lozan’a, Doğan Yayıncılık, Birinci Baskı, Haziran 2007.
• Clark, Bruce; İki Kere Yabancı, Kitlesel İnsan İhracı Modern Türkiye’yi ve Yunanistan’ı Nasıl Biçilendirdi?, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Birinci Baskı, İstanbul, Kasım 2008.
• Demirci, Sevtap; Belgelerle Lozan, Taktik - Satratejik- Diplomatik Mücadele 1922-1923, Alfa Yayınları, 2. Baskı, Ocak 2013.
• Erhan, Çağrı (Editör); Yaşayan Lozan, T.C. Kültür ve Türizm Bakanlığı Yayınları, 2003.
• Grew, Joseph C.; Lozan Günlüğü, Mıltılıngual Yayınları, İstanbul, 2001. Karacan, Ali Naci; Lozan, Türkiye İş Bankası Yayınları, Birinci Baskı, Ağustos 2009.
• Meray; Seha L. (Çev); Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeleler, C.1, C.2, C.3, C.4, C.5, C.6, C.8, Yapı Kredi Yayınları, Birinci Baskı, İstanbul, Ekim 1993.
• Nur, Rıza; Lozan Hatıraları, Boğaziçi Yayınları, 5.Baskı, İstanbul Ekim 2008.
• Öztürk, Sadi; Sevr Antlaşması, Fark Yayınları, 2. Baskı, Mayıs 2007.
• Şimşir, Bilal; Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, Birinci Baskı, Kasım 2002.
• __________; Lozan Telgrafları – I, II (1922-1923), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1990.
• Makaleler
• Akşin, Sina ;“ Siyasal Tarih (1908-1923)”, (Editör) Sina Akşin, Türkiye Tarihi C.4., Çağdaş Türkiye 1908-1980, Cem Yayınevi, 10. Baskı, Ekim 2008, s.27-123. Erhan, Çağrı; “Lozan’ın Genel Çerçevesi”, 80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2005, s.11-16.
• Özersay, Kudret ; “Lozan Barış Antlaşması’nın Siyasal Hükümleri”, (Editör). Çağrı Erhan, Yaşayan Lozan, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2003, s. 146-168.