ATATÜRK DÖNEMİ DEMİRYOLU POLİTİKASI

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 54, 0 - 0, 28.03.2014

Müşerref Avcı

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000402

Cited By: 8

Öz

19.yüzyılın  en  hızlı  ve  güvenilir  ulaştırma  aracı  olan  demiryolları,  gelişmiş

ülkeler için bir sömürü; geri kalmış ülkeler için ise bir sömürülme vasıtası olmuştur.

Bu  yapılanmaya  paralel  olarak  19.yüzyılda,  tam  bir  yarı  sömürge  olarak

tanımlanabilecek  Osmanlı  İmparatorluğu  sınırları  içindeki  demiryolları  da

emperyalist ülkeler eliyle inşa edilmiştir. Demiryolları, Osmanlı topraklarında bol

miktarda  bulunan  hammaddeyi  çok  düşük  ücretlerle  temin  ederek  Avrupa’ya

götürecek  ve  orada  sanayi  ürününe  dönüştürdükten  sonra,  çok  büyük  ücretler

karşılığında  Osmanlı’ya  geri  satacak  şekilde  dizayn  edilmiştir.  Yine  demiryolları

döşenirken,  İmparatorluğun  başkenti  olan  İstanbul  ile  diğer  bölgeler  arasında

irtibat  olmamasına  özellikle  dikkat  edilmiş,  ülkenin  orta  ve  doğu  bölgelerine  hiç

demiryolu hattı döşenmemiştir. Milli Mücadele’den bağımsız bir devlet olarak çıkan

Türkiye  Cumhuriyeti,  Osmanlı  Dönemi’nde  olduğu  gibi  emperyalist  ülkelerin

çıkarları doğrultusunda değil; ülke menfaatleri doğrultusunda ve gerçek ihtiyaçlara

cevap  verebilecek  tarzda,  milli  ve  bağımsız  bir  demiryolu  politikası  izlemiştir.

Atatürk Dönemi’nde onbeş  yıl  gibi  kısa  bir  zaman  içinde,  Türkiye  Cumhuriyeti

toprakları kuzeyden güneye, batıdan doğuya demir bir ağ ile örülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Demiryolu, Demiryolu Politikası, Osmanlı Dönemi

Kaynakça

• Kaynakça
• Kitaplar
• Ataöv, Türkkaya, Bilimsel Araştırma El Kitabı, Ankara, Savaş Yayınları, 1982.
• Atasü, A.Remzi Büyük Harpte Demiryollarının Askeri Rolleri ve Yarına Hazırlanışları, İstanbul, İstanbul Askeri Matbaası, 1939.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C.II, Ankara, TTK, 1959.
• Atilla, A.Nedim, İzmir Demiryolları, İzmir, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, 2002.
• Aysan, Mustafa A., Atatürk’ün Ekonomi Politikası, Kırklareli, Sermet Matbaası, 1981.
• Blaisdell, Donald C., Osmanlı İmparatorluğunda Avrupa Mali Denetimi: Düyunuumumiye, çev.Ali İhsan Dalgıç, İstanbul, Doğu-Batı Yayınları, 1979.
• Earle, Edward Mead, Bağdat Demiryolu Savaşı, çev.Kasım Yargıcı, İstanbul, Milliyet Yayınları, 1972.
• Eldem, Vedat, Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Ankara, İş Bankası Kültür Yayınları, 1970.
• Gürel, Ziya, Kurtuluş Savaşında Demiryolculuk, Ankara, TTK, 2011.
• Kuruç, Bilsay, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1987.
• Müderrisoğlu, Alptekin, Cumhuriyetin Kurulduğu Yıl Türkiye Ekonomisi, Ankara, Kastaş Yayınları, 1998.
• Öztürk, İbrahim Sadi, Sevr Antlaşması: Tam Metin, Ankara, Fark Yayınları, 2007.
• Özyüksel, Murat, Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişim Sürecinde Anadolu ve Bağdat Demiryolları, İstanbul, Arba Yayınları, 1988.
• Sarıaslan, Ümit, Demir Ağlardan Örümcek Ağlarına: Cumhuriyet Demiryolculuğu ve Sonrası, İstanbul, Otopsi Yayınları, 2004.
• Soysal, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları (1920-1945), C. I, Ankara, TTK, 1989.
• Tezel, Yahya Sezai, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, Ankara, Yurt Yayınevi, 1986.
• Ülken, Yüksel, Atatürk ve İktisat: İktisadi Kalkınmada Etkinlik Sorunu ve Eklektik Model, Ankara, Türkiye İş Bankası Yayınları, 1981.
• Yaşa, Memduh ve diğerleri, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978, İstanbul, Akbank Kültür Yayınları, 1980.
• Yıldırım, İsmail, Cumhuriyet Döneminde Demiryolları (1923-1950), Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi, 2001.
• Tezler
• Dinç, Dilaver Behiç Erkin ve Devlet Demiryollarının Kuruluşu, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2009.
• Karayemiş, Çiğdem, Türkiye'de Demiryolunun Gelişimi ve Behiç Erkin Bey, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Makaleler
• Aytepe, Oğuz, “Behiç Erkin (1876-1961)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 31-32 (Mayıs-Kasım 2003).
• Çolak, Filiz, “Atatürk Dönemi’nde Türkiye Cumhuriyeti’nin Ulaşım Politikasına Genel Bir Bakış”, Turkish Studies, Vol. VIII, No:2 (Winter 2013)
• Küçükuğurlu, Murat, Gürkan Fırat Saylan, “Şimendiferin Erzurum Yolculuğu”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 38 (2008)
• Yavuz, Bige Sükan, “Fransız Arşiv Belgelerinin Işığında Chester Demiryolu Projesi”, Atatürk Yolu Dergisi, C. VI, Sayı: 24 (Kasım 2003)
• Zarakolu, Avni, “Memleketimizde Demiryolu Politikası”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. VII, Sayı: 3-4 (1950)