BARIŞ GÖNÜLLÜLERİ VE TÜRKİYE'DEKİ FAALİYETLERİ

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 56, 113 - 146, 28.03.2015

Murat Soysal

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000424

Cited By: 5

Öz

Barış Gönüllüleri Örgütü 1961 yılında ABD’nin resmi bir birimi olarak 

kurulmuştur. Barış Gönüllüleri’nin amacı, ABD’yi diğer devletlere tanıtmak, diğer 

devletleri yakından tanımak, az gelişmiş ülkelere sosyal ve ekonomik kalkınmaları

konusunda yeterli vasıflara sahip iş gücü sağlamak olarak ifade edilmiştir. Diğer 

yandan ABD, Barış Gönüllüleri'ni soğuk savaş döneminde Sovyet Rusya'ya karşı

silahsız bir güç olarak kullanmıştır. 

Barış Gönüllüleri, ABD-Türkiye arasında 1962 yılında imzalanan bir 

anlaşmayla Türkiye’ye gelmeye başlamıştır. Barış Gönüllüleri’nin faaliyetleri, 

zararlı olduğu gerekçesiyle oluşan toplumsal ve siyasal tepkiler sonrasında 

durdurulmuş ve Barış Gönüllüleri, 1971 yılından sonra Türkiye’ye gelmemiştir. 

Türkiye'de bulundukları süre içerisinde resmi rakamlara göre, toplam 1460 Barış

Gönüllüsü Türkiye’nin çeşitli bölge, il, ilçe ve köylerinde eğitim, sağlık, toplum 

kalkınması, köy kalkınması çerçevesinde farklı programlarda görev yapmıştır. Bu 

makalede Barış Gönüllüleri’nin kuruluşu, amaçları, Türkiye’deki faaliyetleri, 

çalışma alanları, Türkiye’den ayrılışları ve Barış Gönüllüleri’ne karşı oluşan 

toplumsal tepkiler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

BarışGönüllüleri, BarışÖrgütü, Soğuk Savaş, Türkiye, ABD

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşivler ve Resmi Belgeler Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, T.C. Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Tetkik Dairesi, Kararname, Sayı:6/7105, Dosya No:100-31/1517.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 1, Birleşim 39, Cilt:34, 14 Ocak 1965. Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 1, Birleşim 40, Cilt:34, 15 Ocak 1965.
• Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Dönem 1, Birleşim 67, Cilt:26, Sayı: 580, 2 Nisan 1965.
• Ececutive Order-Establishment and Administration of the Peace Corps in the Department of State, March 1,1961,
• http://collection.peacecorps.gov/cdm/compoundobject/collection/p9009coll14/i d/2, Erişim Tarihi:23.03.2015
• ABD Tarafından Gönderilen ve BirleşmişMilletler Tarafından Tescil Edilen ABD-Türkiye BarışGönüllüleri İkili Anlaşması’nın, İngilizce ve Fransızca Metinler, United Nation Treaties, Volume461, No:6651, 22 Nisan1963,
• United Nation Treaties, Volume 461, No:6651, 22 Nisan1963,
• http://treaties.un.org/doc/publication/unts/volume%20461/volume-461-i-6651-english.pdf,
• http://treaties.un.org/doc/publication/unts/volume%20461/volume-461-i-6651-french.pdf Eri şim Tarihi: 24.03.2015
• Peace Corps Act, Eighty-Seventh Congress of the United States of America, At the First Session, H.R.7500,Public Law,87-293,sec. 2, September 22,1961
• ,http://www.archives.gov/education/lessons/peace-corps/images/public-law-01.jpg Erişim Tarihi:23.03.2015
• 1st Annual Peace Corps Report, 30 June 1962, http://files.peacecorps.gov/ manuals/cbj/annualreport_1962.pdf, Erişim Tarihi:24.03.2015
• 2nd Annual Peace Corps Report, http://files.peacecorps.gov/manuals/cbj/ annualreport_1963.pdf, Erişim Tarihi: 24.03.2015
• 3rd Annual Peace Corps Report, June 1964, http://files.peacecorps.gov/manuals/ cbj/ annualreport_1964.pdf, Erişim Tarihi: 24.03.2015
• Peace Corps Congressional Presentation Fiscal Year 1968, May 1967,
• http://files.peacecorps.gov/manuals/cbj/1968.pdfErişim Tarihi: 24.03.2015 Peace Corps Tenth Annual Report, http://files.peacecorps.gov/manuals/ cbj/annualreport_1971, pdf, Erişim Tarihi: 24.03.2015,
• Peace Corps Congressional Presentation Fiscal Year 1972, June 1971,
• http://files.peacecorps.gov/manuals/cbj/1972.pdf, Erişim Tarihi: 24.03.2015, Action Congressional -Presentation Fiscal Year 1973, Peace Corps Annual Operations Report, s.1-16. http://files.peacecorps.gov/manuals/cbj/1973.pdf, Erişim Tarihi:24.03.2015
• Kitaplar
• Adams, Velma; The Peace Corps in Action, Follet Publishing Center, Chicago,1964.
• Baykurt, Fakir; Türk Eğitiminde Emperyalist Etkiler, Öğretmen Dünyası Yayınları, Ankara, 1999.
• Erboz, Fatih- Soydan, Macit; BarışGönüllüleri 10 Karanlık Yıl, Berikan Yayınevi, Ankara, 2009.
• Geray, Cevat- Arman, Hürrem- Kansu, Ceyhun Atuf; Cahilliğin ve Teknik Yetersizliğin Giderilmesinde Köy Enstitüleri Uygulamasından Çıkan Sonuçlar, Türkiye Öğretmenler SendikasıDevrimci Eğitim Şurası, T.Ö.S Yayını, No:9, Ankara, 1968.
• Hoopes, Roy; The Complete Peace Corps Guide, The Dial Press, New York, 1961. Madow, Pauline; The Peace Corps, The H.W Wilson Company, New York, 1964.
• Özbalkan, Müslim; Gizli Belgelerle BarışGönüllüleri, Ant Yayınları, İstanbul, 1970.
• Schwarz, Karen; What You Can Do for Your Country, Anchor Books Doubleday, New York, 1991.
• The Peace Corps, Turkey METU-RCD Training Program, June 21 to July 1965,Portland State College, Portland Oregon, 1965.
• Makaleler
• Akbaş, Oktay; “Amerikan Gönüllü Kuruluşları: BarışGönüllüleri’nin Dünyada ve Türkiye’deki çalışmaları”, Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Kış4(1), Ankara, 2006.
• BARIŞGÖNÜLLÜLERİVE TÜRKİYE'DEKİFAALİYETLERİ 145 Akol, Osman K.;“BarışGönüllüleri Mi SavaşGönüllüleri Mi”,Yön, Sayı:75, 5 Ağustos 1966
• Başaran; Mehmet;“SapıU.S.A’lıKazma”, Varlık, Sayı:652, 15 Ağustos 1965.
• Esatoğlu, Selahattin Hakkı; “We Won, I am Happy”, Ulus, 28 Aralık 1966.
• Esengin, Kenan;“Bir Çağrı”, Cumhuriyet, 15 Temmuz 1966.
• İnal, Ahmet; “BarışGönüllüleri Faydalıdır”, Cumhuriyet, 30 Temmuz 1966.
• Kadiroğlu, Osman K.; “Casusluk ve Gizlilik”, Cumhuriyet,19 Aralık 1966.
• Kartal, Numan; “BarışGönüllüleri ve Türk Köylüleri”, Yön, Sayı:75, 5 Ağustos 1966.
• Korkmaz, Ali Hikmet; “ Amerikan barışgönüllüleri ve Johnson’un Mektubu”, Kim, 30 Kasım-6 Aralık 1966.
• Mersinlioğlu, İhsan; “BarışGönüllüleri Zararlıdır”, Cumhuriyet, 17 Ağustos 1966. _______________; “BarışGönüllüleri Hakkında”, Cumhuriyet, 25 Temmuz 1966.
• Geray, Cevat ; “Türkiye’de Köy Enstitüleri Hareketi ve Köy Kalkınması”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı:1, A.Ü Basımevi, Ankara, 1969.
• Gürakar, Erol- Peker, Ali; “ BarışGönüllüleri”, Cumhuriyet, 20 Eylül 1965.
• Özbalkan, Müslim;“Gizli Toplantıda Görüşülen Yeni Amerikan Oyunu Barış Gönüllüleri’nin Teknik Yardımı”, Devrim, Sayı:7, 2 Aralık 1969.
• Özilhan, Baki; “Neden Az GelişmişÜlkeler”, Cumhuriyet, 19 Aralık 1966.
• Sarıbaş, Metin; “Yine BarışGönüllüleri”, Cumhuriyet, 19 Aralık 1966.
• Selçuk, İlhan; “Erzincan’da Bir KuşVar”, Cumhuriyet, 4 Ağustos 1966.
• Sedat Sertoğlu; “BarışGönüllüsünü Protesto Etmek İçin Kürsüye Pislediler”, Milliyet, 6 Aralık 1970.
• Soysal, İlhami; “Dost Diye Bağrımıza Bastıklarımız”, Akşam, 28 Şubat 1966.
• ____________; “Suzi ile Meri”, Akşam, 4 Temmuz 1966.
• Tütengil, Cavit Orhan; “BarışGönüllüleri Çıkmazı”, Cumhuriyet, 16 Eylül 1965.
• _________________; “BarışGönüllüleri Tartışması”, Cumhuriyet, 21 Ekim 1966.
• Ural, Refet; “BarışGönüllüleri ve Gerçek”, Cumhuriyet, 28 Eylül 1965.
• Ulay, Sıtkı; “BarışGönüllüleri”, Cumhuriyet, 4 Kasım 1966.
• Üstün, Kemal; “BarışGönüllüleri”, Cumhuriyet, 12 Kasım 1966.
• Yorulmaz, Mustafa; “BarışEvet Gönüllüsü Hayır", Cumhuriyet, 19 Aralık 1966.
• Süreli Yayınlar
• Dergiler
• Kim
• Devrim
• Dönüşüm
• Varlık
• Yön
• Gazeteler
• Akşam
• Cumhuriyet
• Milliyet
• Ulus
• İnternet Kaynakları
• Speech of Senator John F.Kennedy, Cow Palace, San Francisco, CA, November 2,1960, http://www.presidency.ucsb.edu/index.php Erişim Tarihi:24.03.2015
• Speech of Senator John F. Kennedy, Cow Palace, San Francisco, Calif., November 2, 1960.
• http://www.jfklink.com/speeches/jfk/nov60/jfk021160_cow01.html,Erişim Tarihi: 23.03.2015
• Kennedy Michigan Speech, http://www.peacecorps.gov/about/history/ Erişim Tarihi: 21.3.2015
• First Group of Peace Corps Volunteers, http://www.peacecorps.gov/about/history/ Erişim Tarihi:22.03.2015
• Where Do Volunteers Go?Eastern Europe and Central Asia http://www.peacecorps.gov/volunteer/learn/wherepc/easteurope/, Erişim Tarihi:24.03.2015
• http://www.u-s-history.com/pages/h1586.html, Erişim Tarihi:24.03.2015. http://www.blackpast.org/?q=gah/operation-crossroads-africa-1958, Erişim Tarihi:24.03.2015
• http://www.shcek.gov.tr/Kurumsal_Bilgi/Tarihce/Baris_Gonulluleri.asp, Erişim Tarihi: 5.5.2010.