ATATÜRK-İNÖNÜ AYRILIĞI VE DERSİM OLAYLARI

Yıl 2016, Cilt: 15 Sayı: 58, - , 28.01.2016

Emine Güntepe Yeşilbursa

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000439

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada Atatürk-İnönü ayrılığıincelenmiştir. Ele alındığı şekliyle bu ayrılık, 

bira fabrikasıve kâğıt fabrikasıkonularında, Hatay meselesinde, Nyon 

Konferansı’nda ortaya çıkmıştır. Bu sebeple, öncelikle bu konular hakkında bilgi 

verilmiş, daha sonra iki liderin ekonomi, dışve iç politikadaki bakışaçıları

değerlendirilmiştir. Son bölümde ise Dersim olaylarının gelişimi anlatılarak, 

Atatürk İnönü ayrılığında Dersim olaylarının etkisinin olup olmadığıhakkındaki 

yorumlara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk-İnönü Ayrılığı, Celal Bayar, Dersim Olayları, ekonomi anlayışı, iç politika

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• T.C. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• Fon No: 30.10.111.743.19.
• Fon No: 30.10.111.744.3.
• Fon No: 30.10.111.745.1. Fon No: 30.10.110.738.8.
• Fon No: 30.10.111.748.1. Fon No: 30.10.72.471.3. Fon No: 30.10.111.751.30.
• Fon No: 30.10.72.471.6.
• Fon No: 30.10.71.472.6.
• Fon No: 30.10.128.920.12.
• Fon No: 30.10.110.741.9
• Fon No: 30.10.111.743.18.
• Fon No: 30.10.110.740.17.
• Fon No: 30.10.110.740.22.
• Fon No: 30.10.115.797.16.
• Fon No: 30.10.111.751.31.
• Resim Yayınlar
• T.B.M.M Tutanakları
• Devre: 5, Cilt: 20, İçtimai: 3, 08.11.1937.
• Devre: 5, Cilt: 19, İçtimai: 2, 18.09.1937.
• Devre: 5, Cilt: 26, İçtimai: 3, 29.06.1938.
• Kitaplar
• Aras, Tevfik Rüştü, Atatürk’ün Dış Politikası,Kaynak Yayınları, İstanbul, 2003.
• Arcayürek, Cüneyt, Büyüklere Masallar Küçüklere Gerçekler: 8, Çankaya Muhalefeti, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Atay, Falih Rıfkı, Çankaya, Yenigün Yayın, Ankara, 1999.
• Aydemir, Şevket Süreyya, II. Adam, C. I, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2007.
• Beşikçi, İsmail, Cumhuriyet Halk Fırkası Tüzüğü ve Kürt Sorunu, Komal Yayınları, İstanbul, 2007. Bozdağ, İsmet, Siyasal Kıyamet Bitmeyen Devlet Kavgası, Truva, İstanbul, 2007.
• Cengiz, Seyfi, “Raporlarda Dersim (1896-1935)”,
• http://www.desmalasure.com/raporlarda-dersim-seyfi-cengiz ERT: 03.08.2015.
• Çağlayangil’in Anıları “Kader Bizi Una Değil Üne İtti”, Yay. Haz. Tanju Cılızoğlu, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2007.
• Dersimi, Nuri, Dersim Tarihi, Eylem Yayınları, İstanbul, 1979.
• Genelkurmay Belgelerinde Kürt İsyanları, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1992.
• Hallı, Reşat, Türkiye Cumhuriyeti’nde Ayaklanmalar, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972.
• Heper, Metin, The State and Kurds in Turkey, The Question of Assimilation, Palgrave Macmillan, New York, 2007.
• Hershlag, Z.Y., Introduction to the Modern Economic History of the Middle East,E. J. Brill, 1964.
• İpekçi, Abdi, İnönü Atatürk’ü Anlatıyor, Ka Kitap, Ankara, 2013.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, İletişim Yayınları, İstanbul 2002.
• Kirişçi, Kemal, Winrow Gareth M., Kürt Sorunu Kökeni ve Gelişimi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.
• Kürt Sorunu ve Devlet Tedip ve Tenkil Politikaları, Der., Tuğba Yıldırım, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2011.
• Loğoğlu, Faruk, İsmet İnönü and the Making of Modern Turkey,İnönü Vakfı Yayınları, Ankara, (y.y.y.).
• Özerengin, Faruk, Kazım Karabekir Kürt Meselesi, Emre Yayınları, İstanbul, 1995. Öztürk, Saygı, İsmet Paşa’ nın Kürt Raporu, Doğan Kitap, İstanbul, 2008.
• Perinçek, Mehmet, Sovyet Devlet Kaynaklarında Kürt İsyanları, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2012.
• Selek, Sabahattin, İsmet İnönü Hatıralar, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2009.
• Şahingiray, Özel Der., Celal Bayar’ ın Söylev ve Demeçleri (1921-1938)
• Ekonomi Konularına Dair, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2012.
• Şimşir, Bilal,İngiliz Belgeleriyle Türkiye’ de Kürt Sorunu (1924-1938), TTK, Ankara, 1991.
• __________, Kürtçülük (1924-1999), Bilgi Yayınevi, Ankara, 2009.
• TBMM Hükümetler-Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri, C.1, 24Nisan 1920- 22 Mayıs 1950, Haz. Dr. İrfan Neziroğlu-Dr. Tuncer Yılmaz, TBMM Basımevi, Ankara, 2013. Tekeli, İlhan- Selim İlkin, Uygulamaya Geçerken Türkiye’ de Devletçiliğin Oluşumu, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2009.
• Timuroğlu, Vecihi, Dersim Tarihi,Yurt Yayınları, Ankara, 1991. Uluğ, Naşit, Derebeyi ve Dersim, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2009.
• Uran, Hilmi, Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2007.
• Yeşiltuna, Serap, Devletin Dersim arşivi, İleri Yayınları, İstanbul, 2012.
• Yeşilyurt, Süleyman, Atatürk İnönü Kavgası, Kültür Sanat Yayınları, Ankara, 2005.
• Makaleler
• Aslan, Şükrü, “Neden İnönü değil, niçin Bayar? 1937’de Yaşanan Bir Politik Gerelimin Öyküsünü Yeniden Okumak!”, Resmi Tartışmaları 3, İttihatçılıktan Kamelizm’e,Özgür Üniversite Kitaplığı No: 62, (y.y), 2007, s.333-372.
• Değerli, Esra Sarıkoyuncu, “Amerikan Basınında Doğu İsyanları 1925-1938’’, Gazi Akademik Bakış,C. III, Sayı: 6 (Yaz 2010), s.97-121.
• Dilek, Mehmet Sait, “Akdeniz’de Yaşanan Güvenlik Sorunu ve Büyük Güçlerin Politikası’’, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature And History of Turkish or Turkic Volume 7/4 (Fall 2012), s. 1519-1540.
• Ertan, Temuçin Faik, “80 Yıllık Ömürde 72 Yıllık Cumhuriyet Tanıklığı: Mehmet Ali Eke” Kebikeç,Sayı: 16, 2013, s. 209-229. Hüsrev, İsmail, “Türkiye’de Toprak Ağalığı”,Kadro Dergisi, 1932, C. I (Tıpkıbasım), Kalite Matbaası, 1978, s.23-29.
• Koçak, Cemil, “Siyasal Tarih (1923-1950)”, Türkiye Tarihi, C. IV, Sina Akşin (Der.), Çağdaş Türkiye 1908-1980(İçinde), Cem Yayınevi, İstanbul 2002.
• L. Molyneux-Seel, “A Journey in Dersim’’, The Geographical Journal, Vol. 44, No. 1 (Jul., 1914), s. 49-68.
• Gazeteler
• Resmi Gazete, 2884 No’ lu Kanun, Sayı: 3195, 02.01.1936.
• Cumhuriyet, Pazartesi, Birinciteşrin, 1937.
• Ulus, 26 Birinciteşrin 1937.
• Akşam, 28 Eylül 1937.
• Radikal Gazetesi, 30.11.2011.
• Radikal Gazetesi, 28. 11. 2011.
• Radikal Gazetesi, 29. 09. 2013
• Bir Gün Gazetesi, 07. 12. 2011.
• Akşam Gazetesi, 02.12. 2011.
• Manchester Guardian, 19 Ocak 1937.
• New York Times, 17 Haziran 1937.
• New York Times, 30 Eylül 1937.
• New York Times, 13 Eylül 1937.
• Tezler
• Akyürekli, Mahmut; Dersim Sorunu (1937-1938), Ankara Üniversitesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2010.
• Uygun, Hasan; İsmet İnönü Dönemi Atatürk’ e Bakış (1939-1946), İstanbul Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2003.
• Watt, Nicole Frances, Routes to Ethnic Resistance: Virtual Kurdistan West and the Transformation of Kurdish Politics in Turkey, University of Washington, (Doktor of Philosphy), 2001