HAVACILIK, HAVA GÜCÜNÜN DOĞUŞU VE BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞINA ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 15 Sayı: 59, - , 28.03.2016

Osman Yalçın

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000455

Cited By: 5

Öz

Havacılık kavramıçok yakın zamana kadar Wright kardeşlerle özdeşleşmişve ilk 

uçağın uçuşu milat kabul edilmiştir. Bu duruma bazıülkelerde itirazlar olmaktadır. 

Hemen her ülke havacılığıkendine mal etme iddiasındadır. Avrupalılar genel olarak 

Yunan efsanelerini kabul etmişgözükmektedir. Oysa havacılık insanlığın ortak 

birikimidir. Modern havacılık balonla güç kazanmıştakiben planörle gelişmiştir. 

Nihayetinde uçağın icadıyla insanlık tarihinin şekillenmesine tesir edecek kadar 

önemli hale gelmiştir. Balonlar ve uçaklar Birinci Dünya Savaşı’nda ordularda aynı

zamanda kullanılmıştır. Balonlar zamanla uçak karşısında konumunu kaybetmiş

olmasına rağmen 1930’lara kadar adından söz ettirmiştir. Hava araçlarının askeri 

maksatla kullanılmasıile harplerin mantığıve etki alanıda köklü değişiklikler 

geçirmiştir. Savunma yerini taarruza bırakmıştır. Topyekün harp konsepti bütün 

devletlerin kaçınamayacağıkadar etkili olmuştur. Havacılık bir yüzyıl evvel demir 

yolunun etkisine benzer bir etki ile güçlü devletlerin milli hedeflerine ulaşma 

vasıtasıolmuştur ve halen de öyledir. Bu kapsamda Osmanlıdevleti bu yeni sahanın 

muhtemel etkilerinin sonucunu ilk gören ülkelerden biridir. Ne var ki, ekonomik ve 

sanayii yetersizlikler tedbir alınmasına en büyük engeli oluşturmuştur. Hava gücü, 

Birinci Dünya Savaşısonuna doğru önemli bir savaşunsuru olarak orduların 

dikkatini çekmiştir. Burada edinilen tecrübeler ile askeri havacılık kısa zamanda 

öngörülü orduların en önemli unsuru haline gelmiştir. 

Anahtar Kelimeler

OsmanlıDevleti, uçak, balon, planör, uzay

Kaynakça

• KAYNAKÇA.
• Arşivler
• BDH, Klasör:180-304, Belge: 774-001-05 BDH, Klasör:180.304, Dosya:774, Belge: 004- 01
• BDH, Klasör:16, Dosya:77, Belge: 001-1a
• Resmi Yayınlar
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, 10 Teşrinisani 1941(22 Nisan 1925). 199
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, 10 Teşrinisani 1941(22 Nisan 1925),s.543,544; Tayhani,a.g.e.,s.221.
• Kitaplar
• Adıgüzel, M. Bahattin, Türk Havacılığında İz Bırakanlar, THK Kültür Yayınları, Ankara, 2006.
• Adıgüzel, M. Bahattin – Akgül, Songül Akkuş - Kula Candan, Havacılık ve Türk Hava Kurumu, Ankara, 2006 Adıgüzel, M. Bahattin, Gökteki Venüs Ali Yıldız,THKİ Ankara, 2004.
• Anadol Cemal - Abbasli Nazile - Abbasova Fazile, Türk Kültür ve Medeniyeti, Türkiyem Dergisi Yay., İstanbul,2002.
• Arslan, Ozan, Osmanlı’nın Son Zaferleri 1918 Kafkas Harekatı, Doğan Kitap,İstanbul,2010.
• Aydar, Ohan,Uçan Süvariler, Ulus Basımevi, Ankara,1948.
• Aydın, Erdoğan, Osmanlı’nın Son Savaşı, 5.Baskı, Literatür Yayınları, İstanbul, 2013.
• Avcı, Cenk, Çanakkale Cephesi’nde Hava Savaşları, Gnkur. ATASE Bsm., Ankara, 2009.
• Buddecke, Hans Joachim, Çanakkale Üzerinde Bir Şahin, Türkiye İşbankası ve Kültür Yayınları, İstanbul, 2015. Erickson, Edward J., I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu,Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009.
• Erdoğan, Mehmet, Hava Gücü ve Savaş, Gnkur.Bsm.,1986.
• Flanagan, P.Brian, Büyük Harpte Osmanlı Hava Kuvvetlerinin Tarihi Erich Von Serno 1914-1918,Tarihçe Ş.Md.lüğü, Ankara.
• Fırtına, İbrahim, Orgeneral Muzaffer Ergüder’in Havacılık Anıları 1922-1930, THK Bsm., 2009.
• “Giulio Douhet”-“Sir Hugh Trenchard”, Geçmişten Günümüze Hava Gücünün Kullanılması,Yay.Nu.:09/145, HHA, İstanbul, 2009.
• Göymen, İhsan, Türk İstiklal Harbi Deniz Cephesi ve Hava Harekatı, Genkur.Bsm., Ankara, 1964.
• Hart, Basil Liddell, (Çev:Kerim Bağrıaçık), Birinci Dünya Savaşı Tarihi, Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014.
• Hürkuş, Vecihi, 1915-1925 “Havalarda” VecihiHürkuş Tayyareci, Mühendis, 3. Baskı, TVHMD, İstanbul, 2008.
• İlmen, Süreyya, Türkiye’de Tayyarecilik ve Balonculuk Tarihi, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul, 1947.
• Kansu, Yavuz-Şensöz, Sermet-Öztuna Yılmaz, Havacılık Tarihinde Türkler 1, Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 1997.
• Gurulkan, Kemal-Ergün Ahmet,“İngiltere’nin Osmanlı Gemilerine El Koyması”,Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Savaşı I, Seçil Ofset, İstanbul, 2013.
• Keyüsk, Mazlum, Türk Havacılık Tarihi(1917-1918), İkinci Kitap İkinci Cilt, Uçuş Okulları Basımevi, 1952, Eskişehir.
• Kurter, Ajun, Türk Hava Kuvvetleri Tarihi C. I (1910-1914), Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 2009.
• Türk Hava Kuvvetleri Tarihi C. II (1914-1916), Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 2009.
• Türk Hava Kuvvetleri Tarihi C. III (1917), Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 2009.
• Türk Hava Kuvvetleri Tarihi C. IV (1918), Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 2009.
• Nedim, Mahmut, (Çev.Abdullah Es), Filistin Savaşı 1914-1918, Genkur.Bsm., Ankara, 1995.
• Olcaytu, Turhan,Türk Tarihi Silahlı Kuvvetler ve Atatürkçülük, Ankara, 1973.
• Palmer, Alan, (Çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak), Osmanlı İmparatorluğu Son Üç Yüz Yıl Bir Çöküşün Yeni Tarihi,Yeni Yüzyıl Tarih Dizisi, İstanbul, 1992.
• Sarp, İrfan, Türk Hava Kuvvetleri Doğuş Yılları, Hv.Bsm. ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 1986.
• Slade, Adolphus,(Çeviren: Candan Badem-Edt.:Emre Yalçın), Müşavir Paşanın Mektupları, Türkiye İş Bankası ve Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.
• Taşan, Halil, Hava Harp Tarihi Birinci Cilt Havacılığın Doğuşundan 2 nci Dünya Harbine Kadar, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 1991.
• Tayhani, İhsan,Atatürk’ün Bağımsızlık Politikası ve Uçak Sanayii (1923-1950), THK Basımevi, Ankara, 2001.
• Uyar, Mesut - J.Erickson, Edward, Osmanlı Askeri Tarihi, Türkiye İş Bankası ve Kültür Yayınları, İstanbul, 2014.
• Von Kressenstein, Friedrich Freiherr Kress, Çev. Tahir Balaban, Son Haçlı Seferi Kuma Gömülen İmparatolruk,Yeditepe Yayınları, 2.Baskı, İstanbul, 2014.
• Westwell, Ian, Resimli Harp Tarihi I. Dünya Savaşı, Türkiye İşbankası ve Kültütr Yayınları, İstanbul, 2014.
• Yalçın, Osman, Türk Hava Harp Sanayii Tarihi 1913-2009, Hv.Bsm.ve Neş.Md.lüğü, Ankara, 2009.
• Türk Hava Harp Sanayii Tarihi, Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2013.
• Yengin, Sami, (Yay.Hzrlyn. Ahmet Tetik-Ayşe Seven), Drama’dan Sina-Flistin’e Savaş Günlüğü (1917-1918), Gnkur. Basımevi, ATASE Bşk.lığı Yayını, Ankara, 2007.
• Yıldız, Gültekin (Edt.), Dünya Savaş Tarihi Osmanlı Askeri Tarihi Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918,Timaş,İstanbul, 2013.
• Wolf, Klaus,(Çev. Eşref Bengi Özbilen), Gelibolu 1915 Birinci Dünya Harbi’nde Alman-Türk Askeri İttifakı, Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2015 . Makaleler
• Kayabalı, İsmail–Aslanoğlu, Cemender, Türk Kültürü Aylık Dergisi Hava Kuvvetleri Sayısı, Sayı:116, Yıl:10, Haziran 1972, Ayyıdız Matbaası, Ankara, 1972.
• Ortaylı, İlber, “Savaşın Tüm Taraflar Adına Birinci Dünya Savaşı’nın Başlamasına İlişkin Genel Bir Değerlendirme”, 100’üncü Yılında Birinci Dünya Savaşı Sempozyumu 24 Ekim 2014, Gnkur.ATASE D.Bşk.lığı, Hava Harp Okulu Şehit Muzaffer Erdönmez Sinema Salonu, İstanbul, İstanbul, 2014.
• Salname-i Servet-i Fünun,”1909 Tarihli Balon İstanbul, 1910.
• “Türk Havacılık Tarihinden Anılar”, Hava Kuvvetleri Dergisi, Sayı: 300, Mrk. D.Bşk.lığı, Hv.Bsm. ve Neş.Md.lüğü, Ankara, (Haziran 1988). Türkmen, Zekeriya,”Türkiye’de Havacılık Teşkilatının Kuruluşunda Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa ve Döneminde Gerçekleştirilen Faaliyetlere Bir Bakış”,Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu 8-10 Şubat 2011, Ayrıntı Basımevi, Ankara, 2013.
• Filistin Cephesi Gazilerinden Nazmi Koçoğlunun Anıları,1969 Röportaj. Kemal, Camal, “Nablus Meydan Muharebesinde Mustafa Kemal”,A.Ü.Türk İnk.Tar.Enst. Atatürk Yolu Dergisi, S:51, (Bahar, 2013). Köni, Hasan, “Suriye-Filistin-Irak ve Arabistan Cepheleri”, 100’üncü Yılında Birinci Dünya Savaşı Sempozyumu 24 Ekim 2014, Gnkur.ATASE D.Bşk.lığı, Hava Harp Okulu Şehit Muzaffer Erdönmez Sinema Salonu, İstanbul, İstanbul, 2014.
• Kurt, Emin,”Türk Hava Kuvvetlerine Türk Milletinin Desteği: Bağış Uçakları”,Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslar arası Tarih Sempozyumu 8-10 Şubat 2011,Ayrıntı Basımevi, Ankara, 2013.
• Unat, Yavuz, “Türklerde Astronomi”,Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu 8-10 Şubat 2011, Ayrıntı Basımevi, Ankara, 2014. Yalçın, Osman, “Atatürk’ün Havacılık Anlayışı ve Döneminde TürkHava Kuvvetleri”,Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu 8-10 Şubat 2011, Ayrıntı Basımevi, Ankara, 2013.