MİLLİ MÜCADELE'DE BARTIN VE HAVALİSİ KOMUTANLIĞI (ZONGULDAK MÜFREZESİ)

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 63, - , 20.09.2018

Celil Bozkurt

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000509

Öz

Yüzbaşı Cevat Rifat Bey'in komutasında oluşturulan Bartın ve Havalisi Komutanlığı, Milli Mücadele'de son derece stratejik bir öneme sahip Zonguldak ve mülhakatını savunmuştur. Zengin kömür yataklarına sahip olan bölge, aynı zamanda İstanbul-Ankara arasındaki deniz ve kara bağlantısını sağlaması açısından kritik bir öneme sahipti. Ayrıca, İstanbul hükümetlerinin kışkırtıcı faaliyetlerine açık olduğundan sürekli bir isyan ve eşkıya bölgesiydi. Bartın ve Havalisi Komutanlığı, Zonguldak'ı işgal eden Fransız kuvvetlerinin Ankara'ya baskı yapmasını engellemiş ve TBMM'nin güvenliğini sağlamıştır. Cevat Rifat Bey'in Fransız kuvvetlerine yönelik olarak yaptığı dahiyane propaganda sayesinde çok sayıda Müslüman sömürge askeri Türk saflarına iltica etmiştir. Bartın ve Havalisi Komutanlığı, II. Düzce İsyanı'nın bastırılmasında etkin rol almış ve asilerin etkisiz hale getirilmesinde önemli katkılar sunmuştur. Ayrıca, milli kuvvetlerce İstanbul'dan kaçırılan Alemdar Vapuru'nun Ereğli Limanı'nda güvenliğinin sağlanmasında komutanlığın yaptığı tahkimat kayda değerdir. Sonradan Zonguldak Müfrezesi'ne dönüştürülen komutanlık, sadece askeri değil bölgenin kalkınmasına imkan veren sivil faaliyetler de gerçekleştirmiştir. Savaş sırasında Çaycuma'da yapılan bir okul ile hastanenin finansı büyük oranda bahsi geçen komutanlık tarafından sağlanmıştır. Milli Mücadele'ye önemli katkılar yapan Zonguldak Müfrezesi, askeri otoriteler tarafından takdir edilmiş ve Yüzbaşı Cevat Rifat Bey de TBMM tarafından takdirname ve istiklal madalyasıyla taltif edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zonguldak Müfrezesi, Cevat Rifat Bey, Çaycuma, Alemdar Olayı, Müslüman Sömürge Askerleri.

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşiv Belgeleri
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• DH.ŞFR. 624/100.
• DH. ŞFR. 633-15.
• DH.ŞFR. 648-103.
• DH.ŞFR.658/147.
• DH.ŞFR.659/93.
• DH.ŞFR.659/94.
• DH.ŞFR.659/126.
• DH.ŞFR.660/73.
• DH.ŞFR.660/84.
• DH.ŞFR.660/91.
• ATASE Arşivi
• Yeni Tasnif
• Kol. İSH, K.578, G.49, B.49-1.
• Kol. İSH, K.874, G.7, B.7-1.
• Kol. İSH, K.1066, G.10, B.10-1.
• Kol. İSH, K.623, G.87, B.87-1, 87-1a.
• Kol. İSH, K.1063, G.44, B.44-1.
• Kol. İSH, K.1066, G.10, B.10-2.
• Kol. İSH, K.577, G.173, B.173-1.
• Kol. İSH, K.591, G.202, B.202-1.
• Kol. İSH, K.702, G.104, B.104-1.
• Kol. İSH, K.1065, G.76, B.76-1, 76-1a.
• Kol. İSH, K.702, G.87, B.87-1.
• Kol. İSH, K.712, G.35, B.35-1.
• Kol. İSH, K.712, G.12, B.12-1.
• Kol. İSH, K.1195, G.26, B.26-1.
• Kol. İSH, K.1065, G.169, B.169-8.
• Kol.İSH, K.591, G.202, B.202-2.
• Kol.İSH, K.1065, G.169, B.169-1.
• Eski Tasnif
• Kol.İSH, Kl. 955, D.02, Fh.9-1.
• Kol.İSH, Kl. 567, D.4, Fh.37.
• Kol.İSH, Kl. 22, D.45-87, Fh.28-30.
• Kol.İSH, Kl.953, D.8 (5), Fh.90-1.
• Kol.İSH, Kl.952, D.13, Fh.64.
• Kol.İSH, Kl. 953, D.9, Fh.34-1.
• Kitaplar
• Bozkurt, Celil, Bartın ve Havalisi Komutanı Yüzbaşı Cevat Rifat Bey'in Milli Mücadele Hatıraları, Gündoğan Yayınları, İstanbul, 2015.
• Dinamo, Hasan İzzettin, Kutsal İsyan, Cilt 8, May Yayınları, İstanbul, 1967.
• Naim, Ahmet, Zonguldak Havzası, Hüsnütabiat Matbaası, 1934.
• Onay, Ahmet Talat, Milli Mücadele Yazıları, (Hazırlayan: Cemal Kurnaz-Şefika Kurnaz), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1995.
• Peker, Nurettin, 1918-1923 İstiklal Savaşı'nın Vesika ve Resimleri, İnebolu ve Kastamonu Havalisi, Gün Basımevi, İstanbul, 1955.
• Peker, Nurettin, Öl, Esir olma, Okat Yayınevi, İstanbul, 1996.
• Sarıkoyuncu, Ali, Milli Mücadele'de Zonguldak ve Havalisi, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1992.
• Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, Cilt 1, Kastaş Yayınları, İstanbul, 1987.
• Şapolyo, Enver Behnan, Kuvay-i Milliye Tarihi, Yıldız Matbaacılık ve Gazetecilik A.Ş. Ankara, 1957.
• Şimşir, Bilal, Malta Sürgünleri, 5. Baskı, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2009.
• Tansel, Selahattin, Mondros'tan Mudanya'ya Kadar, Cilt 1, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1991.
• Makaleler
• Baycan, Nusret, "Türk İstiklal Harbinde Takdirname Alan Piyade Subayları", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.IX, S.25, Kasım 1992, s.80-235.
• Tevetoğlu, Fethi, "Milli Mücadele'de Karadeniz'deki Başlıca Kahramanlık: Alemdar Destanı", (Nakleden: Erol Mütercimler), Milli Mücadele'nin Kahraman Gemisi Alemdar, Türkiye Denizciler Sendikası, İstanbul 1989, s.86-110.
• "52 yıl önce inşa edilen Çaycuma ortaokulu binası çöktü", Cumhuriyet, 11 Aralık 1962.
• Süreli Yayınlar
• Cumhuriyet
• Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi