DARÜLEYTAMLARDA YÜRÜTÜLEN MESLEKİ TEKNİK EĞİTİM UYGULAMALARI

Yıl 2019, Sayı: 64, 211 - 228, 14.06.2019

Mustafa Kılınç

Öz

Darüleytamlar, Osmanlı’da sosyal devlet anlayışının görüldüğü kurumlar olmuştur. Darüleytamlarda aynı zamanda teorik eğitimle uygulamalı eğitimin bir bütün içinde uygulandığı, mesleki teknik ağırlıklı eğitim faaliyetleri yürütülmüştür. Darüleytamlarım amacı, şehit çocuklarıyla fakir ve muhtaç çocukları temel eğitimden geçirerek öğrencilerin yetenekleri doğrultusunda bir meslekte uzmanlaşmasını sağlayıp toplumda iş sahibi bireyler haline getirmek olmuştur. Darüleytam ismi resmiyette 1914 yılı olsa da aynı misyon temelinde bu tarihten daha önce de açılan eğitim kurumlarının genel adıdır. Darüleytamlara öğrenci alımında devlet din, dil ve ırk alanında herhangi bir ayrımcılık yapmamış bütün vatandaşlarına eşit davranmıştır. Bununla beraber yabancı ve azınlık vatandaşlarından ziyade Müslüman çocuklar bu eğitim kurumlarına alımda öncelikli olmuştur. Buradaki uygulamaların nedenlerinden biri gayrimüslimler için başka eğitim kurumlarının varlığının fazla oluşudur. Darüleytamların eğitim sistemlerini 1863 yılından itibaren açılan ıslahhanelerde görmek mümkündür. Darüleytamlar eğitim kademesi olarak ana sınıfları, ilkokul ve sanat okulu olarak yapılanmıştır. Darüleytamların on üç yaş üstü öğrencilere uyguladığı eğitim müfredatı sanayi mekteplerinin müfredatıyla aynı olmuştur. Bu noktada darüleytamların sanat okulunun asıl gayesi, sanayi mekteplerine hazırlık sınıfı düzeyinde olmuştur. Özetle darüleytamlar bir yandan öğrenci barınma imkanlarını sunarken diğer yandan öğrencilerin ilgi ve kabiliyetleri doğrultusunda özellikle sanat eğitimi olarak meslek sahibi yapmıştır. Diğer taraftan Osmanlı devletin açtığı darüleytamlarla beraber misyoner faaliyetleri amacıyla açılmış yabancı devletlerin de darüleytamları mevcut olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Darüleytam, Eğitim, Mesleki Teknik Eğitim

Kaynakça

• KAYNAKÇA 1. Arşiv Belgeleri BOA, BEO, 4347/325988/2 BOA, BEO, 4347/325988/4 BOA, BEO, 4347/325988/6 BOA, BEO, 4347/325988/12 BOA, BEO, 4347/325988/14 BOA, BEO,
• 4347/325988/36 BOA, BEO, 4347/325988/43 BOA, BEO, 4347/325988/50 BOA, BEO, 4347/325988/52 BOA, BEO, 4347/325988/55 BOA, BEO, 4347/325988/56 BOA,
• BEO, 4347/325988/62 BOA, BEO, 4347/325988/64 BOA, Fon Kodu: DH.ŞFR., Dosya No: 63, Gömlek No: 142, Tarih: 1334C26 BOA, Fon Kodu: DH.ŞFR., Dosya No: 64,
• Gömlek No: 162, Tarih: 1334B27 BOA, Fon Kodu: A.}MKT.MHM., Dosya No: 302, Gömlek No: 67, Tarih: 1281N01 2. Kitaplar Karabekir, Kazım, Çocuk Davamız 1(Yayına
• Hazırlayan; Özerengin, Faruk) Emre Yayınları, İstanbul,1995. Kılınç, Mustafa, Türkiye'de Mesleki Teknik Eğitim Tarihi (1886-1986), Pegem Akademi, Ankara, 2016.
• Türkoğlu, Pakize, Kimseli Kimsesiz Yakacık Yetiştirme Yurdu Yıllarım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,2017. 3. Makaleler ve Süreli Yayınlar Alan, Gülbadi, Merzifon
• Amerikan Koleji ve Anadolu’daki Etkileri, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2002. Aytekin, Hakan, 1914-1924 Yılları Arasında Korunmaya Muhtaç
• Çocuklar ve Eğitimleri, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006. Elmacı, Davut, Çocuk Yuvaları ve Yetiştirme Yurtlarının
• Yerinden Yönetim ve Birimlerine Devrine İlişkin Çalışanların Görüşleri, Anakara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara,2007. Hüseyin Ragıp,
• “Meclisi Mebusan’da Şehit Çocukları 1”, Muallim Dergisi, (1 Nisan 1333), Sayı 9, s. 282-284. Hüseyin Ragıp, “Meclisi Mebusan’da Şehit Çocukları 2”, Muallim Dergisi, (1
• Haziran 1333), Sayı 11, s. 342-344. İşeri Murat, Osmanlı Çocuk Koruma Sistemi ve Darüleytamlar (1851-1923), Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek
• Lisans Tezi, Kırıkkale,2014. Müezzinoğlu, Ersin, “1.Dünya Savaşı Esnasında Yetim ve Öksüz Çocukların Himayesi ve Eğitimi: Darüleytamlar”, History Studies (İnternational
• Journal of History)Volume 4/1 2012, s. 146. Okur, Yasemin, Darüleytamlar, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun, 1996.
• Özkan Salih, “Türkiye’de Darüleytamların Gelişimi ve Niğde Darüleytamı”, Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:19, Yıl: 2006, s. 211. Öztürk, Cemil,
• “Osmanlıda Bir Mesleki Eğitim Ve Çocuk Esirgeme Kurumu: Darülhayr-ı Ali”, Milli Eğitim Dergisi, Sayı: 143, 1999. Şafak, Nurdan, “Darüleytamda Çocuk Olmak: On Çocuk
• On Portre”, Journal Of Humanities and Social Sciences, Sayı, 2, 2013, s. 263. 4. Tezler Yaman, Mehmet Şükrü, Son Dönem Osmanlı Toplumunda Kimsesiz Çocuklar 1850-
• 1920, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2012. 5. İnternet Kaynakları http://tite.ankara.edu.tr/?page_id=4807
• https://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/tarihce