BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA ÇANAKKALE MUHAREBELERİ’NDE FRANSIZLARIN ANADOLU’YA GEÇME GİRİŞİMİ VE KUMKALE SAVUNMASI

Yıl 2019, Sayı: 64, 313 - 338, 14.06.2019

Hüsnü Özlü

Öz

Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Boğazını geçmek maksadıyla 18 Mart 1915 tarihinde taarruza başlayan müttefik donanması yenilgiye uğramış ve umudunu kara savaşlarına bağlamıştır. 25 Nisan 1915 tarihinde başlayan Kumkale, Seddülbahir ve Arıburnu bölgelerine yapılan çıkarma harekâtı ile Çanakkale Cephesi’nde savaşın en kanlı günleri yaşanmıştır. Bu çıkarma harekâtı ve muharebeler içerisinde Kumkale Muharebeleri önemli bir yer tutmaktadır. Fransızlar, Seddülbahir çıkarmasına yardımcı olmak ve Türk ordusunda yer alan 15’inci Kolordu birliklerinin Gelibolu yarımadasına takviye birlikler göndermesine engel olmak maksadıyla bu çıkarma harekâtına girişmişlerdir.
Fransız filosunun 25 Nisan 1915 tarihinde başlattığı bu amfibi çıkarma harekâtına karşı, Kumkale Muharebeleri 15’inci Kolordu birlikleri tarafından yapılmış ve Anadolu yakasının savunması başarıyla sonuçlanmıştır.
Bu bildiride; Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivinde yer alan belgeler ışığında Fransız ordusunun Çanakkale’de Anadolu’ya çıkma girişimleri ile Türk ordusunun savunma planları ve savaşa ait harekât planlarının analizi yapılarak, Kumkale Muharebeleri’nin Çanakkale Muharebeleri içerisindeki önemi ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Çanakkale Cephesi, Kumkale Muharebeleri, 15’inci Kolordu, Fransız Filosu

Kaynakça

• KAYNAKÇA 1. Arşiv Belgeleri Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi, (ATASE) Birinci Dünya Harbi Kataloğu, BDH,Klasör:3474,Dosya:H-1,Fihrist:1-5. BDH,
• K: 3474, D: H-2, F: 2-25. BDH, K: 3474, D: H-2, F: 2-17, F: 2-18. BDH, K: 3474, D: H-2, F: 2-17, F: 2-8. BDH,K:4775,D:H-2,F: 1-1. BDH, K: 4775, D: H-2, F: 1-1, 1-2. BDH,
• K: 4775, D: H-2, F: 1-2. BDH, K: 4775, D: H-2, F: 1-5, 1-5A. BDH. K: 4775, D: H-2, F: 1-6. BDH, K: 3474, D: H-3, F: 3-32. BDH, K: 3474, D: H-3, F: 3-33, 3-33A. BDH, K:
• 4775, D: H-2, F: 1-5. BDH, K: 5348, D: H-1, F: 1-4. BDH, K: 4775, D: H-2, F: 1-8. BDH, K: 4775, D: H-2, F: 1-8A. BDH, K: 4775, D: H-2, F: 1-10. BDH, K: 4775, D: H-2, F:
• 1-11. BDH, K: 4775, D: H-2, F: 1-26. 2. Kitaplar Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Sayı 88, Yıl 38, Ağustos 1989, Belge No. 2136, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt
• Başkanlığı Yayını, Ankara, 1989.                                                             
• Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (Haziran 1914-25 Nisan 1915), V.Cilt, I.Kitap, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayını, Ankara,
• 2012. Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (25 Nisan 1915-04 Haziran 1915), V.Cilt, II.Kitap, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayını,
• Ankara, 2012. Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (04 Haziran 1915-09 Ocak 1916), V.Cilt, III.Kitap, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı
• Yayını, Ankara, 2012. Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi Harekâtı (Haziran 1914-Ocak1916), Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayını,
• Ankara, 2014. Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, Deniz Harekâtı, Cilt VIII, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1976. Görgülü İsmet, On Yıllık Harbin
• Kadrosu, (1912-1922) Balkan-Birinci Dünya ve İstiklal Harbi, Ankara, 1993. İğdemir Uluğ, Arıburnu Muharebeleri Raporu (Mustafa Kemal), Türk Tarih Kurumu Yayınları,
• 2’nci Baskı, Ankara, 1986. Oglander C.F. Aspinall, Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekatı, Çev. Tahir Tunay, C.1, İstanbul, 1939. Osmanlı Belgelerinde
• Çanakkale Muharebeleri, C.1, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2005. Toker Hülya, Toker, Mustafa; Çanakkale Muharebeleri Kronolojisi,
• Alfa Yayınevi, İstanbul, 2015. 3. Makaleler Akyüz Yahya, “Çanakkale Savaşları ve Fransız Kamuoyu”, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslararası Sempozyumu,
• (14-17 Mart 1990), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1993.
• Armaoğlu Fahir, “Çanakkale Muharebeleri’nin Rusya Üzerindeki Etkileri”, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslararası Sempozyumu, (14-17 Mart 1990), Türk
• Tarih Kurumu Yayınları, Ankara,1993 . Çaycı Abdurrahman, “Çanakkale ve Gelibolu Yarımadası’nın Atatürk’ün Askeri Kariyerindeki Yeri”, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslararası Sempozyumu,
• (14-17 Mart 1990), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara,1993.