KARAMANLICA MUHACİR SEDASI GAZETESİNE GÖRE YUNANİSTAN’DA MÜBADELENİN İLK YILLARI VE TÜRKÇE KONUŞAN ORTODOKSLARIN YAŞADIĞI SORUNLAR

Yıl 2019, Sayı: 65, 263 - 299, 20.11.2019

Meryem Orakçı

Öz

Türkiye ve Yunanistan arasında 30 Ocak 1923 tarihinde “Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol” imzalanmış ve iki ülke arasında karşılıklı nüfus değişimi kararı alınmıştır. Bu kararla birlikte Türkiye’nin farklı bölgelerinden, farklı özelliklere sahip kalabalık bir göçmen kitlesi ayrılmıştır. Bu gruplardan en ilgi çekicilerinden biri yoğun olarak Anadolu’nun iç kesimlerinde yaşayan ve ana dili Türkçe olan Ortodokslardır. Türkçe konuşan Ortodokslar, diğer bölgelerden ayrılan göçmenlere nazaran Yunanistan’a uyum sağlamakta daha büyük zorluklarla karşı karşıya kalmışlardır. Dilini bilmedikleri bir ülkede yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamak ve sosyal hayatın içerisinde yer bulmakta ciddi güçlükler yaşamışlardır. Türkçe konuşan göçmenlerin mübadelenin ilk yıllarında yüzleşmek zorunda kaldıkları sıkıntıları hafifletmek ve hakları konusunda bilinçlendirmek amacıyla Yunan alfabesiyle Türkçe Muhacir Sedası adında bir gazete yayımlanmıştır. Bu çalışmada, yayın yeri Atina olan bu gazete incelenerek, Türkçe konuşan mübadillerin, mübadelenin ilk yıllarında yaşadığı sorunlar ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karamanlıca, Muhacir Sedası, Mübadele, Türkçe Konuşan Ortodokslar, Yunanistan

Kaynakça

• KAYNAKÇA Arşivler Kentro Mikrasiatikon Spoudon (Küçük Asya Araştırmaları Merkezi) KMS, Çeltek, El. Karaca. KMS, Çeltek, Omigos Tenekecidis.
• Resmi Yayınlar TBMM Gizli Celse Zabıtları.
• Kitaplar Alpan, Aytek Soner-Balta, Evangelia, Muhacirname Karamanlı Muhacirler İçin Şiirin Sedası, Istos Yayınları, İstanbul, 2016. Anzerlioğlu, Yonca, Karamanlı Ortodoks
• Türkler, Phoenix Yayınları, Ankara, 2016. Balta, Evangelia, Gerçi Rum İsek de Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz: Karamanlılar ve Karamanlıca Edebiyat Üzerine Araştırmalar,
• Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012. __________, Nüfus Mübadelesi, Çev. Müfit Günay-Ahmet Akşit-Melike Işık Durmaz, İnkılap Yayınları, İstanbul, 2015.
• Clark, Bruce İki Kere Yabancı: Kitlesel İnsan İhracı Modern Türkiye’yi ve Yunanistan’ı Nasıl Biçimlendirdi, çev. Müfide Pekin, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul,
• 2008. Clogg, Richard, Yunanistan’ın Kısa Tarihi, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2015. Deligiannis, Giorgos, İ Antallagi Ton Plithismon Kai İ Katastasi Ton Ellinos
• Prosfigon Tis Kappadokias Sti Makedonia [Nüfus Mübadelesi ve Makedonya’daki Kapadokyalı Rumların Durumu], İdmon Yayınevi, Atina, 2001. Karacan, Ali Naci, Lozan,
• Haz: Hulusi Turgut, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009. Koladimou, Agni, Apo Tin Akso Tis Kappadokias Sto Nomo Pellas [Kapadokya Akso köyünden
• Pellas’a], University Studio Press, Selanik, 2015. Mavrogordatos, George Th., Stillborn Republic: Social Coalitions and Party Strategies in Greece 1922-1936, University of
• California Press, Londra,1983.
• Mazower, Mark, Selanik Hayaletler Şehri –Hristiyanlar, Müslümanlar ve Yahudiler 1430-1950-, Çev. Gül Çağalı Güven, Alfa Yayınları, İstanbul, 2013. Meray, Seha L. (Haz.)
• Lozan, Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler, Takım I, Cilt 1, Kitap 1, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1973. Morgenthau, Henry, I Was Sent
• To Athens, Garden City, New York,1929. Mourelou, Gianni (Haz.), İ Eksodos: Martries Apo Tis Eparhies Tis Kentrikis kai Notias Mikrasias [Göç: İç ve Kuzey Anadolu’dan
• Tanıklar], Cilt:2, Kentro Mikrasiatikon Spoudon, Atina, 2004. Nigdelis, Konstantinos, To Halvantere Tis Kappadokias [Kapadokya’nın Halvadere Köyü],
• Ekpaideftiko&Politistiko İdrima, y.y, t.y. Pelagidis, Stathis, Prosfigiki Ellada 1913-1930 [Muhacir Yunanistan’ı], Kiriakidi Kardeşler Yayınevi, Selanik, 2003. Rıza Nur, Hayat
• ve Hatıratım III. Cilt, Altındağ Yayınevi, İstanbul, 1967. Soysal, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları I. Cilt (1920-1945), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2000.
• Tengirşek, Yusuf Kemal, Vatan Hizmetinde, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981. Türk İstiklal Harbi II nci Cilt Batı Cephesi 6 ncı Kısım IV Kitap İstiklal Harbinin Son
• Safhası (18 Eylül 1922-1 Kasım 1923), Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1969. Yalçın, Kemal, Emanet Çeyiz Mübadele İnsanları, Bir Zamanlar Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• Makaleler Akgün, Seçil, “Birkaç Amerikan Kaynağından Türk-Yunan Mübadelesi Sorunu”, Üçüncü Askeri Tarih Semineri, Türk-Yunan İlişkileri Tarih Boyunca Türk-Yunan
• İlişkileri, Gen. Kur. Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 1986. Balta, Evangelia, “Karamanli Press (Smyrna 1845-Athens 1926)”, İ. Gündağ Kayaoğlu Hatıra Kitabı
• Makaleler, Taç Vakfı Yayınları, İstanbul, 2005. “Karamanlıca Kitapların Dönemlere Göre İncelenmesi ve Konularına Göre Sınıflandırılması”, Müteferrika, S. 13, Yaz 1998.
• Bozdağlıoğlu, Yücel, “Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Sonuçları”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 3, Ocak 2014. Ertan, Temuçin Faik, “Lozan Konferansı’nda
• Türkiye’yi Temsil Sorunu”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (Lozan Antlaşması Özel Sayısı), Sayı 53, 2013. Hirschon, Renee, “Ege
• Bölgesi’ndeki Ayrışan Halklar”, Ege’yi Geçerken: 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, Çev. Müfide Pekin-Ertuğ Altınay, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,
• İstanbul, 2007. Kamil, İbrahim, “Neuilly Barış Antlaşması ve Bulgaristan-Yunanistan Nüfus Mübadelesi (1919-1927)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü
• Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 60, Bahar 2017. Kılıçoğlu Cihangir, Çiğdem, “Yunanistan’da Ulusal Bölünme ve Birinci Dünya Savaşı’na Giriş”, 100. Yılında Birinci Dünya Savaşı
• Sempozyum Bildiriler Kitabı, Editörler: Mustafa Daş-Türkmen Töreli-İlker Sever-Bülent KucakMehmet Şerif Erkek-Yakup Öztürk, İzmir, 2015. Klapsis, Antonis, “American
• Initiatives for the Relief of Greek Refugees 1922-1923”, Genocide Studies and Prevention: An International Journal, Volume 6, 2004. Kolonas, Vasilis, “1923’ten Önce ve
• Sonra Küçük Asya Rumlarının Konut Sorunu ve Mimari Tarzı”, Ege’yi Geçerken: 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, Derleyen: Renee Hirschon, İstanbul Bilgi
• Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007. Kontogiorgi, Elsa, “H Apokatastasi 1922-1930 [İskân 1922-1930]”, Istoria tou Neou Ellinismou [Çağdaş Yunan Tarihi] Cilt 7, Ellinika
• Grammata, Atina, 2014. _________, “Makedonya’nın Yunanistan’a Ait Olan Kısmına Mülteci Yerleşiminin Ekonomik Sonuçları 1923-1932”, Ege’yi Geçerken 1923 Türk-
• Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, Derleyen: Renee Hirschon, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul: 2007. Sabuncakis, Xaris, “Karamanlidika, “Karamanlides: Mithoi
• kai Pragmatikotita” [Karamanlıca, Karamanlılar: Mitler ve Gerçekler], Lihnari: Üç Aylık Ionia Birliği Edebiyat ve Sanat Dergisi, Sayı 40, Eylül 2010. Stellakou, Vasso, “Alan,
• Mekân ve Kimlik: Kapadokyalı İki Rum Grubunun Yerleşiminde Bellek ve Din”, Ege’yi Geçerken 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, Derleyen: Renee Hirschon,
• İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
• Tağmat, Çağla Derya, “Lozan Barış Konferansı’na Yunanistan Tarafından Bakış: Venizelos’un Dünyasında Lozan”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIV/29,
• Güz 2014. Toprak, Seydi Vakkas, “I. Dünya Savaşı’ndan Sonra Nüfus Mübadelesi Kapsamında Türkiye’ye Göçenlere Karşı Yunanistan’ın Tutumunun İstanbul Basınına
• Yansıması”, Türkiyat Mecmuası, Cilt 25, Bahar 2015. Zaikos, Nikos, “To Prosfigiko Zitima stin Ellada: H Diethnis Dikaiiki Prooptiki” [Yunanistan’da Göçmen Sorunu:
• Uluslararası Hukuk Perspektifi], Oi Prosfiges sth Makedonia: Apo thn Tragodia, stin Epopoiia [Makedonya’daki Muhacirler: Trajediden Romantizme] Editörler: Ioannis S.
• KoliopoulosIakovos D. Mihaliidis, Troia A. E Yayımevi, Atina, 2009.
• Tezler Koufos, Eirinis, İ Metafora Tis Musikis Proforikotitas Sto Horo kai Sto Hrono: Parelthon kai Paron Sto Sementere Tis Kappadokias [Müzik Kültürünün Ülkeler ve
• Zamanda Taşınması. Kapadokya’nın Sementre Köyü, Geçmiş ve Şimdi], Makedonya Üniversitesi Müzik Bilimi ve Tekniği Bölümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
• Selanik, 2011. Polatidis, Kleantis, İ Apokatastasi Ton Prosfigon Stis Eparhies Kozanis kai Ptolemaidas Kata Tin Periodo 1922-1937 [Kozani ve Ptolemaidas Şehirlerine
• Mülteci İskânı 1922-1937], Batı Makedonya Üniversitesi, Florina Pedagoji Okulu İlköğretim Bölümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Florina, 2016. Stellakou, Vasos M.,
• Oi Prosfiges Tis Kappadokias Stin Ellada [Yunanistan’daki Kapadokya Göçmenleri], Aigaiou Üniversitesi Çevre Planlama Laboratuvarı Çevre Bölümü, Yayımlanmamış
• Doktora Tezi, Midilli, 1991.
• Süreli Yayınlar Eleftheros Logos Ethnos Muhacir Sedası Proia Prosfigikos Kosmos