Enver Paşa'nın Avrupa Cephelerine Türk Birliklerini Gönderme Kararına Alman Komutanlarının Yaklaşımları

Yıl 2020, Sayı: 67, 1 - 23, 25.12.2020

Osman Akandere

https://doi.org/10.46955/ankuayd.850144

Cited By: 1

Öz

Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’nda birlikte savaştığı müttefiklerine yardım amaçlı olmak üzere bazı Avrupa cephelerine asker göndermiştir.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu kuvvetlerinin Ruslarla savaştığı cephelerde mağlup olarak durumunun kötüleşmesi üzerine Almanya ve müttefiki devletlerinin ortak kararları ve yapılan plan çerçevesinde Avrupa cepheleri için Osmanlı Devleti’nden askeri destek yapması istenmiştir. Osmanlı Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili Enver Paşa, Avrupa cephelerine yardım amaçlı kuvvet gönderilmesine ilişkin teklifi tereddütsüz kabul etmiştir. Çünkü Enver Paşa devam eden savaşın kesin sonucunun Avrupa cephelerinde alınacak başarıya bağlı olduğunu düşünmekteydi.
Enver Paşa’nın bu kararında Çanakkale Savaşlarını kaybeden İtilaf Devletleri’nin bu cepheden kuvvetlerini tamamen çekerek, cephenin kapanmış olması ve bunun sonucunda da yaklaşık 100 bin civarında Türk kuvvetlerinin boşa çıkması da etkili olmuştur. Enver Paşa toplam mevcudu 100’bin kişiyi aşan seçkin ve yetişkin subay ve erlerden oluşan üç kolorduyu müttefik cephelerde kullanmaya karar verdi.
Bu çerçevede üç ayrı kolordunun hazırlanması ve Avrupa cephelerine gönderilmesine karar verilmiştir. Osmanlı Devleti’nce hazırlanacak bu kolordulardan birisi de Galiçya Cephesine gönderilecekti. Ayrıca Romenlerle savaşmak için Romanya Cephesine ve Sırplarla savaşmak için de Makedonya Cephesine de diğer iki kolordu gönderilecekti.
Osmanlı Harbiye Nazırının müttefiklerine yardım amaçlı olarak Avrupa Cephelerine kuvvet gönderilmesi konusu Alman Genelkurmayı ve Osmanlı ordusunda üst düzeyde görev yapan Alman komutanlarca farklı bakış açılarıyla değerlendirilmiştir. Bazı Alman Generaller bu karara olumsuz yaklaşırken bazıları da bu konuda Enver Paşa’yı haklı bularak destek vermişlerdir.
Bu çalışmada müttefikimiz Alman Genelkurmayının ve üst düzey Alman komutanların Osmanlı Devleti’nin Avrupa cephelerine asker gönderilmesi konusundaki görüşleri ve neden olumlu ya da olumsuz baktıkları incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Alman Komutanların Yaklaşımları, Avrupa Cepheleri, Enver Paşa, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi II, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı Yayını, İstanbul 2013, s.42, Belge No; 13.
• Alman Genelkurmay Başkanı General Falkenhein’in Hatıratı, Yay. Haz. Faruk Yılmaz, Berikan yay. Ankara, 2002.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi C.II, Ks. 3, 2. Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1983.
• Birinci Dünya Harbi, VII. Cilt, Avrupa Cepheleri, I. Kısım Galiçya Cephesi, Genelkurmay Başkanlığı, Ankara, 1967.
• Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Avrupa Cepheleri(Özet), Genelkurmay Basımevi.
• Boğuşlu, Mahmut, Birinci Dünya Harbinde Türk Savaşları, İstanbul 1990. , Ankara, 1996.
• Görgülü, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu, 1919-1922, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1993.
• Malkoç, Emin Alp, Galiçya Cephesi’nde Türk Askerinin Müttefik Algısı, Doğu Kitabevi, İstanbul, 2017.
• Pomiankowski, Joseph Osmanlı İmparatorluğunun Çöküşü(1914-1918 I. Dünya Savaşı) Kayıhan Yay., İstanbul, 2003.
• Sanders, Liman von Türkiye’de Beş Sene, Yay. Haz. Muzaffer Albayrak, Yeditepe Yay. İstanbul, 2006.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Osmanlı Devri, Birinci Dünya Harbi, İdari Faaliyetler ve Lojistik, Yay. Haz. Necmi Koral, Remzi Önal, Nusret Baycan, Selahattin Kızılırmak ve Rauf Atakan Genelkurmay Harp Tarihi Yay., Ankara, 1985.
• Yazman, M. Şevki, Kumandanım Galiçya Ne Zamana Düşer, Mehmetçik Avrupa’da, 3. Bs., Hz. Kansu Şarman, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2011, Yel, Selma, Yakup Şevki Paşa ve Askerî Faaliyetleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2002.
• Aslanyürek, Yaşar, “Bulgaristan Cephesi’ndeki Gelişmelerin Mondros’a Etkisi”, Kahramanmaraş Sürçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:16, Sayı: 1, Nisan 2019.
• Çevik, Zeki-YILMAZPEHLİVAN, Emirhan, “Birinci Dünya Savaşı’nda Romanya Osmanlı Askeri Valiliği”, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi (OSMED), Cilt:4, Sayı:7, Temmuz 2018.
• Chmielowska, Danuta, “Birinci Dünya Savaşı Sırasında Galiçya’da Mücadele Eden Osmanlı Askerleri (1916-1917)”, 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu, 3-5 Kasım 2014, Budapeşte-Macaristan, Bildiri Kitabı, Ankara, 2014.
• Çetin, Nurten, “Romanya'nın Birinci Dünya Savaşı'na Girişi ve Osmanlı Devleti'ne Etkileri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 42, Şubat 2016.
• Dağlar, Oya, “Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordularının Galiçya Cephesine Gönderilmesi ve Cephe Gerisinde Yaşananlar”, İstanbul Üniversitesi Atatürk ilkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 10, İstanbul, 2006.
• Gülmez, Nurettin, “Falkenhayn’ın Anılarında Türkiye Notları”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi(ÇTTAD), V/13, 2006 Güz, İzmir, 2006.
• Karbi, Bilge, “Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti ve Avusturya-Macaristan Askeri Yardımlarına Bir Örnek: Osmanlı Birliklerinin Galiçya Cephesine Gönderilmesi Kararı Etrafındaki Tartışmalar”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl: 14, Sayı: 20, Bahar 2016, Çanakkale, 2016.
• Kaya, Yakup, “Birinci Dünya Savaşı’nda Galiçya Cephesi’nin Açılması ve 15. Osmanlı Kolordusunun Cepheye Gönderilmesi Meselesi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, cilt: 7, Sayı: 4.
• Keleş, Necdet, “Birinci Dünya Savaşı Öncesi ve Sonrasında Almanlarda Türk İmgesi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 24, Yıl:2016.
• Malkoç, Emin Alp, “Vecihi Bey’in Gölgede Kalmış Birinci Dünya Savaşı Anıları: 651 “15. Kolordumuz Galiçya’da-Zlota Lipa Kenarında Bir Sene ” 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, 3-5 Kasım 2014, Budapeşte-Macaristan, Ankara, 2014.
• Martin, Volkan, “Birinci Dünya Savaşı'nda Avrupa'daki Türk Cephelerinden Galiçya-Romanya Örneğinde Savaş Tarihi Üzerine Düşünceler”, IBAD (Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi), Cilt, 2, Sayı:1, Güz- 2017.
• ___________, “Galiçya Cephesi’nde 15.Türk Kolordusunun Etkinliği Üzerine”, 100. Yılında Birinci Dünya Savaşı, 2.Uluslararsı Tarih Sempozyumu (16-18 Ekim 2014), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 2015.
• Nykiel, Beata, Piotr Nykiel “ Polksiezyc w Galicji”, Çev. Osman Fırat Baş, Komandos, cz.1, nr 11(75), s.43-46; cz. 2 nr 12(76).
• Özden, Kemal, “ Birinci Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı İmparatorluğu İle Alman İmparatorluğu Arasındaki Ziyaret Diplomasisi” Uluslararası I. Dünya Savaşı’nın 100. Yılı Sempozyumu,(Yayınlanmamış Tebliğ Metni) 13-15 Ekim 2014, Bitlis, 2014.
• Özgüldür, Yavuz, “Yüzbaşı Helmut von Moltke’den Müşir Liman von Sanders’e Osmanlı Ordusunda Alman Askeri Heyetleri”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi(OTAM), Sayı: 4, Ankara, 1983.
• Türkmen, Zekeriya, Büyük Harpte Makedonya Cephesinde Osmanlı Ordusu: 20. Kolordu ve Bağlı Birliklerin (Takviyeli 177. Piyade Alayı) Makedonya Cephesindeki Mücadelesi”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, İstanbul 2015/1-2, cilt: 14, Sy: 27-28.
• Keskin, Hasan, 1914-1918 Osmanlı-Avusturya Macaristan İlişkileri, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay, 2006.