1950-1960 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’DE SOL İDEOLOJİNİN GÜVENLİKLEŞTİRİLMESİ

Yıl 2021, Sayı: 69, 343 - 359, 25.11.2021

Elifnur Kılıç Erol Kalkan

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1028408

Öz

Soğuk Savaş döneminde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) askeri, ekonomik ve siyasi alandaki mücadeleleri aynı zamanda komünizm ve kapitalizmin/liberalizmin de rekabeti olmuştur. Her iki ideolojinin temsilcileri kendi blokunu güçlendirme ve genişletme stratejisini Biz ve Diğerleri kavramı ve tehdit algılayışı üzerine inşa etmiştir. Bu sebeple her iki blokun savunucuları, karşıt ideolojiyi kendi bloklarının varlığına yönelik bir tehdit olarak göstererek güvenlikleştirmiştir. Dönemin liderleri, söylemleriyle karşıt ideolojinin ve grubun güvenlikleştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Türkiye’nin Batı Blokunda yer alması, iç siyasette sol ideolojinin güvenlikleştirilmesini de beraberinde getirmiştir. Soğuk Savaşın şiddetlendiği 1950-1960 yılları Demokrat Parti’nin (DP) sol ideolojinin güvenlikleştirmesine ivme kazandırdığı bir dönem olarak dikkat çekmiştir. Bu çalışmada DP döneminde sol ideolojinin güvenlikleştirilmesinin, söylem ve edimsel boyutuyla analizi amaçlanmıştır. Dönemin meclis tutanakları ve ikincil veri kaynakları taranarak çalışmaya konu olan dönemdeki toplumsal ve siyasal olgu ve olayların güvenlikleştirilmesi söylem boyutundan incelenmiştir. Güvenlikleştirmenin edimsel boyutu bakımından ise bu dönemde alınan olağanüstü tedbirler analiz edilmiştir. Bu çalışmada Kopenhag Okulu tarafından geliştirilen Güvenlikleştirme kavramından faydalanılmıştır. Veri toplama, işleme ve analiz sürecinde nitel araştırma yönteminin vaka çalışması ve belge analiz teknikleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Güvenlikleştirme, Komünizm, McCarthycilik, Soğuk Savaş Dönemi

SECURITIZATION OF THE LEFT IDEOLOGY AND MOVEMENTS IN TURKEY BETWEEN 1950 AND 1960

Öz

During the Cold War period, the struggle between the United States of America (USA) and the Union of Soviet Socialist Republics (USSR) in the military, economic and political fields was also the competition of communism and capitalism/liberalism. The countries in both communist and capitalist blocs used to regard each other as a threat to the existence of their ideology and state. The representatives of both blocs built their strategy of strengthening and expanding their bloc on the concept of “we and others” and the threat perception was risen from the other bloc. The defenders of both blocs, therefore, securitized the opposing ideology by presenting it as a threat to the existence of their own bloc. The leaders of the period played an important role in the securitization of the opposing ideology and group with their discourse. During this period, Turkey, as being in the Western Bloc, had also securitized the left ideology and movements in its domestic politics. During the 1950s and 1960s, the most intense years of the Cold War, Democratic Party (DP) also accelerated the securitization of left ideology and movements. This study aims to analyze the discursive and actual dimensions of the securitization process of left ideology and movements in Turkey during the DP era. By examining the parliamentary minutes and secondary data of the period, the securitization of social and political facts and events in the period subject to the study were examined from the discursive dimension. In terms of the operant dimension of securitization, the extraordinary measures taken by DP to diminish the left ideology and movements were analyzed. This study utilizes the concept of Securitization developed by the Copenhagen School. Case study, academic journals, and documentary analysis technics of the qualitative method are employed to collect, process, and analyze the data

Anahtar Kelimeler

Cold War Era, Communism, Democratic Party, McCarthyism, Securitization

Kaynakça

• Akgül-Açıkmeşe, Sinem. “Algı mı, Söylem mi? Kopenhag Okulu ve Yeni Klasik Gerçekçilikte Güvenlik Tehditleri”, Uluslararası İlişkiler. 8/30 (2011): 43-73.
• Akkaya, Bülent. “Türkiye’nin NATO Üyeliği ve Kore Savaşı”, Akademik Bakış Dergisi. 28 (2012): 1-20.
• Arıkan, Zeki. “Halkevlerinin Kurulusu ve Tarihsel İşlevi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 6/23 (1999): 261-280.
• Arslan, Zehra. “Türk-Rus İlişkileri Ekseninde Türkiye’de İktidarların ‘Sol’ Algısı (1923-1960)”, Karadeniz Araştırmaları. 51 (2016): 171-190.
• Atland, Kristian ve Bruusgaard, Kristin Ven. “When Security Speech Acts Misfire: Russia and the ‘Elektron’ Incident”, Security Dialogue. 40/3 (2009): 333-353.
• Aysal, Necdet. “Anadolu'da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. (2005): 267-282.
• Baylis, John. “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”, Uluslararası İlişkiler. 5/18 (2008): 69-85.
• Baysal, Başar ve Lüleci, Çağla. “Kopenhag Okulu ve Güvenlikleştirme Teorisi”, Güvenlik Stratejileri. 11/22 (2015): 61-96.
• Berinsky, Adam J. ve Lenz, Gabriel S. “Red Scare? Revisiting Joe McCarthy’s Influence on 1950’s Elections”, Public Opinion Quarterly. 78/2 (2014): 369–391.
• Bostdorff, Denise M. “Harry S. Truman, ‘Special Message to the Congress on Greece and Turkey: The Truman Doctrine’ (12 MARCH 1947)”, Voices of Democracy. 4 (2009): 1-22.
• Demir, Şerif. “Adnan Menderes ve 6/7 Eylül Olayları”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları. 12 (2012): 37-63.
• Durak, Gökhan. “Türk ve Dünya Basınında Kore Savaşı ve Türkiye”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8/36 (2015): 323-339.
• Ekmen, Bahadır. “Zorlayıcı Diplomasi Bağlamında Küba Füze Krizi’nin Analizi”, Journal of Diplomatic Research. 3/1 (2021): 91-108.
• Emmers, Ralf. “Güvenlikleştirme”, Çağdaş Güvenlik Çalışmaları. Der. Alan Colins. Çev. Nasuh Uslu. İstanbul: Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi, 2017: 131-144.
• Günar, Altuğ. “Amerika Birleşik Devletleri’nde McCharty Dönemi ve Dış Politika Üzerinde Etkileri”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4 (2014): 62-78.
• Gürel, Şükrü S. “Berlin Sorunu (1944-1972)”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 32/1 (1977): 207-229.
• Kahya, Pınar. “Soğuk Savaş Dönemi Türkiye Düşünce Hayatında Türk Barışseverler Cemiyeti: “Niçin Sovyetler Birliği’nin Dostu?”, Mülkiye Uluslararası İlişkiler Kongresi. Ankara, (2017): 247-252.
• Kalyon, Levent. “Truman Doktrini Üzerine Bir Analiz”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 11 (2010): 7-26.
• Köse, İsmail. “Boraltan Faciası: Türk Kökenli Sovyet Vatandaşı Mültecilerin Sovyetler Birliği’ne İadesi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 32/93 (2016): 149-186.
• Meşe, Ertuğrul. Türk Siyasal Yaşamında Komünizmle Mücadele Dernekleri. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• Miş, Nebi. "Güvenlikleştirme Teorisi ve Siyasal Olanın Güvenlikleştirilmesi", Akademik İncelemeler Dergisi, 6 (2014): 345-381.
• Neziroğlu, İrfan ve Yılmaz, Tuncer. Başbakanlarımız ve Genel Kurul Konuşmaları (Cumhuriyet Hükümetleri Dönemi) Adnan Menderes. 4, Ankara: TBMM Basımevi, 2014.
• Örnek, Cangül. 1950’li Yıllarda ABD ile Buluşma: Anti-komünizm, Modernleşmecilik ve Maneviyatçılık. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• Özdemir, Emin ve Şendil, A. Fatih. “Soğuk Savaş Dönemi Algı ile Gerçek Arasında Bir İmge Olarak Türk Solu; Demokrat Parti’nin Sol Hareketlere Yaklaşımı”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 12, Sayı: 23 (2016), s. 337-368.
• Özdemir, Yavuz ve Aktaş, Elif. “Halkevleri (1932’den 1951’e)”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED). 45 (2011): 242-258.
• Sancaktar, Caner. “Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası’na Marksist Yaklaşım”, Bilge Strateji. 2/5 (2011): 23-91.
• Sayılgan, Aclan. Türkiye’de Sol Hareketler. İstanbul: Doğu Kütüphanesi, 5. Baskı, 2009.
• Yıldız, Nihal ve Akandere, Osman. “Köy Enstitülerinin İdeolojik Yapısı”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 17/35 (2017): 275-316.
• Zora, Kadir. “Güvenlikleştirme: Hukuksal Meşruiyetten Sosyal Meşruiyete Evrilme ve Kopenhag Okulu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 23/2 (2015): 111-126.