A MILITARY OFFICER WHO USES PEN AS AN ADJUNCT TO SWORD: MUSTAFA KEMAL

Yıl 2022, Sayı: 70, 287 - 305, 01.05.2022

Ökkeş Küçükdağılkan

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1032688

Öz

The works emerged from Mustafa Kemal Atatürk’s pen is a field of study in which studies are carried out as much as victories he won with his sword. The 12-volume series named “Notebooks of Atatürk”, which was created by gathering the notebooks written by Mustafa Kemal Atatürk at various times and places, can be considered among his works. A wide variety of topics were noted in the contents of the notebooks and these notes sorted out under the determined headings in our study. When we look at Mustafa Kemal's notebooks, about military issues; intelligence, communications and militias, about intellectual matters; books, songs, poems and history, about daily matters; economic stalemate and shopping and about other matters; we see his notes with various contents such as national sovereignty and religious issues. This article, especially with regard to the Military profession, analyzes the evaluations of the profile of the topics covered in the content of these 12-volume notebooks in question. In this context, concepts such as military training, discipline, military exercise, using history in accordance with the military profession, courage constitute the content of these evaluations. Also with the title “I Have Pain, I Couldn’t Sleep, I Had The Hafiz Read Quran”, his tenacity, were examined closely through the notes he took by his own pen and a number of evaluations were reached by making comparisons with the notes he wrote at different times and places.

Anahtar Kelimeler

Soldiery, Atatürk, Notebooks of Atatürk, Pen-Sword, Mustafa Kemal.

KALEMİ KILICIN MÜTEMMİMİ OLARAK KULLANAN BİR SUBAY: MUSTAFA KEMAL

Öz

Mustafa Kemal Atatürk’ün kaleminden çıkan eserler, kılıçla kazandığı zaferler kadar üzerine çalışma yapılan bir alandır. Muhtelif zaman ve mekânlarda Mustafa Kemal Atatürk tarafından kaleme alınmış not defterlerinin bir araya getirilmesi ile oluşturulan “Atatürk’ün Not Defterleri” isimli 12 ciltlik seri, onun eserleri arasında sayılabilir. Defterlerin içerisinde çok çeşitli konular not alınmış ve bu notlar belirlenen başlıklarda çalışmamızda tasnif edilmiştir. Mustafa Kemal'in not defterlerine baktığımızda askerî hususlara dair; istihbarat, muhabere ve milis kuvvetler, entelektüel hususlara dair; kitap, şarkı, şiir ve tarih, günübirlik hususlara dair; iktisadi çıkmazları ve alışveriş, diğer hususlara dair; millet egemenliği ve dinî mevzular gibi muhtevaları çeşitlilik arz eden notlarını görmekteyiz. Bu makale, 12 ciltlik söz konusu not defterlerinin muhtevasında değinilen konuların istatistiki bilgisini, profilini ve bu konulardan özellikle Askerlik mesleğine dair değerlendirmeleri içermektedir. Bu bağlamda askerlik eğitimi ve talimi, tatbikat, tarihi askerlik mesleğine uygun kullanmak, cesaret gibi kavramlar bu değerlendirmelerin içeriğini oluşturmaktadır. Ayrıca “Sancım Var, Uyuyamadım, Hafıza Kur’an Okuttum.” Başlığı altında azmine, bizzat kendi kaleminden aldığı notlar üzerinden yakından bakılmış, farklı zaman ve mekanlarda kaleme aldıkları ile mukayeseler yapılarak bir takım değerlendirmelere ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Askerlik, Atatürk, Atatürk’ün Not Defterleri, Kalem-Kılıç, Mustafa Kemal.

Kaynakça

• Atatürk’ün Not Defterleri I - Hareket Ordusu Kurmay Başkanı Kurmay Yüzbaşı Mustafa Kemal’in Not Defteri İle Hareket Ordusu Karargâhı Kayıt Defteri. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2004.
• Atatürk’ün Not Defterleri II - Harp Akademisi Öğrencisi Mustafa Kemal’in Not Defteri. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2004.
• Atatürk’ün Not Defterleri III - Mustafa Kemal’in Osmanlı-Rus Sefer Ve Muharebeleri (İkinci Viyana Kuşatması Öncesi), Avusturya-Macaristan (1683 İkinci Viyana Kuşatması) Seferi Ve Osmanlı-Rus (1768-1774) Seferi Hakkında Tuttuğu Notlar. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Atatürk’ün Not Defterleri IV - Mustafa Kemal’in 1897 Türk-Yunan Savaşı İle İlgili Tuttuğu Notlar. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Atatürk’ün Not Defterleri V - Mustafa Kemal’in 1870-1871 Alman-Fransız Savaşı Konusunda Tuttuğu Notlar İle 1905-1908 Yılları Arasında Tuttuğu Günlük Notları, 1922 Yılına Ait Çeşitli Konularda Tuttuğu Notları. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Atatürk’ün Not Defterleri VI - Mustafa Kemal’in İstihkâm Ve Topçuluk, Stratejik Taarruz Ve Stratejik Savunma İle Subaylar İçin Yazılmış Olan Hizmeti Seferiye Talimnamesine Ait Tuttuğu Notlar. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Atatürk’ün Not Defterleri VII - 19 Ncu Tümen Komutanı Albay Mustafa Kemal’in Not Defteri İle Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı’ndan - Türkiye Büyük Millet Meclisinin Açılışı’na Kadar Tuttuğu Günlük Notları. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Atatürk’ün Not Defterleri VIII - Mustafa Kemal Atatürk’ün 1921 Yılına Ait Günlük Notları, 1922 Yılına Ait İç Olaylarla İlgili Notları, Askerî Ve Siyasi Konulardaki Günlük Notları, 1922 Yılına Ait Çeşitli Konularda Tuttuğu Notları. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2008.
• Atatürk’ün Not Defterleri X - Mustafa Kemal’in 5’inci Ordu Karargâhında Görevli İken Tuttuğu Notlar İle Trablusgarp Cephesi’ndeki Günlük Emir Defteri. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Atatürk’ün Not Defterleri XII - Mustafa Kemal Atatürk’ün Hukuk Alanında Yapılması Tasarlanan İnkılaplar ve Ankara Hukuk Fakültesinin Açılışı, Millî Mücadele ve Cumhuriyet Dönemlerinde Gerçekleştirilen İnkılaplara Karşı Gösterilen Tepkiler ve 1931 Yılı Ocak-Şubat-Mart Aylarında Yaptığı Yurt Gezileri İle İlgili Olarak Tuttuğu Notları İçeren Not Defterleri. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Adıvar, Halide Edib. Türkün Ateşle İmtihanı Kurtuluş Savaşı Anıları. İstanbul: 1994.
• Akçiçek, Eren. Atatürk’ün Sağlığı, Hastalıkları ve Ölümü. Doktora Tezi, T.C. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı, 2000.
• Aksan, Virginia H. Kuşatılmış Bir İmparatorluk Osmanlı Harpleri 1700-1870. Çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
• Atatürk, Mustafa Kemal. Nutuk. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1981.
• Atay, Falih Rıfkı. Zeytindağı. İstanbul: Pozitif Yayınları, 2004.
• Bilgin, İsmail. “Maydos Mıntıka Komutanı: Kurmay Yarbay Mustafa Kemal ve Cephedeki Görev Süresi, Cepheden Ayrılışı”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 18 (2015): 65-88.
• Bloch, Marc. Tarih Savunusu veya Tarihçilik Mesleği. Çev. Ali Berktay. İstanbul: İletişim, 2008.
• Clausewitz, Carl Von. Savaşın Esasları & Strateji Üzerine Mektuplar. Çev. Gökhan Aydın. İstanbul: Doruk Yayımcılık, 2017.
• Erdoğan, Selim. Sakarya Türk Bitti Demeden Bitmez. İstanbul: Kronik Yayınları, 2020.
• Geçer, Kadir Türker. Atatürk’ün Sözlerinde Asker ve Askerlik Mesleği. Ankara: Genelkurmay Personel Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Güler, Ali. Askeri Öğrenci Mustafa Kemal’in Notları (Arşiv Belgeleri Işığında). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2000.
• Gawrych, George W. Genç Atatürk Osmanlı Zabitinden Türk Devlet Adamına. Çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Doğan Kitap, 2016.
• Göksu, Erkan. Kutadgu Bilig’e Göre Türk Savaş Sanatı. İstanbul: Kronik Kitap, 2018.
• Kara Harp Akademisi Taktik Mesele Çözüm Esasları. İstanbul: Harp Akademileri Basımevi, 2013.
• Karpat, Kemal H. Osmanlı Modernleşmesi Toplum, Kuramsal Değişim ve Nüfus. Çev. Ceren Elitez. İstanbul: Timaş Yayınları, 2019.
• Kurt, Fatih. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve Askerî Manevra ve Tatbikatlar (1909-1938). Ankara: Genelkurmay Personel Başkanlığı Askerî ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayını, 2017.
• Murphy, Rhoads. Osmanlı’da Ordu ve Savaş. Çev. M. Tanju Akad. İstanbul: Homer Kitabevi, 2007.
• Niyazioğlu, Aslı. “On Altıncı Yüzyıl Sonunda Osmanlı’da Kadılık Kabusu ve Nihânî’nin Rüyası”, Türklük Bilgisi Araştırmaları. 31-2 (2007): 133-142.
• Örenç, Ali Fuat. “Deniz Kuvvetleri ve Deniz Harp Sanayii”, Osmanlı Askerî Tarihi Kara, Deniz, ve Hava Kuvvetleri 1792-1918. Ed. Gültekin Yıldız. İstanbul: Timaş Yayınları, 2017: 173-227.
• Parker, Geoffrey. Askeri Devrim Batı’nın Yükselişinde Askeri Yenilikler 1500-1800. Çev. Tuncay Zorlu. İstanbul: Küre Yayınları, 2018.
• Satılmış, Yunus. “II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Piyade Subaylarının Kıta Ve Cephe Görevleri”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 29 (2018): 217-246.
• Şimşir, Bilal N. İngiliz Belgelerinde Atatürk (1919-1938). Ankara: TTK Yayınları, 1973.
• Ünal, Mehmet Ali. Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2013.
• Ünalp, F. Rezzan. “Çanakkale Muharebeleri ve Mustafa Kemal”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 18 (2015): 37-64.
• Volkan, Vamık D. “Kemal Atatürk’ün Psikanalitik Biyografisi Üzerine”, Çev. Zeynep Nevin Yelçe, Osmanlı Dünyasında Kimlik ve Kimlik Oluşumu Norman Itzkovvitz Armağanı. Der. Baki Tezcan, Karl K. Barbir. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012, 273-288.
• Venditti, Maj.Eric T. “The Rock of Gallipoli The Leadership of Mustafa Kemal”, Military Review: The Professional Journal of the U.S. Army. January-February, (2021): 101-106.
• Zürcher, Erik-Jan (ed.). Askerlik “İşi” Askerî İşgücünün Karşılaştırmalı Tarihi 1500-2000. Çev. Dilek Şendil. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
• https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/index.php?title=Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_Okudu%C4%9Fu_Kitaplar&oldid=3960 Erişim 26.04.2021.