ON THE DEVELOPMENT OF NATIONALISTIC HISTORICAL THOUGHT IN TURKEY AND FORMATION OF THE OFFICIAL TURKISH HISTORY THESIS

Yıl 2022, Sayı: 70, 91 - 108, 01.05.2022

Yaşar Baytal

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1054563

Öz

The Turkish-nationalist movements that developed underground until the Second Constitutional Period found the opportunity to expand after the 1908 Constitution and had a significant impact on history studies with the secularization of education. In this period when political Turkism was burgeoning, the methods of writing and researching history changed under the influence of Ottoman intellectuals familiar with Western culture, and Ottoman historiography met with European liberalism. As in the Western countries, the spread of new literary and scientific genres accelerated in this period and the interest in pre-Ottoman Turkish history steadily increased. Thus, during the Constitutional Monarchy period, historical studies that would remind the Central Asian past of the Turks gained importance with the advent of nationalism.
As a result of the defeat in the First World War, Pan-Turkism left its place to a political understanding that brought Anatolian Turkishness to the fore. After the proclamation of the Republic, it was aimed to reveal the mechanisms of the first cultural language of humanity in Anatolia through language studies and to prove the great and fundamental success of the Turks in establishing the world's cultural languages with a theory. With the information and findings obtained, Turkey made an effort to position its own history like other national states and tried to define the identity of the state and citizen through the official Turkish history thesis.
This study focuses on the scientific and ideological foundations of Turkish historiography. By comparing the Constitutional Monarchy and the Republican periods, it discusses the effect and results of nationalist historiography on the state-nation structuring through language and history studies. In addition, the effects of institutions and organizations created in the Republican period on modern Turkish historiography are examined and debated.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, II. Constitutional Period, Republican Period, Turkish Language, Turkish Historiography.

TÜRKİYE’DE MİLLİYETÇİ TARİH DÜŞÜNCESİNİN GELİŞİMİ VE RESMİ TÜRK TARİH TEZİNİN OLUŞUMU

Öz

İkinci Meşrutiyet dönemine kadar alttan alta gelişen Türkçü-milliyetçi hareketler, 1908 Anayasasının ardında genişleme imkânı bulmuş ve eğitimdeki laikleşmeyle beraber tarih çalışmaları üzerinde önemli etki bırakmıştır. Siyasi Türkçülüğün filizlendiği bu dönemde, Batı kültürüne aşina Osmanlı entelektüellerinin de etkisiyle tarih yazma ve araştırma yöntemleri değişmiş ve Osmanlı tarihçiliği, Avrupa liberalizmiyle buluşmuştur. Batılı devletlerde olduğu gibi yeni edebi ve bilimsel türlerin yayılması bu dönemde hız kazanmış ve Osmanlı öncesi Türk tarihine olan merak giderek artmıştır. Böylece Meşrutiyet döneminde, milliyetçiliğin de tesiriyle Türklerin Orta Asya geçmişini hatırlatacak tarih çalışmaları önem kazanmıştır.
Birinci Dünya Savaşında alınan yenilgi sonrasında Pantürkizm yerini Anadolu Türklüğünü ön plana çıkaran bir siyasi anlayışa bırakmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra dil çalışmalarıyla Anadolu’da insanlığın ilk kültür dilinin mekanizmaları ortaya çıkarılmaya ve bunun sonunda Türklerin dünya kültür dillerini kurmaktaki büyük ve esaslı başarısı, bir teoriyle ispatlanmaya çalışılmıştır. Türkiye, elde edilen bilgi ve bulgularla diğer milli devletler gibi kendi tarihini konumlandırma gayretine girmiş ve resmi Türk tarih tezi üzerinden devlet ve vatandaş kimliğini tanımlanmaya çalışılmıştır.
Bu çalışmada, Türk tarihçiliğinin bilimsel ve ideolojik temelleri üzerinde durulmuştur. Meşrutiyet ile Cumhuriyet dönemleri karşılaştırılarak devlet-millet yapılanmasında milliyetçi tarih yazımının etkisi ve sonuçları, dil ve tarih çalışmaları üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Cumhuriyet döneminde oluşturulan kurum ve kuruluşların modern Türk tarih yazıcılığına etkisi, ele alınarak sorgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, II. Meşrutiyet Dönemi, Cumhuriyet Dönemi, Türk Dili, Türk Tarih Yazıcılığı.

Kaynakça

• Akçura, Yusuf. Üç Tarz-ı Siyaset, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1976.
• Akyüz, Kenan. “Türk Ocakları”, Belleten. 50/196, (Nisan 1986): 201-228.
• Ársony, L. “Selçuk Adının Menşeine Dair”, Belleten. 3/10, (1939): 377-384.
• Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Atsız. Türk Tarihi Üzerine Toplamalar. İstanbul: Arkadaş Basımevi, 1935, V.
• Berin, Şaziye. Baybiçe. İstanbul: Devlet Matbaası, 1933.
• Bittel, K. “Atatürk ve İlköz Tarih Araştırmaları”, Belleten, 3/10, (Nisan 1939): 205.
• Göker, Muzaffer. “İkinci Türk Tarih Kongresi”, Belleten. 2/5-6 (Nisan 1938): 1-4.
• Pontus Meselesi, Ankara: Matbuat ve İstihbarat Matbaası, 1338/1922.