NEVA YAHUD SEDA-YI ERMENİYAN GAZETESİ KONUSUNDA NOTLAR

Yıl 2022, Sayı: 71, 299 - 319, 27.11.2022

Serap Taşdemir

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1125036

Öz

Geleneksel dünyadan modern dünyaya geçişte önemli bir role sahip olan basın, Osmanlı Devleti içindeki Türklerden önce azınlıklar arasında uygulama alanı buldu. İkinci Meşrutiyet’in ilanı ise ülke genelinde gerek nicelik ve gerekse nitelik olarak basın patlamasına yol açtı. 1909 yılından itibaren en parlak günlerini yaşamaya başlayan Ermeni basını içinde özel bir yeri olan gazetelerden biri Neva yahud Seda-yı Ermeniyan gazetesidir. Osmanlılık düşüncesine inanan bir Ermeni olan Mihran Apigyan veya gazetedeki kullandığı ismi ile Mihran Mihri tarafından çıkarılmıştır. Neva gazetesinin temel özelliği ise, Ermenilerinin tezlerini, Osmanlılara Osmanlıların kullandığı Arap harfleriyle anlatmasıdır. Bu makalede bugüne değin iki sayısı olan Neva yahud Seda-yı Ermeniyan adlı gazetenin ilk 14 sayısı bir bütün olarak ele alınacaktır (Koleksiyonda 13. sayı eksik). Neva gazetesi sayfaları aracılığıyla bir Osmanlı Ermenisinin kaleminden Osmanlı Devleti’ne ve Osmanlı Devleti içindeki Ermenilere mesaj verme –hem uyarıcı hem savunucu-çabası ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet Basını, Neva, Osmanlı Devleti’nde Azınlık Basını, Osmanlı Devleti’nde Ermeni Basını, Seda-yı Ermeniyan

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

NOTES ON THE NEVA YAHUD SEDA-YI ERMENİYAN NEWSPAPER

Öz

The press, which has an important role in the transition from the traditional world to the modern world, found its application area among the minorities before the Turks in the Ottoman Empire. The declaration of the Second Constitutional Monarchy caused a press explosion both in quantity and quality throughout the country. Neva yahud Seda-yı Ermeniyan is one of the newspapers that has a special place in the Armenian press, which has started to experience its brightest days since 1909. The most basic feature of Neva newspaper, which was published by Mihran Apigyan, an Armenian who believes in Ottoman thought, or Mihran Mihri, as he used it in the newspaper, is that it tells the Armenian theses to the Ottomans in Ottoman letters. In this article, the first 14 issues of the newspaper Neva yahud Seda-yı Armenianyan, which had two issues so far, will be discussed as a whole (13th issue is missing in the collection).Through the pages of the Neva newspaper, the effort of an Ottoman Armenian to give a message to the Ottoman State and to the Armenians in the Ottoman State -both a stimulant and a defender-will be revealed.

Anahtar Kelimeler

Armenian Press in the Ottoman Empire, Minority Press in the Ottoman Empire, Neva, Press in Second Constitutional Monarchy, Seda-yı Ermeniyan.

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akşin, Sina, 100 Soruda Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, Ankara, Gerçek Yayınevi, 1980.
• Ayhan, Bünyamin, “II. Meşrutiyet Döneminde İttihat ve Terakki, Siyaset ve Basın”, İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset, Palet Yayınları, Konya, 2010, 43-72.
• Balkan, Yalçın, Mihri’nin Mutavvel Sarf-ı Osmani’si, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon, 2002.
• Bayraktar, Bayram, “İkinci Meşrutiyet Döneminde Subayların Siyaset Yapmasını Engellemeye Yönelik Uygulamalar”, Toplumsal Tarih, XII/72 (Aralık 1999), 4-10.
• Bildirici, Yusuf Ziya, Adana’da Ermenilerin Yaptığı Katliamlar ve Fransız-Ermeni İlişkileri, Ankara, Kök Yayınları,1999.
• Elöve, Mustafa Emil, “İkinci Meşrutiyet Devri Siyasi Hayatına Genel Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, IX/1-2 (1952), 183-235.
• Ergene, Oğuz-Namık Kemal Şahbaz, “Türkiye’de Dil Bilgisi Öğretiminin Tarihsel Gelişimi Açısından “Mutavvel Sarf-ı Osmani”, VII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı: 24-28 Eylül 2012, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2020, 1841-1851.
• Ermeni Hastanesi Salnamesi 1939 Yıllığı, İstanbul, Aktaryan Basımevi, 1938.
• Ersoy, Osman, “Türkiye’ye Matbaacılığın Girişi”, Türk Kütüphaneciliği, XXVIII/1-2(1979), 59-66.
• Ertaş, Kasım, “Türk Dili ve Ermeniler: Osmanlı’nın Ermeni Dilbilimcileri”, The Journal of Academic Social Science Studies, Sayı: 53 (Kış 2016), 151-162.
• Ertuğ, Hasan Refik, “Türkiye’de Yabancı Dilde Basına Genel Bakış”, Türkiye’de Yabancı Dilde Basın, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1985. 75-91.
• Galanti, Avram, Türkler ve Yahudiler, İstanbul, Tan Matbaası, 1947.
• Gündüz, Ahmet, “ Sicill-i Ahval Defterlerine Göre Kayserili Müslim ve Gayrimüslim Memurların Aldıkları Madalya, Rütbe ve Nişanlar (M.1879-1909), History Studies, Sayı: 3(2011), 123-145.
• Güven, Melek Sarı, “Ermenilerde Aydınlanma ve Aydın Kavramlarının Gelişimine Basın Yayın Faaliyetlerinin Katkısı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, XII/67 (2019), 364-369.
• Karabetyan, Bedros Zeki, Samatya Surp-Kevork Kilisesi Hatıra Kitabı, İstanbul, Yeni Türkiye Basımevi, 1935.
• Karagülle, Fırat, “Türk Edebiyatında Antoloji”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 4, Sayı: 8, 2006, 383-404.
• Kocabaşoğlu, Uygur, “Hürriyet”i Beklerken: İkinci Meşrutiyet Basını, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2010.
• Koloğlu, Orhan, “Osmanlı Basını: İçeriği ve Rejimi”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul, İletişim Yayınları, t.y.
• Koloğlu, Orhan, “Türkçe Dışı Basın”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul, İletişim Yayınları, t.y., 94-98.
• Koloğlu, Orhan, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Basın, İstanbul, İletişim Yayınları, 1992.
• Koloğlu, Orhan, Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, İstanbul, Pozitif Yayınları, 2006.
• Koloğlu, Orhan, “II. Meşrutiyet’te Türkçe Dışı Basın”, İkinci Meşrutiyet Devrinde Basın ve Siyaset, Ed. Hakan Aydın, Konya, Palet Yayınları, 2010, 261-271.
• Özcan, Abdülkadir, “Bab-ı Seraskeri”, TDV İslam Ansiklopedisi, 4. C., İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı, 1991.
• Özçelik, İsmail, “Tanin Gazetesi ve Balkan Savaşları Öncesine Dair Bazı Tespitler”, Türk Basın Tarihi, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2018, 787-813.
• Özşavlı, Halil, “Osmanlı Ermeni Basını Tanzimat’tan Ermeni Milleti Nizamnamesi ’ne Kadar (1839-1860)”, Türk Basın Tarihi, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi, 2018, 725-760.
• Pamukciyan, Kevork, Biyografileriyle Ermeniler, İstanbul, Aras Yayınları, 2003.
• Somel, Akşin, “Osmanlı Ermeni Kültür Modernleşmesi Cemaat Okulları ve Abdülhamid Rejimi”, Tarih ve Toplum: Yeni Yaklaşımlar, Sayı: 5 (2007), 71‐92.
• Stepanyan, Hasmik A, Ermeni Harfli Türkçe Kitaplar ve Süreli Yayınlar Bibliyografyası 1727-1968, İstanbul, Turkuaz Yayınları, 2005.
• Şeyh Muhsin Fani (Hüseyin Kazım Kadri, ST), 10 Temmuz İnkılabı ve Netayici, İstanbul, Y.y., 1336.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2007.
• Tuğlacı, Pars, Tarih Boyunca Batı Ermenileri, İstanbul, y.y., 2004.
• Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, 1. Kitap., Ankara, Bilgi Yayınevi, 1991.
• Uras, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, İstanbul, Belge Yayınları, 1976.
• Varlık, M. Bülent, Türkiye Basın-Yayın Tarihi Kaynakçası, Ankara, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, 1981.
• Ziyad Ebuzziya, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Türkçe Dili Dışındaki Basını”, Türkiye’de Yabancı Dilde Basın, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1985, 27-46.