THE DECLARATION OF THE REPUBLIC IN TURKEY AND ITS REFLECTIONS ON THE AUSTRALIAN PRESS

Yıl 2023, Sayı: 73, 305 - 320, 29.10.2023

Orhan Özcan

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1322900

Öz

The proclamation of the Republic of Turkey was widely covered in the international press as well as in Turkish public opinion. The study examines Ankara's becoming the capital and the proclamation of the republic in Turkey in the Australian press. The study deals with the news starting from September 29, 1923, when rumors of the proclamation of the republic in Turkey began in the Australian press, to October 29, 1923, when the republic was proclaimed in Turkey and afterward. In the study, following as a research method literature review, classification, analysis, criticism, and synthesis, seventy-five news from fifty different newspapers were included in the Australian press between September 29 and November 2, 1923. The news items were evaluated under the categories of the announcement and comment in two different frameworks the proclamation of the republic in Turkey and its aftermath.

Anahtar Kelimeler

Ankara's Becoming the Capital,, Australian Press, Mustafa Kemal Ataturk, Proclamation of the Republic, Republic of Turkey

TÜRKİYE’DE CUMHURİYET’İN İLÂNI VE AVUSTRALYA BASININA YANSIMALARI

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanı Türk kamuoyunda olduğu üzere uluslararası basında da geniş biçimde yer almıştır. Çalışma, Avustralya basınında Ankara’nın başkent olması ve Türkiye’de Cumhuriyetin ilanına yer vermiştir. Araştırma, Avustralya basınında Türkiye’de cumhuriyetin ilan edileceği söylentilerinin başladığı 29 Eylül 1923 tarihinden başlamakla birlikte 29 Ekim 1923’te Türkiye’de Cumhuriyetin kabulü ve sonrasındaki haberlere yer vermiştir. Çalışmada, araştırma yöntemi olarak kaynak taraması, sınıflandırma, çözümleme, tenkit ve sentez sırası izlenmekle birlikte 29 Eylül-2 Kasım 1923 tarihleri arasında Avustralya basınında elli farklı gazete ve yetmiş beş habere yer verilmiştir. İlgili haberler, duyuru ve yorum kategorileri altında Türkiye’de Cumhuriyetin ilanı ve sonrası olmak üzere iki farklı çerçevede değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ankara'nın Başkent Olması, Avustralya Basını, Cumhuriyetin İlanı, Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti.

Kaynakça

• Âfetinan, A. Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk’ün El Yazıları. Sadeleştirerek Yay. Haz.: Ali Sevim, Azmi Süslü, M. Akif Tural, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2000.
• Afetinan, A. M. Kemal Atatürk’ten Yazdıklarım. Ankara: Yenigün Yayınları, 1998.
• Afetinan, Ayşe. M. Kemal Atatürk’ün Karlsbad Hatıraları. Yenigün Haber Ajansı Yayınları, Ankara: 1999.
• Akseki, Cengiz. “Atatürk Yöntemlerinde Yöntem I: Ortam ve Lider”. Belgi Dergisi, Sayı: 3, (2012), 265-293.
• Akşin, Sina. Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• Arıkan, Zeki. “Cumhuriyetin İlânı ve İzmir Basını”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 3, (1985), 959-976.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2006.
• Atatürk, Gazi Mustafa Kemal. Gençler İçin Fotoğraflarla Nutuk. Editör: Ali Berktay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay., 2020.
• Atatürk, Kemal. Nutuk 1919-1927. Bugünkü Dille Yayına Hazırlayan: Zeynep Korkmaz, Atatürk Araştırma Merkezi, 2000.
• Atay, Falih Rıfkı. Çankaya-Atatürk’ün Doğumundan Ölümüne Kadar-. İstanbul: Sena Matbaası, 1980.
• Aydemir, Süreyya. Tek Adam (Mustafa Kemal 1922-1938) (Cilt III). İstanbul: Remzi Kitapevi, 2010.
• Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. Editör: Temuçin Faik Ertan, İstanbul: Siyasal Kitabevi, 2017.
• Cebesoy, Ali Fuat. Bilinmeyen Hatıralar. Hazırlayan: Osman Selim Kocahanoğlu, İstanbul: Temel Yayınları, 2001.
• Değerli, Esra Sarıkoyuncu. “Avustralya Basınında Türkiye’de Milli Egemenlik 1920-1924”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 20, Sayı: Milli Egemenlik Özel Sayısı, (2020), 86-106.
• Eraslan, Cezmi. Yakın Dönem Türk Düşüncesinde Halkçılık ve Atatürk. İstanbul: Kumsaati Yayınları, 2003.
• Eroğlu, Hamza. “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlânı”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt:19, Sayı: 56, (2003), 435-456.
• Eroğlu, Hamza. Türk İnkılap Tarihi. Ankara: Savaş Yay., 2010.
• Gencer, Ali İhsan. Sabahattin Özel, Türk İnkılâp Tarihi. İstanbul: Der Yayınları:87, 2013.
• Güler, Ali. Atatürk ve Cumhuriyet. Ankara: Türkar Araştırma Dizisi, 2003.
• Güneş, İhsan. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de Hükümetler: Programları ve Meclisteki Yankıları (1908-1923). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2012.
• Güneş, İhsan. Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisinin Düşünsel Yapısı (1920-1923). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1997.
• Güz, Nurettin. “Cumhuriyetin İlanına Basının Bakışı”. Selçuk İletişim, Cilt: 1, Sayı: 1, (1999), 3-12.
• İsov, Mümin Yaşarov. “Bulgar Basınında Türkiye Cumhuriyeti’nin İlanı”. Çeviren: Serkan Cömertel, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 5, Sayı:1, (2016), 103-143.
• İmparatorluktan Ulus Devlete Türk İnkılâp Tarihi. Editör: Cemil Öztürk, Ankara: Pegem Yayıncılık, 2005.
• İnan, Afet. Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. Yeni Baskıya Hazırlayan: Arı İnan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2021.
• İnönü, İsmet. Hatıralar. 2. Kitap. İstanbul: Bilgi Yayınevi, 1987.
• Kansu, Mahzar Müfit. Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber. C. I. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1988.
• Kemal, Gâzi Mustafa. Yarın Cumhuriyeti İlan Edeceğiz (Söylev’den Günümüz Türkçesiyle). Ankara: Yenigün Haber Ajansı Yayıncılık, 1998.
• Kili, Suna. Türk Devrim Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• Kinross, Lord. Atatürk: Bir Milletin Yeniden Doğuşu. Türkçesi: Necdet Sander, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 2003,
• Kocatürk, Utkan. Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2007.
• Kocatürk, Utkan. Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1999.
• Köstüklü, Nuri. “Cumhuriyetçilik”. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2005.
• Jaschke, Gotthard. “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlanı Atatürk Devriminin Başlangıcı”. https://belleten.gov.tr/tam-metin/1292/tur#r4 (Erişim Tarihi: 22.05.2023).
• Mango, Andrew. Atatürk: Modern Türkiye’nin Kurucusu. Türkçesi: Füsun Doruker, İstanbul: Remzi Kitapevi, 2017. Soyak, Hasan Rıza. Atatürk’ten Hatıralar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004.
• Ortaylı, İlber. Gazi Mustafa Kemal Atatürk. İstanbul: Kronik, 2018.
• Tosun, Ramazan. “Cumhuriyetin İlanından Kamuoyu”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:12, (2002), 99-107.
• Toprak, Zafer. Atatürk: Kurucu Felsefenin Evrimi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
• Turan, Şerafettin. Türk Devrim Tarihi III: Yeni Türkiye’nin Oluşumu (Birinci Bölüm) (1923-1938). Ankara: Bilgi Yayınevi, 2013.
• Uluatam, Özhan. Geçmişe Bakmak: Cumhuriyet Dönemi İktisadi, Mali, Siyasi Olaylar Kronolojisi 1920-2000. Ankara: İmaj Yayıncılık, 2001.
• Yalçın, E. Semih. “Cumhuriyetin İlanında Emeği Geçenler”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 44, (1999), 567-602.
• Yalçın, Durmuş, Yaşar Akbıyık, Dursun Ali Akbulut, vd. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2004.
• Yurdigül, Aslı, Banu Erdoğan Çakar. “Sovyet Basınında Türkiye ve Türkiye Cumhuriyeti’nin İlanı: Pravda ve İzvestiya Gazeteleri Örneği”. SUTAD, 47, (2019), 273-294.