SPANISH ARCHIVES IN TERMS OF THE HISTORY STUDIES OF THE REPUBLIC OF TÜRKİYE

Yıl 2025, Sayı: 76, 211 - 231, 31.05.2025

Berksan Gülsoy

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1610315

Öz

Archives, which play a crucial role in establishing a connection between the past and the present, serve as the most valuable memory of states and nations. The importance of archives in documenting international relations has grown over time. This study aims to introduce Spanish archives, which have not been extensively explored before, in the context of Turkey-Spain relations. All Spanish archives containing documents on Turkish-Spanish relations during the Republican Period are located in Madrid and nearby cities. Moreover, the collections within these archives, significant to the history of the Republic of Turkey, are discussed in the study. Additionally, the history, characteristics, and systems of the archives are examined. Practical information is shared to help researchers work more effectively in these archives. Qualitative research methods were preferred in the preparation of this study. Initially, qualitative data were collected based on experiences and observations gathered from the archives. Subsequently, the collected qualitative data were analyzed, leading to detailed insights on the topic. In the final stage, important information about Spanish archives in the context of the history of the Republic of Turkey was documented. Furthermore, the study aims to serve as a guide for researchers examining Turkey-Spain relations.

Anahtar Kelimeler

Archive , Republican Period , Spain , Türkiye , Türkiye-Spain Relations

TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ ÇALIŞMALARI AÇISINDAN İSPANYA ARŞİVLERİ

Öz

Geçmiş ile bugün arasında bağlantı sağlamak için mühim bir görev üstlenen arşivler devletlerin ve milletlerin en kıymetli belleği olarak işlev görmektedir. Ülkeler arası ilişkilerin yazımında arşivlerin önemi de zaman geçtikçe artmaktadır. Bu çalışma Türkiye-İspanya ilişkileri bağlamında daha önce üzerinde çok durulmayan İspanya arşivlerini tanıtmayı amaçlamaktadır. Cumhuriyet Dönemi Türk-İspanyol ilişkilerine dair belgeleri içeren İspanyol arşivlerin hepsi Madrid ve Madrid’e yakın mesafedeki şehirlerde yer almaktadır. Öte yandan arşivlerin Türkiye Cumhuriyeti tarihi açısından sahip oldukları fonlar çalışmada anlatılmıştır. Diğer taraftan arşivlerin tarihçesine, özelliklerine ve sistemlerine değinilmiştir. Araştırmacıların bahsedilen arşivlerde rahat çalışma yapmaları için de kullanışlı bilgiler paylaşılmıştır. Çalışma oluşturulurken nitel araştırma yöntemleri tercih edilmiştir. Öncelikle arşivlerden edinilen deneyimler ve gözlemlerden yola çıkılarak nitel veriler toplanmıştır. Daha sonrasında elde edilen nitel veriler analiz edilmiş ve konu hakkında ayrıntılı bilgilere ulaşılmıştır. Son aşamada Türkiye Cumhuriyeti tarihi bağlamında İspanyol arşivleri hakkında önemli bilgiler yazıya dökülmüştür. Ayrıca Türkiye-İspanya ilişkilerini inceleyecek araştırmacılar için çalışmanın bir rehber olması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arşiv , Cumhuriyet Dönemi , İspanya , Türkiye , Türkiye-İspanya İlişkileri

Kaynakça

• Archivo General de la Administración (AGA)
• Archivo General del Ministerio de Asuntos Exteriores, Unión Europea y Cooperación (AMAE)
• Archivo General Militar de Ávila (AGMAV)
• Archivo General Militar de Guadalajara (AGMG)
• Archivo Histórico Nacional (AHN)
• Carlos Pereira, Juan, Sanz Díaz, Carlos. “«Todo secreto». Acuerdos secretos, transparencia y acceso a los documentos históricos de Asuntos Exteriores y Defensa.”, AYER, 97 (2015): 243-257.
• De Santos Canalejo, Elisa Carolina. “Consideraciones Sobre el Acceso a los Archivos Diplomáticos”, Boletín de la ANABAD. 3-4 (1991): 195-200.
• Gülsoy, Berksan. “İspanya İç Savaşı’nda Türkiye’nin Tavrı ve Savaşta Yer Alan Türk Vatandaşları”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 270 (2024): 291-316.
• Gündüz, Mehmet. “İspanyol Basınında Çanakkale Savaşları”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 43 (2023): 43-77.
• Gündüz, Mehmet. “İspanyol Gazetelerinde Türk Millî Mücadelesi ve Bu Dönemde Yaşanan Gelişmeler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 103 (2021): 35-76.
• Hermoso de Mendoza y Baztán, María Teresa. “Fondos Contemporáneos en el Archivo General Militar de Guadalajara”, Revista de Historia Militar, 46. Yıl Özel Sayısı 1 (2002): 417-428.
• Hess, Andrew C. Unutulmuş Sınırlar: 16. Yüzyıl Akdeniz’inde Osmanlı -İspanyol Mücadelesi. Çev. Özgür Kolçak. İstanbul: Küre Yayınları, 2010.
• Jesús Horta, María. “İspanya ve 1. Dünya Savaşı: Sorunlu Bir Tarafsızlık”, Birinci Dünya Savaşı Odağında Tarih Boyunca Savaş, Ed. Metin Ünver, Mustafa Tanrıverdi. İstanbul: Hiper Yayınları, 2018: 71-80.
• Kumrular, Özlem. Yeni Belgeler Işığında Osmanlı-Habsburg Düellosu. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2011.
• Kuneralp, Sinan. “Madrid’de İlk Osmanlı Daimi Temsilcisi (1857-1860)”, Las Relaciones Turco-Españolas a lo Largo de la Historia- Tarih Boyunca Türk İspanyol İlişkileri, Yay. Haz. Zeynep Kaleli, Çağla Işıl Soykan, Cafer Naim Koçtürk. Madrid: Editorial Tam, 2008: 61-71.
• Martin Asuero, Pablo. “İspanyol Seyyahların Gözüyle İstanbul (1784-1915)”, Las Relaciones Turco-Españolas a lo Largo de la Historia- Tarih Boyunca Türk İspanyol İlişkileri, Yay. Haz. Zeynep Kaleli, Çağla Işıl Soykan, Cafer Naim Koçtürk. Madrid: Editorial Tam, 2008: 73-85.
• Melgar Camarzana, Manuel. “Fondos Contemporáneos en el Archivo General Militar de Ávila”, Revista de Historia Militar, 46. Yıl Özel Sayısı 1 (2002): 457-500.
• Salinas, David. Las Relaciones Hispano-Turcas durante la Segunda Guerra Mundial (1939-1945) A través de Sus Documentos. Valladolid: Editorial Spica Siglo XXI, 2011.
• Türkkan Tunalı, Yasemin. “Saltanat ve Hilafetin Kaldırılışının İspanya Basınındaki Yankıları”, Bilig, Sayı 103 (2022): 119-148.
• Tüylü Turan, Esin. “İspanyolların Gözünden Atatürk’ün Vefatı ve Cenaze Merasimi”, Tarih Okulu Dergisi, XXXIX (2019): 176-201.
• Uriarte, Carmen. Las Relaciones Hispano-Turcas durante la Guerra Civil Española 1936-1939. Madrid: Ministerio de Asuntos Exteriores Centro de Documentación y Publicaciones, 1995.
• Yalçın, E. Semih. Türkiye Cumhuriyeti Tarihinin Kaynakları. Ankara: Berikan Yayınevi, 2015.
• Aladağ, Seçil. İspanya İç Savaşı ve Türkiye. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
• Aydın, Merve. Türk basınında Franco ve İspanya İç Savaşı. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2020.
• Gülsoy, Berksan. Türkiye-İspanya İlişkileri (1923-1960). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2025.
• Lozoya Hortelano, Beatriz. İspanyol Basınında Kurtuluş Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
• Tomar, Ayşe. İspanyol Kaynaklarına Göre Birinci Dünya Savaşı ve Osmanlı Devleti. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul 2024.
• Türkkan Tunalı, Yasemin. İspanyol Diplomatik Kaynaklarına Göre I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele’de Türkiye. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2016.
• Tüylü Turan, Esin. İspanyol Basınında Türk Millî Mücadelesi (1918-1923). Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Uyanık, Eyüp. Türkiye-İspanya İlişkileri (1923-1939). Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2006.
• Yüksel, Murat. İkinci Dünya Savaşı Döneminde Türkiye- İspanya ilişkileri (1939- 1945). Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• http://censoarchivos.mcu.es/CensoGuia/archivodetail.htm?id=37061 -. Erişim 04.12.2024.
• https://innovacionsg.simplybook.it/v2/#client/sign-in -. Erişim 09.12.2024.
• https://libreria.cultura.gob.es/libro/archivo-general-de-la-administracion_11894/ -. Erişim 14.03.2025.
• https://pares.mcu.es/ParesBusquedas20/catalogo/findnm=&texto=turquia&dia1=01&mes1=01&anio1=1923&fechaInicio=1923-01-01&dia2=01&mes2=01&anio2=2000&fechaFin=2000-01-01 -. Erişim 06.12.2024.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/es/centros/archivo-general-avila/historia -. Erişim 13.12.2024.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/es/centros/archivo-general-avila/portada -. Erişim 30.12.2024.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/es/centros/archivo-general-avila/portada, Erişim 13 Aralık 2024.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/es/centros/archivo-general-militar-guadalajara/historia Erişim 14.12.2024.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/es/centros/archivo-general-militarguadalajara/colecciones-.Erişim 14.12.2024.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/sites/default/files/2017-02/Sala%20de%20Investigadores.JPG-.Erişim 13.12.2024.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/sites/default/files/202211/01_agmg_cuadro_c__h_y_fondos_julio_2022.pdf-. Erişim 14.12.2024.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/sites/default/files/202211/01_agmg_cuadro_c__h_y_fondos_julio_2022.pdf-. Erişim 14.03.2025.
• https://patrimoniocultural.defensa.gob.es/sites/default/files/2020-06/2020_Cuadro-%C3%81vila.pdf-. Erişim 14.03.2025.
• https://prensahistorica.mcu.es/es/cms/elemento.do?id=estaticos/paginas/presentacion2.html -. Erişim 14.03.2025.
• https://prensahistorica.mcu.es/es/consulta/busqueda.do -. Erişim 14.03.2025.
• https://venta.renfe.com/vol/buscarTrenEnlaces.do?c=_kyyJ -. Erişim 13.12.2024.
• https://www.bne.es/es/conocenos/organizacion/historia -. Erişim 14.03.2025.
• https://www.bne.es/es/servicios/consulta-fondos/salas-consulta/sala-prensa-revistas-larra -. Erişim 14.03.2025.
• https://www.bne.es/es/visitanos/nuevos-usuarios/carnes-biblioteca/investigador -, Erişim 14.03. 2025.
• https://www.cultura.gob.es/.imaging/mte/mcd-theme/contenido cimmd/dam/mcd/cultura/areas/archivos/mc/red-bibliotecas-archivos-estatales/bibliotecas-rebae/biblioteca-archivo-general-de-la administracion/jcr:content/biblioteca-archivo-general-de-la-administracion.jpg -. Erişim 09.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/aga/presentacion/historia.html-. Erişim 08.12. 2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/aga/servicios/consulta-en-sala/acceso-sala-consulta.html -.Erişim 08.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/aga/servicios/consulta-en-sala/acceso-sala-consulta.html -. Erişim 09.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/aga/servicios/consulta-en-sala/horarios-calendario-laboral.html -. Erişim 09.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/aga/servicios/consulta-en-sala/servicio-autocopia.html -. Erişim 09.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/ahn/quienes-somos/historia.html -. Erişim 05.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/ahn/servicios/consulta-en-sala.html-.Erişim 05.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/ahn/servicios/consulta-en-sala/autocopia.html -. Erişim 06.12 2024.
• https://www.cultura.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/ahn/servicios/consulta-en-sala/cita-previa.html -. Erişim 06.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/dam/jcr:be33ff51-538a-4496-b5f4-d829e7f91eed/tr-ptico-normas-de-sala-2022--amarillo.pdf -. Erişim 06.12. 2024.
• https://www.exteriores.gob.es/es/Ministerio/Sedes/Paginas/PalacioSantaCruz.aspx -. Erişim 05.12.2024.
• https://www.mcu.es/archivos/docs/MC/AHN/folleto_historico_nacional_web.pdf-. Erişim 14.03.2025.
• https://www.mcu.es/ccbae//es/consulta/registro.cmd?id=101623-. Erişim 14.03.2025.
• https://www.youtube.com/watch?v=vBu-0P9rUWA&ab_channel=MinisteriodeCultura -. Erişim 06.12.2024. https://x.com/ArchivosEst/status/1017353923034836994 -. Erişim 07.12.2024.
• https://www.bne.es/SC_web/irSolicitudCarne.do -. Erişim 14.03.2025.
• https://hemerotecadigital.bne.es/hd/es/advanced -. Erişim 14.03.2025.
• https://www.elconfidencial.com/espana/2013-07-16/el-gobierno-cierra-los-archivos-historicos-de-defensa-y-exteriores_10112/-. Erişim 04.12.2024.
• https://t.co/ChVI1vCSIy. Erişim 06.12.2024; https://x.com/ArchivosEst/status/1768600532946756008 -. Erişim 06.12.2024.
• https://www.bne.es/es -. Erişim 14.03.2025.
• https://www.cultura.gob.es/ministerio.html -. Erişim 14.03.2025.
• https://www.cultura.gob.es/dam/jcr:1e5963bf-dda4-4b1d-9847-e9c74a179a6a/ahn-matriz.pdf-.Erişim 06.12.2024.
• https://www.cultura.gob.es/dam/jcr:f72b89b4-8a5e-4730-aed4-9ce9a9d130af/aga-matriz.pdf-. Erişim 09.12.2024.