Toprak Penetrasyon Direncine Etki Eden Toprak Özelliklerinin Yersel Değişim Paternlerinin Jeoistatistiksel Yöntemlerle Belirlenmesi

Yıl 2012, Cilt: 18 Sayı: 2, 115 - 125, 04.06.2012

Bülent Turgut , Taşkın Öztaş

https://doi.org/10.1501/Tarimbil_0000001199

Cited By: 3

Öz

Dünyada tarımsal üretim yapılan arazilerin büyük bir bölümünde görülen toprak sıkışması bitki kök büyümesini engelleyerek verim kayıplarına neden olmaktadır. Bu problemin çözümüne yönelik alana özel yönetim uygulamaları için yersel değişkenliğin belirlenmesi ve sıkışmış katmanın haritalanması gereklidir. Bu araştırma geleneksel toprak işleme uygulamalarının yapıldığı flavaquent topraklarda karşılaşılan toprak sıkışması probleminin penetrasyon ölçümleriyle belirlenmesi, penetrasyon direnç değerlerine etki edebilecek toprak özelliklerinin saptanması ve dağılım paterninin ortaya konulması amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla 2.24 ha büyüklüğündeki Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Ilıca Deneme İstasyonu arazisi (Erzurum), kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde 80 m aralıklarla gritlere bölünmüş ve 48 noktadadan 30-60cm derinlikten alınan toprak örneklerinde penetrasyon direnç (PD) değerleri, kütle yoğunluğu (KY), agregat stabilitesi (AS), nem içerikleri (Nİ), kum içeriği (Kİ), silt içeriği (S), kil içeriği (KLİ), organik madde içeriği (OM), kireç içeriği (KRİ) ve pH değerleri belirlenmiştir. İncelenen bu parametreler ait değişim haritaları oluşturulmuş ve penetrasyon direncine etki edebilecek özellikler bu haritalar yardımıyla belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen dağılım haritalarında PD’nin düşük olduğu alanlarda KY’nun da düşük değerler aldığı fakat AS, Nİ ve OM içeriklerinin ise yüksek değerler aldığı belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Entisol, jeoistatistik, penetrasyon direnci, sıkışma

Spatial Variation in Some Soil Properties Influencing Penetration Resistance

Öz

Bu araştırma geleneksel toprak işleme uygulamalarının yapıldığı flavaquent topraklarda karşılaşılan toprak sıkışması probleminin penetrasyon direnci ölçümleriyle belirlenmesi, penetrasyon direnç değerlerine etki edebilecek toprak özelliklerinin saptanması ve dağılım desenlerinin ortaya konulması amacıyla yürütülmüştür. Toplam 2.24 ha büyüklüğündeki çalışma alanında hakim tekstür toprak sınıfının killi tınlı olduğu belirlenmiştir. Arazi kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde 80 m aralıklara sahip birbirine paralel hatlarla gridlere bölünmüştür. Gridlerin kesişme yerlerindeki, 48 noktadan 30-60 cm’lik derinlikten toprak örnekleri alınmış ve aynı noktalarda penetrasyon direnç değerleri ölçülmüştür. Alınan toprak örneklerinde hacim ağırlığı, agregat stabilitesi, nem içeriği, kum içeriği, silt içeriği, kil içeriği, organik madde miktarı, kireç içeriği, ortalama ağırlık çap ve pH değerleri belirlenmiştir. En yüksek değişkenlik gösteren toprak özelliği kireç içeriği ve en düşük değişkenlik gösteren toprak özellikleri ise pH ve hacim ağırlığı olmuştur. Penetrasyon direnç değerleri 2.04-6.69 MPa arasında değişmiş ve ortalama 4.47 MPa olarak belirlenmiştir. Uzun zamandan beri kulaklı pulluk, diskli tırmık ve kültivatörün birlikte kullanıldığı arazide toprak işleme uygulamalarına bağlı olarak bir pulluk tabanının oluştuğu tespit edilmiştir. Elde edilen dağılım haritalarında hacim ağırlığı ile penetrasyon direnç değerleri arasında pozitif bir ilişki olduğu ve benzer dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Bunun yanında agregat stabilitesi, nem içeriği ve organik madde miktarı ile penetrasyon direnci değerleri arasında ise negatif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Flavaquent, Jeoistatistik, Kriging