Öz
This study was carried out in laboratory conditions to determine responses of some winter-canola cultivars to salt stress at germination period. The laboratory experiment with four winter canola cultivars; i.e. Egc 7571, Elvis, Es Hydromel and Triangle, was set up as completely randomized design with 3 replications. In the experiment, eight different NaCl1. GirişBitkisel üretimde stres, bitki üzerinde olumsuz etki oluşturan dış etmen olarak tanımlanmaktadır (Türkan 2008). Bitkilerde strese neden olan faktörler ise, biyotik stres faktörleri (hastalık ve zararlılar) ve abiyotik stres faktörleri (tuzluluk, kuraklık, düşük ve yüksek sıcaklıklar vb.) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.Bir abiyotik stres faktörü olan tuzluluk; özellikle kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde yıkanarak yeraltı suyuna karışan çözünebilir tuzların, yüksek taban suyuyla birlikte kapillarite yoluyla toprak yüzeyine çıkması ve buharlaşma sonucu suyun topraktan ayrılarak, tuzun toprak yüzeyinde ve yüzeye yakın bölümünde birikmesi olayıdır (Ergene 1982). Tuzluluk, özellikle hassas çeşitlerde bitkisel üretimi sınırlayan en önemli sorunlardan birisi olup, ülkemizde yaklaşık 1.5 milyon hektar alanda tuzluluk ve alkalilik sorunu bulunmaktadır. Bu durum, sulamaya uygun arazilerimizin yaklaşık % 32.5’inin tuzluluk stresinin etkisinde olduğunu göstermektedir. (Ekmekçi et al 2005; Zadeh & Naeni 2007). Bitkilerde tuza tolerans bakımından familya, cins ve türler arasında önemli farklılıklar bulunmakta; hatta aynı tür içindeki çeşitler bile tuzluluktan farklı etkilenmektedir. Tuz stresi bitkilerin tüm gelişme dönemlerini etkilemesine rağmen, pek çok bitki türünde tuz stresine en hassas dönemin çimlenme dönemi olduğu bildirilmektedir (Khan et al 2000; Kuşvuran et al 2007; Zamani et al 2010). Nitekim toprak çözeltisindeki tuzlar suyun ozmotik basıncını artırarak; Na+ ve Cl iyonları ise toksik etki yaparak çimlenmeyi olumsuz etkilemektedir (Mohammadi 2009). Tuzluluğun sorun olduğu bölgelerde, toprak tuzlulaşması nispeten yavaş seyretse bile, zamanla kaçınılmaz olduğu için, genetik dayanıma yönelmek en kalıcı çözüm olarak görülmektedir. Tuzlu topraklarda ekonomik tarım için üretilmek istenen bitkinin tuza toleransının bilinmesi, üreticiye ekonomik yönden büyük yarar sağlayacaktır. Bu bağlamda, gerek ülkemizde ve gerekse dünya genelinde pek çok kültür bitkisi üzerinde tuzluluk çalışmaları yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir (Şekeroğlu et al 1999; Kara & Keser 2001; Öncel & Keleş 2002; Doğan et al 2009). Tuzluluk kolzada da bitki gelişimini olumsuz yönde etkilemekte ve verimde önemli azalmalara yol açmaktadır (Ashraf & McNeilly 2004). Ülkemiz yağ bitkileri içerisinde önemini giderek artıran, yağ açığımızın kapatılmasında alternatif bir bitki olan ve son yıllarda gerek dünyada ve gerekse ülkemizde ekim alanı ve üretimi önemli miktarda artan kolzanın, gelişme dönemlerine göre tuza toleransının geniş bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Bu gerekçeden hareketle bu çalışmada, farklı tuz konsantrasyonlarının ülkemizde üretimi yapılan bazı kışlık kolza çeşitlerinin çimlenmesi üzerine etkisi araştırılmıştır.2. Materyal ve YöntemBazı kışlık kolza (Brassica napus L.) çeşitlerinin çimlenme döneminde tuz stresine tepkilerini belirlemek amacıyla yapılan bu çalışma, Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi laboratuarında 2011 yılında yapılmıştır. Tesadüf Parselleri Deneme Deseni’ne göre 3 tekerrürlü olarak kurulan denemede materyal olarak; Egc 7571, Elvis, Es Hydromel ve
Anahtar Kelimeler
Brassica napus; Canola; Germination rate; NaCl dose; Rapeseed
Kaynakça
- Al- Thabet S S, Leilah A A & Al-Hawass I (2004). Effect of NaCl and incubation temperature on seed germination of three canola (Barassica napus L.). Scientific Journal of King Fasial University 5(1): 8191
- Ashraf M & McNeilly T (2004). Salinity tolerance in Brassica oilseeds. Critical Reviews in Plant Science 23(2): 157-174
- Ashraf M & McNeilly T (1990). Responses of four Brassica species to sodium chloride. Enviromental and Enviromental Botany 30(4): 475-487
- Ayaz F A, Kadıoğlu A & Turgut R (2000). Water stres effects on the content of low molecular weight carbonhydrates and phenolic acids in Ctenanthe setosa (Rosc.) Eichler. Canadian Journal Plant Science 80: 373-378
- Bahizire F B (2007). Effect of salinity on germination and seedling growth of canola (Brassica napus L.). Master Thesises. University of Stellenbosch, South Africa
- Basalah M O (1991). Effect of salinity on seed germination and growth of sequash (Cucubita pepo L.). The Arab Gulf Journal of Scientific Research 9: 87-97
- Bayuelo-Jiménez J S, Craig R & Iynch J P (2002). Salinity tolerance of phaseolus species during germination and early seedling growth. Crop Science 42: 1584-1594
- Bybordi A & Tabatabaei J (2009). Effect of salinity stres on germination and seedling properties in canola cultivars (Brassica napus L.). Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj 37(1): 71-76
- Day S, Kaya M D & Kolsarıcı Ö (2009). Bazı yazlık ve kışlık kolza (Brassica napus ssp. oleifera) çeşitlerinin çimlenme ve çıkışı üzerine NaCl konsantrasyonlarının etkisi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, Bildiriler (I): 19-22 Ekim, Hatay, s. 225-228
- Doğan M, Kılıç H, Aktan A & Can N E (2009). Tuz Stresi altındaki Domates (Lycopersicon sp.) Fidelerinde Kalsiyum Miktarı Değişimleri. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 21(2): 103-108
- Ekmekçi E, Apan M & Kara T (2005). Tuzluluğun bitki gelişimine etkisi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 20(3): 118-125
- Ergene A (1982). Toprak Bilgisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 267, Ders Kitapları Serisi No: 42, Erzurum
- Jamil M, Lee C C, Rehman S U, Lee D B, Ashraf M & Rha E S (2005). Salinity (NaCl) tolerance of Brassica species at germination and early seedling growth. Electronic Journal of Environmental, Agricultural and Food Chemistry 4: 970-976
- Kara Ş M & Keser S (2001). Effect of salinity on plant growth and mineral constituents of maize (Zea mays). Indian Journal of Agricultural Sciences 71(6): 371374
- Kaya M D, İpek A & Öztürk A (2003). Effects of different soil salinity levels on germination and seedling growth of safflower. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 27: 221-227
- Kaya M D, Kaya G & Kolsarıcı Ö (2005). Bazı Brassica türlerinin çimlenme ve çıkışı üzerine NaCl konsantrasyonlarının etkisi. Tarım Bilimleri DergisiJournal of Agricultural Sciences 11(4): 448-452
- Khan M A, Ungar I A & Showalter A M (2000). Effect of sodium chloride treatments on growth and ion accumulation of the halophyte Haloxylon recurvum. Communications in Soil Science and Plant Analysis 31(17-18): 2763-2774
- Khan M A & Gulzar S (2003). Germination responses of Sporobolus ioclados: A saline desert grass. Journal of Arid Environments 53(3): 387-394
- Kuşvuran Ş, Ellialtıoğlu Ş, Abak K & Yaşar F (2007). Bazı kavun (Cucumis sp.) genotiplerinin tuz stresine tepkileri. Tarım Bilimleri Dergisi- Journal of Agricultural Sciences 13(4): 39-404
- Mahmoodzadeh H (2008). Comparative study of tolerant and sensitive cultivars of Brassica napus in response to salt conditions. Asian Journal of Plant Sciences 7(6): 594-598
- Mass E V & Hoffman G J (1977). Crop salt tolerance: Current assessment. Journal of the Irrigation and Drainage Division 03(2): 115–134 375 Shekari F, Khoii F R, Javanshir A, Alyari H & Shkiba M R (2000). Effect of sodium chloride salinity on germination of rapeseed cultivars. Turkish Journal of Field Crops 5(1): 21-28
- Şekeroğlu N, Kara Ş M, Dede Ö & Aşkın T (1999). Effect of salinity on germination, early seedling growth, Na and K constituents in chicpea. Turk Journal of Field Crops 4: 79-84
- Şenay A, Kaya M D, Atak M & Çiftçi, C Y (2005). Farklı tuz konsantrasyonlarının bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin çimlenme ve fide gelişimi üzerine etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 14(1): 50-55
- Türkan G (2008). Bitki fizyolojisi. Palme Yayınları No. 455, s.690, Ankara
- Werner J E & Finkelstein R R (1995). Abidopsis mutants with reduced response to NaCl and osmotic stress. Physiologia Plantarum 93: 659-666
- Zadeh H M & Naeni M B (2007). Effect of salinity stress on the morphology and yield of two cultivars of canola (Brassica napus L.). Journal of Agronomy 6: 409-414
- Zamani S, Nezami M T, Habibi D & Khorshidi M B (2010). Effect of quantitive and qualitative performence of four canola cultivars (Brassica napus L.) to salinity conditions. Advances in Enviromental Biology 4(3): 422-427
Bazı Kışlık Kolza (Brassica napus L.) Çeşitlerinin Çimlenme Döneminde Tuz Stresine Tepkilerinin Belirlenmesi
Öz
Bu araştırma, bazı kışlık kolza çeşitlerinin çimlenme döneminde tuz stresine tepkilerinin belirlenmesi amacıyla
laboratuar koşullarında yapılmıştır. Egc 7571, Elvis, Es Hydromel ve Triangle olmak üzere 4 kışlık kolza çeşidinin yer
aldığı çalışma, Tesadüf Parselleri Deneme Deseni’ne göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede çeşitlere 8 farklı
NaCl dozu (0, 25, 50, 75, 100, 125, 150 ve 200 mM) uygulanmış ve ele alınan çeşitlerde çimlenme oranı, çimlenme
süresi, kökçük uzunluğu ve sürgün uzunluğu incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, çimlenme oranı % 65.33–
100.00, çimlenme süresi 3.75–8.71 gün, kökçük uzunluğu 0.50-12.81 cm ve sürgün uzunluğu 0.59-8.79 cm arasında
değişmiş olup, NaCl dozları incelenen özellikler üzerine önemli oranda olumsuz etki yapmıştır. Çeşitler, çimlenme
oranı bakımından tuz stresine 125 mM NaCl dozuna kadar dayanabilmiş, bu düzeyden sonra çimlenme oranında önemli
düşüşler görülmüştür. Diğer özelliklerde ise çeşitler genel olarak tuz stresine 100 mM NaCl dozuna kadar tolerans
gösterebilmiş, bu noktadan sonra keskin düşüşler görülmüştür. İncelenen tüm özelliklerde, Egc 7571 çeşidi artan tuz
dozlarından daha az etkilenirken, Elvis en fazla etkilenen çeşit olarak dikkati çekmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Al- Thabet S S, Leilah A A & Al-Hawass I (2004). Effect of NaCl and incubation temperature on seed germination of three canola (Barassica napus L.). Scientific Journal of King Fasial University 5(1): 8191
- Ashraf M & McNeilly T (2004). Salinity tolerance in Brassica oilseeds. Critical Reviews in Plant Science 23(2): 157-174
- Ashraf M & McNeilly T (1990). Responses of four Brassica species to sodium chloride. Enviromental and Enviromental Botany 30(4): 475-487
- Ayaz F A, Kadıoğlu A & Turgut R (2000). Water stres effects on the content of low molecular weight carbonhydrates and phenolic acids in Ctenanthe setosa (Rosc.) Eichler. Canadian Journal Plant Science 80: 373-378
- Bahizire F B (2007). Effect of salinity on germination and seedling growth of canola (Brassica napus L.). Master Thesises. University of Stellenbosch, South Africa
- Basalah M O (1991). Effect of salinity on seed germination and growth of sequash (Cucubita pepo L.). The Arab Gulf Journal of Scientific Research 9: 87-97
- Bayuelo-Jiménez J S, Craig R & Iynch J P (2002). Salinity tolerance of phaseolus species during germination and early seedling growth. Crop Science 42: 1584-1594
- Bybordi A & Tabatabaei J (2009). Effect of salinity stres on germination and seedling properties in canola cultivars (Brassica napus L.). Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj 37(1): 71-76
- Day S, Kaya M D & Kolsarıcı Ö (2009). Bazı yazlık ve kışlık kolza (Brassica napus ssp. oleifera) çeşitlerinin çimlenme ve çıkışı üzerine NaCl konsantrasyonlarının etkisi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, Bildiriler (I): 19-22 Ekim, Hatay, s. 225-228
- Doğan M, Kılıç H, Aktan A & Can N E (2009). Tuz Stresi altındaki Domates (Lycopersicon sp.) Fidelerinde Kalsiyum Miktarı Değişimleri. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 21(2): 103-108
- Ekmekçi E, Apan M & Kara T (2005). Tuzluluğun bitki gelişimine etkisi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 20(3): 118-125
- Ergene A (1982). Toprak Bilgisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 267, Ders Kitapları Serisi No: 42, Erzurum
- Jamil M, Lee C C, Rehman S U, Lee D B, Ashraf M & Rha E S (2005). Salinity (NaCl) tolerance of Brassica species at germination and early seedling growth. Electronic Journal of Environmental, Agricultural and Food Chemistry 4: 970-976
- Kara Ş M & Keser S (2001). Effect of salinity on plant growth and mineral constituents of maize (Zea mays). Indian Journal of Agricultural Sciences 71(6): 371374
- Kaya M D, İpek A & Öztürk A (2003). Effects of different soil salinity levels on germination and seedling growth of safflower. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 27: 221-227
- Kaya M D, Kaya G & Kolsarıcı Ö (2005). Bazı Brassica türlerinin çimlenme ve çıkışı üzerine NaCl konsantrasyonlarının etkisi. Tarım Bilimleri DergisiJournal of Agricultural Sciences 11(4): 448-452
- Khan M A, Ungar I A & Showalter A M (2000). Effect of sodium chloride treatments on growth and ion accumulation of the halophyte Haloxylon recurvum. Communications in Soil Science and Plant Analysis 31(17-18): 2763-2774
- Khan M A & Gulzar S (2003). Germination responses of Sporobolus ioclados: A saline desert grass. Journal of Arid Environments 53(3): 387-394
- Kuşvuran Ş, Ellialtıoğlu Ş, Abak K & Yaşar F (2007). Bazı kavun (Cucumis sp.) genotiplerinin tuz stresine tepkileri. Tarım Bilimleri Dergisi- Journal of Agricultural Sciences 13(4): 39-404
- Mahmoodzadeh H (2008). Comparative study of tolerant and sensitive cultivars of Brassica napus in response to salt conditions. Asian Journal of Plant Sciences 7(6): 594-598
- Mass E V & Hoffman G J (1977). Crop salt tolerance: Current assessment. Journal of the Irrigation and Drainage Division 03(2): 115–134 375 Shekari F, Khoii F R, Javanshir A, Alyari H & Shkiba M R (2000). Effect of sodium chloride salinity on germination of rapeseed cultivars. Turkish Journal of Field Crops 5(1): 21-28
- Şekeroğlu N, Kara Ş M, Dede Ö & Aşkın T (1999). Effect of salinity on germination, early seedling growth, Na and K constituents in chicpea. Turk Journal of Field Crops 4: 79-84
- Şenay A, Kaya M D, Atak M & Çiftçi, C Y (2005). Farklı tuz konsantrasyonlarının bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin çimlenme ve fide gelişimi üzerine etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 14(1): 50-55
- Türkan G (2008). Bitki fizyolojisi. Palme Yayınları No. 455, s.690, Ankara
- Werner J E & Finkelstein R R (1995). Abidopsis mutants with reduced response to NaCl and osmotic stress. Physiologia Plantarum 93: 659-666
- Zadeh H M & Naeni M B (2007). Effect of salinity stress on the morphology and yield of two cultivars of canola (Brassica napus L.). Journal of Agronomy 6: 409-414
- Zamani S, Nezami M T, Habibi D & Khorshidi M B (2010). Effect of quantitive and qualitative performence of four canola cultivars (Brassica napus L.) to salinity conditions. Advances in Enviromental Biology 4(3): 422-427
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Ekim 2014 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Kasım 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 20 Sayı: 4 |
Cited By
Bazı Tıbbi Bitki Ekstraktlarının Mısır, Soya ve Ayçiçeği Tohumlarının Çimlenmesi ve Fide Gelişimi Üzerine Allelopatik Etkisi
Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi
Esra YILDIZ
https://doi.org/10.30910/turkjans.767790
Bazı Ticari ve Yerel Yulaf Genotiplerinin Çimlenme ve Fide Gelişimi Üzerine Tuz Stresinin Etkileri
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi
Hüseyin Güngör
https://doi.org/10.18016/ksudobil.349246
Journal of Agricultural Sciences is published open access journal. All articles are published under the terms of the Creative Commons Attribution License (CC BY).