“Savak Tribe” A Genuine Example in the Context of Diversity of Cultural Identities

Yıl 2013, Sayı: 26, 129 - 156, 15.12.2013

Ahmet Kerim Gültekin

https://doi.org/10.1501/antro_0000000109

Öz

As is the case in social sciences, in the literature of Anthropology, too, the beliefs ascribed to “blood tie” outstand as cultural constituents in communities identified with the concept “tribe”. This is, apperantly, true for the tribal structure in Tunceli (Dersim), too. What is more, the tribal structure in Tunceli (Dersim) necessitates a common religious belief (subsumed to blood tie). As for the Savak Tribe, it has been observed that there exist different languages and religious beliefs. Through this article diverse sense-making practices, identity and culture relations shaped around the distinct religious beliefs and languages of Savak communities- living in the rural Tunceli (Dersim) and characterized with nomadic husbandry- has been anthropologically scrutinized

Anahtar Kelimeler

Şavak, Tunceli (Dersim), Tribe, Culture, Identity, Ethnicity.

Kültürel Kimliklerin Çeşitliliği Bağlamında Özgün Bir Örnek: “Şavak Aşireti”

Öz

Sosyal bilimlerde olduğu üzere, Antropolojik literatürde de “aşiret” kavramıyla tanımlanan topluluklarda, “kan bağı” inancı, öne çıkan kültürel bir öğedir. Tunceli’deki (Dersim) aşiret kavramı da bu konuda topluluklar için kesin sınırlar çizmekle birlikte, aynı zamanda, yine ortak bir dinsel inanmayı da zorunlu kılmaktadır. Şavak Aşireti örneğinde ise ortak ata inancının yanı sıra topluluk içerisinde farklı diller konuşulduğu gibi, farklı dinsel inanmalar da gözlemlenmektedir. Bu makalede, çoğunlukla Tunceli (Dersim) ili kırsalında yaşayan ve göçer hayvancı bir yaşam tarzıyla karakterize edilen Şavaklı toplulukların sahip oldukları çeşitli dinsel inanmalar ve konuştukları farklı diller bağlamında gösterdikleri etniklik biçimlerinin özgünlüğü, kültür ve kimlik ilişkileri bağlamında antropolojik bir perspektifle değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Şavak, Tunceli (Dersim), Aşiret, Kültür, Kimlik, etnisite

Kaynakça

• Akbaba, A.H. (2002). Çemişgezek ve Köylerindeki Alevi Vatandaşlarımızın Dini Yaşayışı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Kelam Anabilim Dalı.
• Aslan, Ş. (2010). Herkesin Bildiği Sır: Dersim, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydın, S. (1998) Kimlik Sorunu, Ulusallık ve “Türk Kimliği”, Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aydın, S. ve Emiroğlu K. (2003) Antropoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Barth, F. (1969) Ethnic Groups and Boundaries: The Social Organization of Culture Difference, Londra: Bergen-Oslo Universities Forlaget.
• Barth, F. (2001) Kürdistan'da Toplumsal Örgütlenmenin İlkeleri. (Şengül, S.R. ve Özsoy, H. Çev.). İstanbul: Avesta Yayınları.
• Bruniessen, M. (1991) Ağa, Şeyh ve Devlet, Ankara: ÖZ – GE Yayınları.
• Bruniessen, M. (1992) Kürdistan Üzerine Yazılar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bruniessen, M. (2004) Türklük Kürtlük Alevilik – Etnik ve Dinsel Kimlik Mücadeleleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bulut, F. (2002) Kürt Dilinin Tarihçesi, İstanbul: Berfin Yayınları.
• Deniz, D. (2012) Yol/Rê: Dersim İnanç Sembolizmi – Antropolojik Bir Yaklaşım, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eickelman, D. F. (1989) The Middle East – An Anthropological Approach, New Jersey: Prentice-Hall.
• Eriksen, T.H. (2002) Etnisite ve Milliyetçilik – Antropolojik Bir Bakış, İstanbul: Avesta.
• Fırat, G. (2010) “Dersim’de Etnik Kimlik”, Herkesin Bildiği Sır: Dersim, Aslan, Ş. (Ed.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gezik, E. (2012) Dinsel, Etnik ve Politik Sorunlar Bağlamında - Alevi Kürtler, İstanbul: İletşim Yayınları.
• Gültekin, A.K. (2010) Tunceli’de Sünni Olmak – Tunceli Pertek’te Ulusal ve Yerel Kimlik Öğelerinin Etnolojik Tetkiki, İstanbul: Berfin Yayınları.
• Haviland, W.A. (2002) Kültürel Antropoloji, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Kottak, C.P. (2001) Antropoloji – İnsan Çeşitliliğine Bir Bakış, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Kutlu, M. M. (1987) Şavaklı Türkmenlerde Göçer Hayvancılık, Ankara: Sevinç Matbaası.
• Leach, E. R. (2001) Rewanduz Kürtleri; Toplumsal ve İktisadi Örgütlenme, ( Birwan, S. vd. Çev.). İstanbul: Aram Yayınları.
• Özkırımlı, Ü. (2008) Milliyetçilik Kuramları - Eleştirel Bir Bakış, İstanbul: Doğu Batı.
• Öztoprak, M. S. ve Akıllı, S. (2004) “Etnisite Kuramları ve Eleştirileri”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.28 (1), 9 – 22.
• Polatcan, M. (2006). Pertek ve Çevresinde Yaygın Halk İnanışları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Dinler Tarihi Bilim Dalı.
• Taş, K. (2012). Tunceli (Dersim) Çevresindeki Aşiretler ve Sosyo- Kültürel Yapıları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Genel Türk Tarihi Bilim Dalı.
• Yalçın-Heckmann, L. (2002). Kürtler’de Aşiret ve Akrabalık İlişkileri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldırım, Erdal. (2003). Çemişgezek ve Pertek Yörelerinde Yaşayan Şavak Türkmenlerinde Dini ve Sosyal Hayat, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Din Sosyolojisi Bilim Dalı.
• http://savakder.com/yasamyeri.aspx (Erişim tarihi: 09.04.2013)
• http://savak.wordpress.com/savak-yerlesim-yerleri/ (Erişim tarihi: 09.04.2013)