Investigation of the Clothing of Deli Cavalry in the Ottoman State and Polish Hussar Soldiers

Yıl 2020, Sayı: 39, 110 - 122, 29.06.2020

Aylin Özcan

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.696537

Öz

History provides crucial evidence for communities to inform about their past, and also to guide their future. People who came to Anatolian lands from different geographies provided important resources to the history. Undoubtedly, the people of Çatalhöyük in Anatolia during the Neolithic Age were not aware that they would inspire people who would come after them. During the Neolithic Age, Turkish myths’ formation in Central Asia and the Ottoman Empire, the notion of the connection between living things in nature and sacred beings in the sky are connected to the lives of people was one of the factors that played a decisive role in history. People wanted to behave like birds, wild animals such as leopards, or Angels. One of the concrete examples is Deli cavalry, a military structure of the Ottoman Empire Army. Deli cavalry influenced the European states with their unusual images and fearlessly tactics against the enemy. One of the European States, Poland, was aware of the power of the Ottoman Empire Armies. In the fifteenth century, Polish soldiers called Hussars started to get dressed and fight just like Deli cavalry. Hussars would affect the military structures of Europe in the future. In this study, the clothing of Deli cavalry and Hussars were examined in the light of historical information, artists’ works and photographs. It has been concluded that the clothing and military equipment of Deli cavalry and the Polish Hussars showed similarities.

Anahtar Kelimeler

Deli, Hussar, cavalry, Ottoman, clothing

Osmanlı Devleti’nde Deliler ile Lehistan Askerleri Hussarlar’ın Giyim-Kuşamlarının İncelenmesi

Öz

Tarih toplumların, devletlerin geçmişleri hakkında bilgi vermekle birlikte geleceklerini yönlendirmede, uzun vadeli planlarını gerçekleştirmelerinde çok önemli kanıtlar sunar. Anadolu topraklarına farklı coğrafyalardan gelmiş veya daha önce Anadolu’da yerleşmeler kuran insanlar tarihe önemli kaynaklar sağlamışlardır. Hiç kuşkusuz, Anadolu’da Neolitik Çağ ile yerleşim yeri oluşturan Çatalhöyüklüler kendilerinden sonra gelecek insanlara ilham vereceklerinin farkında değillerdi. Keza Orta Asya coğrafyasının ve ikliminin çetin koşullarına rağmen yaşam mücadelelerini sürdürmeye çalışan Türk soylu kavimler, yine Anadolu’da Osmanlı Beyliği’nden teşkilatlı bir yapıya gelen Osmanlı Devleti kurucuları dayandıkları inanç sistemlerini yaşam tarzlarına dönüştürmüşlerdi. Neolitik Çağ’da, Orta Asya’da Türk mitlerinin oluştuğu tarihlerde ve Osmanlı Devleti dönemlerinde, insanların yaşamlarının doğadaki canlılar ve gökteki kutsal varlıklar ile ilişkilendirilmesi belirleyici rol oynayan etmenlerdendir. Kanatlı yırtıcı kuşlar, leopar gibi vahşi hayvanlar veya melekler gibi sadece tasavvur edilebilen varlıklar insanların öykünmelerine neden olmuşlardır. Bu durumun somut örneklerinden biri de Osmanlı Devleti askerî yapılanmasında bir yer edinmiş olan Deli süvarilerdir. Deliler sıra dışı görüntüleri ve düşmana karşı oluşturdukları savunma taktikleri ile Avrupa devletlerini derinden etkilemişlerdir. Avrupa devletlerinden Lehistan, günümüzdeki adıyla Polonya, Osmanlı Devleti ordularının gücünün farkındaydı. Bu durumun neticesinde, XV. yüzyıldan itibaren tıpkı Deliler gibi giyinen, onlar gibi savaşan ve Avrupa’nın gelecekteki askerî yapılarını etkileyecek olan Polonya Kanatlı Hussarları ortaya çıkmıştır. Hussarlar, Delilerden etkilendiklerine göre Osmanlı Devleti’nin tarihte bıraktığı iz hiç de azımsanmamalıdır. Çalışmada Deliler ve Hussarların giyim-kuşam özellikleri tarihî bilgiler, sanatçıların çalışmaları ve var olan fotoğraflar ışığında incelenmiştir. Çalışmada Polonya Kanatlı Hussarları ve Osmanlı Devleti Ordusunun önünde saf tutmuş olan Delilerin giyim-kuşam ve askerî teçhizatlarının benzerlikler gösterdiği elde edilen sonuçlar arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Deli, Hussar, süvari, Osmanlı, giyim

Kaynakça

• And, M. (2007). Minyatürlerle Osmanlı-İslâm Mitologyası. Yapı Kredi Yayınları.
• Brzezinski, R. (2006). Polish winged Hussar. Osprey.
• Çoruhlu, Y. (1995). Türk sanatında hayvan sembolizmi. Seyran Kitap.
• Çoruhlu, Y. (2013a). Erken devir Türk sanatı, İç Asya’da Türk sanatının doğuşu ve gelişimi. Kabalcı.
• Çoruhlu, Y. (2013b). Türk Mitolojisinin ana hatları. Kabalcı.
• Esin, E. (2001). Türk kozmolojisine giriş. Toplu eserler I. Kabalcı.
• Kahraman, S. A. (2010). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Akkirman-Belgrad-Gelibolu-Manastır-Özü-Saraybosna-Slovenya-Tokat-Üsküp, 1. cilt. Yapı Kredi Yayınları.
• Mellaart, J. (2003). Çatalhöyük: Anadolu’da Bir Neolitik Kent (G. B. Yazıcıoğlu, çev.).Yapı Kredi Yayınları.
• Özcan, A. (1994). Deli. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 9. cilt içinde (s. 132-135). İstanbul.
• Paşa, M. Ş. (2014). Osmanlı teşkilât ve kıyafet-i askeriyesi. Türk Tarih Kurumu.
• Russell, N. (2006). Çatalhöyük’te fauna. M. Haydaroğlu (ed.) içinde, Topraktan sonsuzluğa Çatalhöyük. Yapı Kredi Yayınları.
• Şimşek, A. R. (2006). Osmanlı ordusunda 18. ve 19. yüzyıllarda yapılan ıslahat çalışmaları ve bu çalışmalarda yabancı uzmanların rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Turhal, A. (2011). Osmanlının muhteşem süvarileri Deliler. Doğan Kitap.
• Anatolia: Catal Huyuk and Gobekli Tepe. (t.y.). Anatolia: Catal huyuk and Gobekli Tepe - detail of Shrine V, North Wall, mural painting of red bull chased by hunters, ca 7500 BC [Pinterest gönderisi]. Pinterest. https://www.pinterest.cl/pin/477311260485471441/
• Baydar, T. (2016, 17 Kasım). Osmanlı ordusunun fedaileri: Deliler. Beyaz Tarih. https://www.beyaztarih.com/resimlerle-tarih/detay/osmanli-ordusunun-fedaileri-deliler
• Kępa, M. (2017, 27 Aralık). Poland’s winged knights: From invincible glory to obsolescence. Culture.pl. https://culture.pl/en/article/polands-winged-knights-from-invincible-glory-to-obsolescence
• Küçükyalçın, E. (2015, 28 Ekim). Weigel-Deli. The Janisssary Archives. https://thejanissaryarchives.wordpress.com/2015/10/28/trachtenbuch-ottoman-military-illustrations-bu-hans-weigel-1577/weigel-deli/
• Mandal, D. (2018, 14 Şubat). Polish winged hussars: 15 fascinating things you should know. Realm of History: The Future Lies in the Past. https://www.realmofhistory.com/2018/02/14/15-facts-polish-winged-hussars/
• Miklaszewski, J. (2014, 19 Aralık). Polish Hussar saber. HROARR. https://hroarr.com/article/polish-hussar-saber/
• Miller, N. [Norman]. (t.y.). Ottoman soldiers, Siege of Vienna, 1683 [Pinterest gönderisi]. Pinterest. https://www.pinterest.ca/pin/513058582543520871/
• Muteverrih. (2009, 24 Ağustos). Akıncılar; Osmanlı’nın atlı komandoları. Tarih ve Medeniyet. http://tarihvemedeniyet.org/2009/08/akincilar-osmanli%E2%80%99nin-atli-komandolari.html
• Niedzialek, M. (2017, 3 Temmuz). Polish winged Hussar. c. XVII, 1/10. Putty & Paint. https://www.puttyandpaint.com/projects/14015
• Osmanlı Deliler Süvarisi (t.y.). Osmanlı Devleti 1299. https://osmanli-devleti1299.tr.gg/osmanli-deliler-suvarisi.htm
• Ottoman Soldiers (t.y.). Ottoman Soldiers, Spahis, Solaks, Dellis, Janissaries, 16-17th century (Sipahiler, Solaklar, Deliler, Yeniçeriler) [Pinterest gönderisi]. Pinterest. https://www.pinterest.co.uk/pin/366621225899556319/
• Özcan, A. (1994). Deli. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde. https://islamansiklopedisi.org.tr/deli--asker
• Polish Hussar (Winged Horseman) Sabre. (t.y.). Polish Hussar (Winged Horseman) Sabre - 1750 - Szabla Polska Husarska. Polish Art Center – Treasury of Polish Heritage. https://www.polartcenter.com/Polish_Hussar_Winged_Horseman_Sabre_1750_Sza_p/9702781.htm adresinden 28.01.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Richard Knötel. (t.y.). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Kn%C3%B6tel adresinden 20.12.2019’da erişimiştir.
• Szabla. (t.y.). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Szabla adresinden 20.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Venator de Çatal Hüyük. (t.y.). Venator de Çatal Hüyük. https://www.hs-augsburg.de/~harsch/museum/Chronologia/C_a0700/Venator/venator.html