Adli antropolojide bilişsel yanlılıklar

Yıl 2024, Sayı: 49, 47 - 62, 31.12.2024

Aylin Yalçın Sarıbey , Ayşenur Büyükkaymaz

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1502775

Öz

Adli bilimler, adalete hizmet etmek üzere farklı bilim dallarını çatısı altında barındıran disiplinler arası bir uygulama alanına sahiptir. Adli bağlamda inceleme konusu olmuş kemik bulgularının analizini kapsayan adli antropoloji de bu alt bilim dallarından birisidir. Adli antropologlar kemik bulgularından yaş, cinsiyet, boy gibi biyolojik verilere ulaşmak, patolojik değerlendirmelerde bulunmak ve travma bulgularını irdelemek gibi analizler gerçekleştirmektedir. Bilişsel yanlılıklar, insan beyninin düşünme süreçlerinde bilgiyi kategorize etmek ve hızlı işlemek için istemsizce başvurduğu kalıplardır. Birey, yanlı olduğunun farkında değildir ve kasıtlı olarak bir taraf seçmez. Kasıtsız ama öngörülebilir bu eğilimler, algılamayı, hafızayı, muhakeme yeteneğini ve davranışları etkileyebilir. Adli bilimlerde bilişsel yanlılıklar ise bu durumun adli analizler gerçekleştiren uzmanların karar verme süreçlerine yansımasıdır denilebilir. 2016’da başlayıp takip eden yıllarda alevlenen “Bj.581” isimli Viking mezarının cinsiyetine dair tartışmalar bağlamsal değerlendirmeleri şekillendiren bilişsel süreçleri gündeme getirmiş ve yanlılıkların bilimsel analizlere etkisini inceleme ihtiyacı doğmuştur. Bu çalışmada adli antropoloji alanında bilişsel yanlılıkların etkisini ortaya koyan çalışmaları tespit etmek amacıyla literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Tespit edilen makaleler incelenirken içerik analizi tekniğinden faydalanılmıştır. Adli bilimler alt disiplinleri arasında adli antropolojinin sık çalışıldığı ancak yeterli yayın olmadığı gözlemlenmiştir. Toplamda beş deneysel makaleye ve bir vaka raporuna ulaşılmıştır. Çalışmalarda biyolojik profilin oluşturulmasına özellikle cinsiyet tespitine odaklanıldığı gözlemlenmiştir. Bağlamsal yanlılık ve doğrulama yanlılığının hem metrik hem metrik olmayan adli antropoloji analizlerine yansıdığı anlaşılmıştır. Adli bilimlerin genelinde bilişsel yanlılıklara karşı farkındalığın oluşturulması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Sıralı açığa çıkarma yaklaşımı gibi sistematik önlemlerin alınması gerektiği ve yeni çalışmalara ihtiyaç olduğu değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adli bilimler, adli antropoloji, adli bilişsel yanlılıklar

Forensic cognitive biases in forensic anthropology

Öz

Forensic sciences have an interdisciplinary application area that gathers different branches of science, including forensic anthropology, which covers the analysis of skeletal findings. Forensic anthropologists conduct analyses regarding biological profile, pathological evaluations, and trauma examinations. Cognitive biases are patterns the human brain uses to categorize and process information quickly in decision-making. The individuals are unaware they are biased and do not deliberately choose a side. These unintentional but predictable tendencies can affect perception, memory, judgment, and behavior. The reflection on the expert decisions performing forensic analyses can be called forensic cognitive bias. A debate started in 2016 regarding the gender of the Viking grave Bj.581 brought the cognitive processes shaping contextual evaluations to the spotlight, and the need to examine the impact of biases on scientific analyses emerged. A systematic literature review was conducted to identify studies on cognitive bias within forensic anthropology. The content analysis technique was used. Five experimental articles and one case report were found. Compared to the other sub-disciplines, forensic anthropology is frequently studied. However, there are not sufficient publications. It was noticed that the studies focused on creating a biological profile, with a particular interest in gender determination. Contextual bias and confirmation bias were observed in both metric and non-metric forensic anthropology analyses. In conclusion, awareness should be raised against forensic cognitive bias in general, and systematic measures, such as a sequential unmasking approach, should be taken. Also, more studies are needed to adapt these measures to the field.

Anahtar Kelimeler

forensic science, forensic anthropology, Forensic cognitive bias

Kaynakça

• American Psychological Association (2018a). Schema. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Ocak 2024, erişim adresi https://dictionary.apa.org/schema.
• American Psychological Association (2018b). Selective perception. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Ocak 2024, erişim adresi https://dictionary.apa.org/selective-perception.
• American Psychological Association (2018c). Chunking. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Eylül 2023, erişim adresi https://dictionary.apa.org/chunking.
• American Psychological Association (2018d). Bottom-up processing. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Ocak 2024, erişim adresi https://dictionary.apa.org/bottom-up-processing.
• American Psychological Association (2018e). Top-down processing. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Ocak 2024, erişim adresi https://dictionary.apa.org/top-down-processing.
• American Psychological Association (2018f). Primacy effect. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Ocak 2024, erişim adresi https://dictionary.apa.org/primacy-effect.
• American Psychological Association (2018g). Recency effect. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Ocak 2024, erişim adresi https://dictionary.apa.org/recency-effect.
• American Psychological Association (2018h). Fallacy. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Haziran 2023, erişim adresi https://dictionary.apa.org/fallacy.
• American Psychological Association (2018i). Occam’s razor. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Eylül 2023, erişim adresi https://dictionary.apa.org/occams-razor.
• American Psychological Association (2023). Bias blind spot. İçinde APA dictionary of psychology. Erişim tarihi 15 Ocak 2024, erişim adresi https://dictionary.apa.org/bias-blind-spot.
• Ankara Üniversitesi (2021, 15 Haziran). Fizik Antropoloji Anabilim Dalı. Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Antropoloji Bölümü Resmi İnternet Sayfası. Erişim tarihi 15 Şubat 2024, erişim adresi http://antropoloji.humanity.ankara.edu.tr/fizik-antropoloji/.
• Ankara Üniversitesi (2024a). Adli Antropoloji Doktora Programı. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erişim tarihi 15 Şubat 2024, erişim adresi https://www.ankara.edu.tr/programlar/4/902/4411-2048/.
• Ankara Üniversitesi (2024b). Adli Antropoloji Yüksek Lisans Programı. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erişim tarihi 15 Şubat 2024, erişim adresi https://www.ankara.edu.tr/programlar/3/902/3902-1454/ .
• Bostancı, E. (2020) Olay yeri incelemesinde adli antropolojik deliller. (Tez No: 638627) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi] Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=rsf0Mnzcczl2hDTfeX93Ag&no=Q0l5OE138CKQmMe6sTKrmg
• Cooper, G. S. ve Meterko, V. (2019). Cognitive bias research in forensic science: a systematic review. Forensic Science International, 297, 35-46. https://doi.org/10.1016/j.forsciint.2019.01.016.
• Davidson, M., Nakhaeizadeh S. ve Rando, C. (2021). Cognitive bias and the order of examination in forensic anthropological non-metric methods: A pilot study. Australian Journal of Forensic Sciences, 2023, 55(2), 255–271. https://doi.org/10.1080/00450618.2021.1998625.
• Department of Justice, National Missing and Unidentified Persons System. NamUs. Erişim tarihi 15 Şubat 2024, erişim adresi https://namus.nij.ojp.gov/#what-is-namus.
• Dror, I. E. (2011). The paradox of human expertise: Why experts get it wrong. İçinde N. Kapur (Ed.), The paradoxical brain (ss. 177–184). Cambridge University Press.
• Dror, I.E., Thompson, W.C., Meissner, C.A., Kornfield, I., Krane, D., Saks, M. ve Risinger, M. (2015), Letter to the Editor— Context Management Toolbox: A Linear Sequential Unmasking (LSU) Approach for Minimizing Cognitive Bias in Forensic Decision Making. J Forensic Sci, 60: 1111-1112. https://doi.org/10.1111/1556-4029.12805.
• Dror, I. E. (2020). Cognitive and human factors in expert decision making: Six fallacies and the eight sources of bias. Anal. Chem. 2020, 92, 12, 7998–8004. https://doi.org/10.1021/acs.analchem.0c00704
• Dror, I. E. ve Kukucka, J. (2021). Linear Sequential Unmasking–Expanded (LSU-E): A general approach for improving decision making as well as minimizing noise and bias. Forensic Science International: Synergy, 3(100161). https://doi.org/10.1016/j.fsisyn.2021.100161
• Gootsa, A., Hefnera, J. ve Start, D. (2023). Confronting cognitive bias in forensic anthropology: Michigan’s Craigslist Killer case. Forensic Anthropology. Vol. 6, No. 1: 64–70. https://doi.org/10.5744/fa.2021.0032
• The University of Tennessee, Forensic Anthropology Center. FORDISC 3.1 Personal Computer Forensic Discriminant Functions. Erişim tarihi 15 Ocak 2024, erişim adresi https://fac.utk.edu/fordisc-3-1-personal-computer-forensic-discriminant-functions/.
• Hartley, S. ve Winburn, A. P. (2021). A hierarchy of expert performance as applied to forensic anthropology. Journal of Forensic Sciences, 66(5), 1617–1626. https://doi.org/10.1111/1556-4029.14761.
• Hartley S., Winburn A.P. ve Dror I.E. (2021) Metric forensic anthropology decisions: Reliability and biasability of sectioning-point-based sex estimates. J Forensic Sci. 2022; 67: 68–79. https://doi.org/10.1111/1556-4029.14931.
• Hedenstierna-Jonson, C., Kjellstrom, A., Zachrisson, T., Krzewinska, M., Sobrado, V., Price, N., Günther, T., Jakobsson, M., Götherström, A., ve Stora, J. (2017). A female Viking warrior confirmed by genomics. American Journal of Physical Anthropology, 164(4), 853-860. https://doi.org/10.1002/ajpa.23308.
• Krane, D.E., Ford, S., Gilder, J.R., Inman, K., Jamieson, A., Koppl, R., Kornfield, I.L., Michael Risinger, D., Rudin, N., Taylor, M.S. ve Thompson, W.C. (2008), Sequential Unmasking: A Means of Minimizing Observer Effects in Forensic DNA Interpretation. Journal of Forensic Sciences, 53: 1006-1007. https://doi.org/10.1111/j.1556-4029.2008.00787.x.
• Kukucka, J., Kassin, S., Zapf, P. ve Dror, I. E. (2017). Cognitive Bias and Blindness: A Global Survey of Forensic Science Examiners. Journal of Applied Research in Memory and Cognition 6 (4), 452−459. http://dx.doi.org/10.1016/j.jarmac.2017.09.001.
• Meterko, V. ve Cooper, G. (2021). Cognitive biases in criminal case evaluation: A review of the research. Journal of Police and Criminal Psychology, 37(1), 101–122. https://doi.org/10.1007/s11896-020-09425-8.
• Nakhaeizadeh, S., Dror, I. E., Morgan, R. M. (2014). Cognitive bias in forensic anthropology: Visual assessment of skeletal remains is susceptible to confirmation bias. Science and Justice, 2014, 54 (3): 208-214. https://doi.org/10.1016/j.scijus.2013.11.003
• Nakhaeizadeh, S., Hanson, I., Dozzi, N. (2014). The power of contextual effects in forensic anthropology: A study of biasability in the visual ınterpretations of trauma analysis on skeletal remains. J Forensic Sci, 59: 1177-1183. https://doi.org/10.1111/1556-4029.12473
• Nakhaeizadeh, S., Morgan, R.M., Rando, C. ve Dror, I.E. (2017), Cascading bias of initial exposure to information at the crime scene to the subsequent evaluation of skeletal remains. J Forensic Sci, 2018, 63: 403-411. https://doi.org/10.1111/1556-4029.13569.
• Office of the Inspector General (2006). A Review of the FBI’s Handling of the Brandon Mayfield Case, U.S. Department of Justice. Erişim adresi: https://oig.justice.gov/sites/default/files/archive/special/s0601/final.pdf.
• Price, N., Hedenstierna-Jonson, C., Zachrisson, T., Kjellstrom, A., Stora, J., Krzewinska, M., Günther, T., Sobrado, V., Jakobsson, M., ve Götherström, A. (2019). Viking warrior women? Reassessing Birka chamber grave Bj.581. Antiquity, 93(367), 181-198. https://doi.org/10.15184/aqy.2018.258
• Sevim Erol, A. (2020). Adli Antropolojinin Tarihçesi ve Önemi. İçinde D. Çeker, A. Sevim Erol ve G. Plümer Küçük (Editörler), Adli Antropoloji ve Kimliklendirme: Sahada ve Laboratuvarda Popüler Metodlar (ss. 1–15). Nobel Akademik Yayıncılık.