Ebeveyn Medeni Durumunun Çocukların Ruh Sağlığına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 48 - 68, 30.12.2020

Mirey Kasuto , Zekeriya Deniz Aktan , Eda Yardımcı

Öz

Bu çalışmanın amacı boşanmış ailelerin çocuklarının boşanmamış ailelerin çocuklarına göre öz saygı, anksiyete/depresyon, sosyal içe dönüklük, somatik yakınmalar, kurallara karşı gelme, saldırgan davranışlar, sosyal sorunlar, düşünce sorunları ve dikkat sorunları, sosyal etkinlik, sosyal işlevsellik ve okul işlevselliği gibi çeşitli açılardan ne denli farklılaştığını incelemektir. Toplamda 134 katılımcının bulunduğu bu çalışmanın örneklemini 11-16 yaş arası ebeveynleri boşanmış ve boşanmamış çocuklar oluşturmaktadır. Katılımcıların ruh sağlığı değişkenlerini değerlendirmek adına 11-18 Yaş Gençler İçin Kendini Değerlendirme Ölçeği (YSR) ve Coopersmith Özsaygı Envanteri kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; boşanmış ve boşanmamış ebeveyne sahip bireylerin Anksiyete/Depresyon, Sosyal İçe Dönüklük, Somatik Yakınmalar, Saldırgan Davranışlar, Sosyal Sorunlar ve Dikkat Sorunlarına dair elde edilen puanlar arasında anlamlı farklılıklar bulunmuş, boşanmış ebeveyne sahip olan çocukların boşanmamış ebeveyne sahip çocuklara göre daha fazla Anksiyete/Depresyon, Sosyal İçe Dönüklük, Somatik Yakınmalar, Saldırgan Davranışlar, Sosyal Sorunlar ve Dikkat Sorunları gösterdiği saptanmıştır. Diğer yandan Sosyal Etkinlik, Sosyal İşlevsellik ve Okul İşlevselliği puanları ile Öz Saygı Envanterinden elde edilen puanlar arasında da anlamlı farklılıklar bulunmuş, boşanmış ebeveynleri olan çocukların boşanmamış ebeveyne sahip olanlara göre daha düşük düzeyde Sosyal Etkinlik, Sosyal İşlevsellik ve Okul İşlevselliği gösterdiği saptanmıştır. Söz konusu sonuçlar değerlendirildiğinde boşanmış ebeveynlere sahip çocukların ruh sağlığının, ebeveynlerinin boşanma durumundan olumsuz etkilendiği gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

boşanma, öz saygı, ruh sağlığı, anksiyete, ebeveyn medeni durumu

Kaynakça

• Amato, P. R. (1993). Children's adjustment to divorce: Theories, hypotheses, and empirical support. Journal of Marriage and the Family, 55(1), 23-38. doi: 10.2307/352954
• Amato, P. R. ve Keith, B. (1991). Parental divorce ans the well-being children: A meta- analysis. Journal of Marriage and the Family, 53(1), 26-46. doi: 10.2307/353132
• Amato, P. R. (1986). Marital conflict, the parent- childrelationship and child-self esteem. Family Relations, 35(3), 403-410. doi: 10.2307/584368
• Aral, N. ve Sağlam, M. (2012). Ebeveynleri boşanma sürecinde olan çocuklar ile ebeveynleri ile birlikte yaşayan çocukların duygularının cinsiyete göre incelenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 71-88. doi: 10.1501/Asbd_0000000019
• Arifoğlu, B. ve Öz, F. (2008). Boşanmış Aile Çocuklarına Hemşirelik Yaklaşım. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 15(1), 76-84.
• Çelikoğlu, C. (1997). “Boşanmanın Çocukların Benlik Saygısına Etkisinin İncelenmesi”.(Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Engin, E. C. (2015). “Bir Aile Hekimliği Bölgesinde Kayıtlı 6-18 Yaş Arası Çocuk ve Ergenlerde Görülen Davranış ve Uyum Problemlerinin; Bu Çocuk ve Ergenlerin Ailelerinin Demografik Özellikleri, Tutum ve Davranışlarıyla Olan İlişkisinin İncelenmesi”. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Erdim, L. ve Ergün, A. (2016). Boşanmanın ebeveyn ve çocuk üzerindeki etkileri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3(1), 78-84. doi: 10.17681/hsp.13621
• Erol N. ve Şimsek Z. (2010). Okul Çağı Çocuk ve Gençler için Davranış Değerlendirme Ölçekleri El Kitabı. Ankara: Metis Yayınları.
• Greenwood, J., Guner, N., Kocharkov, G. ve Santos, C. (2016). Technology and the changing family: A unified model of marriage, divorce, educational attainment, and married female labor-force participation. American Economic Journal: Macroeconomics, 8(1), 1-41. doi: 10.1257/mac.20130156
• Güçray, S. S. (1989). Çocuk Yuvasında Ve Aile Yanında Kalan 9, 10 Ve 11 Yaş Çocuklarının Özsaygı Gelişimini Etkileyen Bazı Faktörler. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Hammond, J. M. (1979). Children of divorce: A study of self-concept, academic achievement, and attitudes. The Elemantary School Journal, 80(2), 55-62. doi: 10.1086/461172
• Halpenny, A. M., Greene, S. ve Hogan, D. (2008). Children’s perspectives on coping and support following parental separation. Child Care in Practice, 14(3), 311-325. doi: 10.1080/13575270802041720
• Hess, R. D. ve Camara, K.A. (1979). Post divorce family relationships as medating factors in consequences of divorce for children. Journal of Social Issues, 35(4), 79-95. doi: 10.1111/j.1540-4560.1979.tb00814.x
• Hockenberry, M. J. (2014). Family, social, cultural, and religious influences on child health promotion. Maternal Child Nursing Care. (5th ed.) Canada: Elsevier Mosby.
• Hoyt, L. A., Cowen, E. L., Pedro-Carroll, J. L. ve Gillis, L. J. (1990). Anxiety and depression in young children of divorce. Journal of Clinical Child Psychology, 19(1), 26-32. doi:10.1207/s15374424jccp1901_4.
• Huurre, T., Junkkari, H. ve Aro, H. (2006). Long–term Psychosocial effects of parental divorce. European archives of psychiatry and clinical neuroscience, 256(4), 256-263. doi: 10.1007/s00406-006-0641-y
• Jackson, A. P. (2000). Maternal self-efficacy and children's influence on stress and parenting among single black mothers in poverty. Journal of Family Issues, 21(1), 3-16. doi: 10.1177/019251300021001001.
• Janning, M., Laney, J. ve Collins, C. (2010). Spatial and temporal arrangements, parental authority, and young adults' postdivorce experiences. Journal of Divorce & Remarriage, 51(7), 413-427. doi: 10.1080/10502556.2010.504093.
• Kaynar, G. (2016). Boşanma Sürecindeki Kişilerin Baş Etme Becerileri, Bilişsel Çarpıtmalar, Yılmazlık Ve Sosyal Destek Algıları Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli
• Karakuş, S. (2003). Anne Babası Boşanmış ve Boşanmamış Çocukların Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi ve Okul Başarısına Yansıması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Kahraman, S. (2016). Boşanma sonrasında genç-ebeveyn ilişkilerinin sürdürülmesi ve öğrencinin akademik başarısına etkisi (Afyon ili örneği). (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya
• Kelly, J. B. (2000). Children’s adjustment in conflicted marriage and divorce: a decade review of research. Journal of the American Academy of Child And Adolescent Psychiatry, 39(8), 963-73. doi: 10.1097/00004583-200008000-00007
• Kerns, K. A. ve Brumariu, L. E. (2014). “Is insecure parent child attachment a risk factor for the development of anxiety in childhood or adolescence?” Child Development Perspectives, 8(1), 12-17. doi:10.1111/cdep.12054.
• Kuyucu, Y. (2007). Boşanmış ailede yetişen ergenlerin bilişsel çarpıtmalarıyla benlik değerleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Meriç, B. (2007). Boşanmış Ailedeki Ergenlerin Uyum Düzeylerini ve Sosyal Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Bir Grup Rehberliği Çalışmasının Sınanması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• OECD (2016), Society at a Glance 2016: OECD Social Indicators, OECD Publishing, Paris, doi: 10.1787/9789264261488-en
• Onur, E. P. (1981). Self-Esteem In Children and It’s Antecedents. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütüsü, İstanbul.
• Öngider, N. (2013). Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(2), 140- 161. doi: 10.5455/cap.20130510
• Öztürk, S. (2006). Anne-Babası Boşanmış 9-13 Yaşlarındaki Çocuklar İle Aynı Yaş Grubundaki Anne-Babası Boşanmamış Çocukların Benlik Saygısı ve Kaygı Düzeyleri İlişkisi. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
• Öztürk, M. (2008). 99 Sayfada Boşanmış Ailelerde Çocuk. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Parker, G. ve Roy, K. (2001). Adolescent depression: a review. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 35(5), 572-580. doi:10.1080/0004867010060504
• Powell, B., Hamilton, L., Manago, B. ve Cheng, S. (2016). Implications of changing family forms for children. Annual Review of Sociology, 42, 301-322. doi:10.1146/annurev-soc-081715-074444
• Pişkin, M. (1997). Türk ve İngiliz lise öğrencilerinin benlik saygısı yönünden Karşılaştırılması. 3. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Kitabı. Adana: Çukurova Üniversitesi Yayınları.
• Sancaklı, D. (2014). Boşanmış annelerin ve çocuklarının boşanma sürecine ilişkin yaşantıları.(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Statistical Office of the European Communities. (2016). EUROSTAT: Marriage and divorce statistics. Luxembourg: Eurostat.
• Stuart, S. ve Noyes, R. (1999). Attachment and interpersonal communication in somatiaztion. Psychosomaics, 40(1), 34-43. doi: 10.1016/S0033-3182(99)71269-7
• Şen, B. (2013). Boşanma süreci ve arabuluculuğu. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Şentürk, Ü. (2006). Parçalanmış Aile Çocuk İlişkisinin Sebep Olduğu Sosyal Problemler (Malatya Uygulaması). (Yayımlanmış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya
• Şentürk Aydın, R. ve Nazlı, S. (2014). Yaşam becerileri psikoeğitim programının boşanmış aile çocuklarının uyum düzeylerine etkisinin incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(33), 127-153.
• Thomas, D. A. ve Woodside, M. (2011). Resilience in adult children of divorce: A multiple case study. Marriage & Family Review, 47(4), 213-234. doi: 10.1080/01494929.2011.586300
• Uşaklı, H. (2013). Eşinden Ayrılmış Annelerin Görüşü Açısından Çocuklarının Sorunları. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 195-208. doi: 10.14230/joiss23
• Uzun, Ç. (2013). Anne-babası boşanmış ve boşanmamış çocuklarda depresyon ve sosyal becerilerin değerlendirilmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Walzack, Y. ve Burns, S. (2004). Boşanma ve Çocuk Üzerinde Etkileri. (İ.Ersevim, Çev.). İstanbul: Özgür Yayınları(1984).
• Yavuzer, H. (2011). Bedensel, Zihinsel ve Sosyal Gelişimiyle Çocuğunuzun İlk 6 Yılı. (30. Baskı), İstanbul: Remzi Kitabevi.