Romantik İlişki Yaşayan Bireylerde İlişki Doyumunun Yordayıcıları: İlişkiye Özgü Akılcı Olmayan İnançlar ve Bilişsel Esneklik

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 28, 01.07.2022

Özge Hilal Nar , Nursel Topkaya , Ertuğrul Şahin

Öz

Bu araştırmanın amacı romantik ilişki yaşayan bireylerde romantik ilişkiye yönelik akılcı olmayan inançlar ve bilişsel esnekliğin ilişki doyumuyla ilişkisini incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu Samsun ilinde yaşayan, romantik ilişki yaşamakta olan ve uygun örnekleme yöntemiyle ulaşılan 296 katılımcı oluşturmuştur. Araştırma örneklemini oluşturan bireylerin 57’si (%19.3) erkek ve 239’u (%80.7) kadındır. Katılımcıların tamamı bekârdır. Katılımcılar Kişisel Bilgi Formu, Romantik İlişkilerde Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği, Bilişsel Esneklik Ölçeği ve İlişki Doyum Ölçeğinden oluşan bir veri toplama aracını cevaplamıştır. Verilerin analizinde Pearson korelasyon analizi, çoklu regresyon analizi ve göreceli önem analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları bu örneklemde aşırı beklentiler akılcı olmayan inançları ve bilişsel esnekliği yüksek olan, ilişkilere özgü cinsiyet farklılıkları ve farklı düşünme ile ilgili akılcı olmayan inançları düşük olan bireylerin ilişki doyumunun yüksek olduğuna işaret etmektedir. Evlilik ve aile psikolojik danışmanları terapi sürecinde ilişki doyumu düşük romantik ilişki yaşayan bireylerde ilişkiye özgü akılcı olmayan inançların azaltılmasına ve bilişsel esnekliğin artırılmasına odaklanabilir.

Anahtar Kelimeler

Romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar, İlişki doyumu, Bilişsel esneklik, Flört eden bireyler

Kaynakça

• Addis, J. ve Bernard, M. E. (2002). Marital adjustment and irrational beliefs. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 20(1), 3-13. doi:10.1023/A:1015199803099
• Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeyleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Aşıcı, E. ve İkiz, F. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 191-211.
• Bem, S. L. (1981). Gender schema theory: A cognitive account of sex typing. Psychological Review, 88(4), 354-364. doi:10.1037/0033-295X.88.4.354
• Bem, S. L. (1984). Androgyny and gender schema theory: A conceptual and empirical integration. Nebraska Symposium on Motivation, 32, 179-226.
• Bradbury, T. N. ve Fincham, F. D. (1993). Assessing dysfunctional cognition in marriage: A reconsideration of the Relationship Belief Inventory. Psychological Assessment, 5(1), 92-101. doi:10.1037/1040-3590.5.1.92
• Bradbury, T. N., Fincham, F. D. ve Beach, S. R. H. (2000). Research on the nature and determinants of marital satisfaction: A decade in review. Journal of Marriage and the Family, 62(4), 964-980. doi:10.1111/j.1741-3737.2000.00964.x
• Canas, J. J., Fajardo, I. ve Salmeron, L. (2006). Cognitive flexibility. W. Karwowski (Ed.), International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors içinde (ss. 296-301). Boca Raton: CRC Press.
• Cepukiene, V. (2019). Does relationship satisfaction always mean satisfaction? Development of the couple relationship satisfaction scale. Journal of Relationships Research, 10, E14. doi:10.1017/jrr.2019.12
• Dennis, J. P. Ve Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34, 241–253.
• DiGiuseppe, R., Doyle, K. A., Dryden, W., Backx, W. Ve Walen, S. R. (2014). A practitioner’s guide to rational emotive behavior therapy. Oxford: Oxford University Press.
• Dryden, W. (2012). Understanding emotional problems: The REBT perspective. New York: Routledge.
• Dryden, W. (2013). On rational beliefs in rational emotive behavior therapy: A theoretical perspective. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 31(1), 39-48. doi:10.1007/s10942-012-0158-4.
• Dunleavy, N. ve Martin, M. (2006). A convergent validity study of the decision-making collaboration scale. North American Journal of Psychology, 8(2), 339-344.
• Eidelson, R. J. ve Epstein, N. (1982). Cognition and relationship maladjustment: Development of a measure of dysfunctional relationship beliefs. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 50(5), 715-720. doi:10.1037/0022-006X.50.5.715
• Ellis, A. (1986). Rational-emotive therapy applied to relationship therapy. Journal of Rational Emotive Therapy, 4(1), 4–21.
• Ellis, A., DiGuiseppe, R., Di Mattia, D.J., Sichel, J. L. ve Yeager, R. J. (1989). Rational-emotive couples therapy. New York: Pergamon Press.
• Fincham, F. D., Rogge, R. ve Beach, S. R. H. (2018). Relationship satisfaction. A. L. Vangelisti ve D. Perlan (Ed.), The Cambridge handbook of personal relationships içinde (ss. 422-436). Cambridge: Cambridge University Press.
• Grieger, R. ve Alexander, K. A. (2019). REBT with Couples. W. Dryden ve M. E. Bernard (Ed.), REBT with Diverse Client Problems and Populations içinde (ss. 265-282). Cham: Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-030-02723-0_13
• Gustavson, K., Røysamb, E., Borren, I., Torvik, F. A. ve Karevold, E. (2016). Life satisfaction in close relationships: Findings from a longitudinal study. Journal of Happiness Studies, 17(3), 1293-1311.
• Hill, A. (2008). Predictors of relationship satisfaction: The link between cognitive flexibility, compassionate love and level of differentiation. Yayımlanmamış doktora tezi. Alliant Uluslararası Üniversitesi, San Diego.
• Howitt, D. ve Cramer, D. (2020). Research methods in psychology (6. bs.). Harlow: Pearson.
• Hyde, J. S. (2005). The gender similarities hypothesis. American psychologist, 60(6), 581-592. doi:10.1037/0003-066X.60.6.581
• Johnson, J. W. (2000). A heuristic method for estimating the relative weight of predictor variables in multiple regression. Multivariate Behavioral Research, 35(1), 1-19. doi:10.1207/S15327906MBR3501_1
• Keizer, R. (2014). Relationship satisfaction. A. C. Michalos (Ed.), Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research içinde (ss. 5437-5443). Dordrecht: Springer Netherlands.
• Kemer, G., Yıldız, E. Ç. ve Bulgan, G. (2016). Emotional dependency and dysfunctional relationship beliefs as predictors of married Turkish ındividuals’ relationship satisfaction. The Spanish Journal of Psychology, 19. doi:10.1017/sjp.2016.78
• Kurt, A. A. ve Gündüz, B. (2020). The investigation of relationship between irrational relationship beliefs, cognitive flexibility and differentiation of self in young adults. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49(1), 28-44.
• LaMotte, A. D., Meis, L. A., Winters, J. J., Barry, R. A. ve Murphy, C. M. (2018). Relationship problems among men in treatment for engaging in intimate partner violence. Journal of Family Violence, 33(1), 75-82.
• Manne, S. ve Badr, H. (2008). Intimacy and relationship processes in couples’ psychosocial adaptation to cancer. Cancer, 112(S11), 2541-2555. doi:10.1002/cncr.23450
• Martin, M. M. ve Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9.
• Mattson, R. E., Rogge, R. D., Johnson, M. D., Davidson, E. K. ve Fincham, F. D. (2013). The positive and negative semantic dimensions of relationship satisfaction. Personal Relationships, 20(2), 328-355.
• Moore, K. A., McCabe, M. P. ve Brink, R. B. (2001). Are married couples happier in their relationships than cohabiting couples? Intimacy and relationship factors. Sexual and Relationship Therapy, 16(1), 35-46. doi:10.1080/14681990125384
• Nathans, L. L., Oswald, F. L. ve Nimon, K. (2012). Interpreting multiple linear regression: A guidebook of variable importance. Practical Assessment, Research & Evaluation, 17(9), n9.
• Neenan, M. ve Dryden, W. (2006). Rational emotive behaviour therapy in a nutshell. London: Sage Publications.
• Robles, T. F., Slatcher, R. B., Trombello, J. M. ve McGinn, M. M. (2014). Marital quality and health: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 140(1), 140.
• Røsand, G.-M. B., Slinning, K., Eberhard-Gran, M., Røysamb, E. ve Tambs, K. (2012). The buffering effect of relationship satisfaction on emotional distress in couples. BMC Public Health, 12(1), 66. doi:10.1186/1471-2458-12-66
• Rusbult, C. E. ve Buunk, B. P. (1993). Commitment processes in close relationships: An interdependence analysis. Journal of Social and Personal Relationships, 10(2), 175–204.
• Saraç, A., Hamamcı, Z. ve Güçray, S. (2015). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişki doyumunu yordaması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 69-81.
• Sarı, T. ve Korkut Owen, F. (2015). Romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar ölçeği’nin geliştirilmesi. Journal of Human Sciences, 12(1), 255-273.
• Schlomer, G. L., Bauman, S. ve Card, N. A. (2010). Best practices for missing data management in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 57(1), 1-10. doi:10.1037/a0018082
• Song, Z., Foo, M.-D., Uy, M. A. ve Sun, S. (2011). Unraveling the daily stress crossover between unemployed individuals and their employed spouses. Journal of Applied Psychology, 96(1), 151-168. doi:10.1037/a0021035
• Stackert, R. A. ve Bursik, K. (2003). Why am I unsatisfied? Adult attachment style, gendered irrational relationship beliefs, and young adult romantic relationship satisfaction. Personality and Individual Differences, 34(8), 1419-1429.
• Stevens, A. D. (2009). Social problem-solving and cognitive flexibility: Relations to social skills and problem behavior of at-risk young children. Yayımlanmamış doktora tezi. Seattle Pacific Üniversitesi, Seattle.
• Szentagotai, A. ve Jones, J. (2010). The behavioral consequences of irrational beliefs. D. David, S. J. Lynn ve A. Ellis (Ed.), Rational and irrational beliefs: Research, theory, and clinical practice içinde (ss. 75-97). New York: Oxford University Press.
• Tağ, M. N. ve Çetinkaya, B. (2019). Öznel iyi oluş hali, başkasına güven ve iş motivasyonu arasındaki ilişki: beklenti teorisi çerçevesinde çok düzeyli analiz. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(3), 858-888.
• Thompson, L. Y., Snyder, C. R., Hoffman, L., Michael, S. T., Rasmussen, H. N., Billings, L. S., ... ve Roberts, D. E. (2005). Dispositional forgiveness of self, others, and situations. Journal of Personality, 73(2), 313-360.
• Topkaya, N., Şahin, E. ve Mehel, F. (2021). Relationship-specific irrational beliefs and relationship satisfaction in intimate relationships. Current Psychology. doi:10.1007/s12144-021-01426-y
• Troy, A. B. (2000). Determining the factors of intimate relationship satisfaction: Interpersonal communication, sexual communication, and communication affect. Colgate University Journal of the Sciences, 32, 221-230.
• Vannier, S. A. ve O’sullivan, L. F. (2017). Passion, connection, and destiny: How romantic expectations help predict satisfaction and commitment in young adults’ dating relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 34(2), 235-257.
• Vîslă, A., Flückiger, C., Holtforth, M. Grosse ve David, D. (2016). Irrational beliefs and psychological distress: A meta-analysis. Psychotherapy and Psychosomatics, 85(1), 8-15. doi:10.1159/000441231
• Whisman, M. A. (2007). Marital distress and DSM-IV psychiatric disorders in a population-based national survey. Journal of Abnormal Psychology, 116(3), 638-643. doi:10.1037/0021-843X.116.3.638
• Whisman, M. A., Gilmour, A. L. ve Salinger, J. M. (2018). Marital satisfaction and mortality in the United States adult population. Health Psychology, 37(11), 1041-1044. doi:10.1037/hea0000677
• Woodward, A. J., Carless, S. A. ve Findlay, B. M. (2001). A psychometric evaluation of the irrational beliefs inventory in a marital context. Australian Psychologist, 36(3), 255-261. doi:10.1080/00050060108259664
• Wu, A. D., Zumbo, B. D. ve Marshall, S. K. (2014). A method to aid in the interpretation of EFA results: An application of Pratt’s measures. International Journal of Behavioral Development, 38(1), 98-110.
• Yockey, R. D. (2011). SPSS demystified: A step-by-step guide to successful data analysis. Boston: Prentice Hall.
• Zell, E., Krizan, Z. ve Teeter, S. R. (2015). Evaluating gender similarities and differences using metasynthesis. American Psychologist, 70(1), 10-20. doi:10.1037/a003820