RUSYA CEDİD HAREKETİ VE RIZAEDDİN B. FAHREDDİN’İN FIKIH ANLAYIŞI

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 147 - 153, 16.04.2023

Seyyide Şifa Göktaş

https://doi.org/10.52115/apjir.1220902

Öz

Rusya Müslümanları/Türkleri günümüze dek yaşadıkları coğrafyada kimliklerini muhafaza edebilmek adına dini ve milli olmak üzere pek çok güçlükle mücadele etmişlerdir. En basit yoldan haklarını arayışları Panislamist, Pantürkist bir ayaklanma olarak değerlendirilmiş ve çeşitli politikalarla asimile edilerek kontrol altında tutulmak istenmişlerdir. Dönemin alim ve ulemaları sosyal ve toplumsal hayatta karşılaşılan tıkanıklar için bir çıkış yolu arayışına girmişlerdir. Maarif tabanlı Ceditçilik hareketine de aktif destek verdiği bilinen Rızaeddin b. Fahreddin de bu minvalde bahsi geçen önderlerden biridir. Kendisi muasırlarından farklı olarak her türlü toplumsal meseleyi gündemine taşımış, fıkhi görüşlerini akademik bir sistem içerisine oturtarak halka ulaştırmaya çalışmıştır. Kadılık, müftülük gibi idari pozisyonlarda da görev alan Rızaeddin b. Fahreddin’in ilmi yönü ve şahsi kişiliği Çarlık Rusya’sının ve aracı mekanizma komünizmin nişangahı halini almış Rusya Müslümanları/Türkleri için ışık olmuştur. Rızaeddin b. Fahreddin, bu yönüyle İdil-Ural bölgesindeki Türk Tebaanın etnik ve bilişsel gelişim sürecini anlamak açısından da önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Rusya Cedid Hareketi ve Rızaeddin b. Fahreddin’in Fıkıh Anlayışı isimli eserin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rızaeddin b. Fahreddin, Rusya Müslümanları, Rusya Türkleri, Çarlık Rusyası, Fıkıh Anlayışı