HİTİT DUALARINDA MEZOPOTAMYA ETKİLERİ: CTH 372 BAĞLAMINDA GÜNEŞ TANRISINA ÖVGÜ

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 1, 39 - 52, 09.07.2025

Zekiye Nihan Kırçıl

https://doi.org/10.46931/aran.1652680

Öz

Mezopotamya edebiyatının etkilerini yansıtan ve Güneş Tanrısının yeni özelliklerini gösteren CTH 372 numaralı metin kataloğu, Hitit dininde önemli bir konumda yer alan Güneş Tanrısının merkezi rolünü göstermektedir. CTH 372’de, tanrı ile ölümlünün arasındaki fark vurgulanmak istenmekte ve Güneş Tanrısı ile ona yalvaran ölümlü bir kişinin arasındaki yakın ilişki de dikkat çekmektedir. Güneş Tanrısının ilahi takdirinin yanı sıra adaletin koruyucusu ve şifacı kimliğinin güçlü bir şekilde teyit edilmesi de bu duanın öne çıkan özellikleri arasında yer almaktadır. Mezopotamya edebiyatı ile Hitit geleneklerinin bir sentezini yansıtan CTH 372’de yer alan Hititçe metinlerin yapısal, dilsel ve tematik özellikleri ön plana çıkmakta aynı zamanda Mezopotamya edebiyatının etkileri de vurgulanmaktadır. Bu çalışmada CTH 372’nin metinsel analizlerinin eşil ettiği retorik öğeler, metaforik anlatımlar ve kültürel bağlamda Güneş Tanrısının konumu detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hitit duaları , Mezopotamya , CTH 372 , Güneş Tanrısı , Hitit

Kaynakça

• Alaura, Silvia. “The Sun-god’s Quadriga in the Prayers to the Sun-god for Appeasing an Angry Personal God (CTH 372-274) and it’s Mesopotamian Background”, ed. Piotr Taracha; with the assistance of Magdalena Kapełuś, Proceedings of the Eighth International Congress of Hittitology, (5-9 September 2011). 32-51. Warsaw, 2014.
• Alaura, Silvia ve Bonechi, Marco. “Il Carro Del Dio Del Sole Nei Testi Cuneiformi Dell’età Del Bronzo”, Studi micenei ed egeo-anatolici 54 (2012): 5-115.
• Albayrak, İrfan. “Eski Anadolu’nun İlk Belgelerinde Altın ve Kıymetli Taşlar”, LİDYA “ALTIN ÜLKE” Uluslararası Katılımlı Altın, Gemoloji ve Kuyumculuk Sempozyumu / LYDIA “LAND OF GOLD” Gold, Jewelery and Gemology Symposium With International Participation, 9-10-11 Ekim 2015, Bildiriler Kitabı. 47-54, Salihli-Manisa, 2016.
• Archi, Alfonso. “Transmission of Recitative Literature by the Hittites”, Altorientalische Forschungen 34 (2007): 185-203.
• Arslan, Sema. “Eski Mezopotamya Kültüründe Lapis Lazuli Taşının Yeri ve Taşın Bazı Türleri”, Journal of Universal History Studies 5(2) (2022): 138-163. doi: 10.38000/juhis.1119159.
• Beckman, Gary. “Herding and Herdsmen in Hittite Culture”, Erich Neu, Christel Rüster (Hg.), Documentum Asiae Minoris Antiquae: Festschrift für Heinrich Otten zum 75. Geburtstag. 33-44. Wiesbaden, 1988.
• Beckman, Gary. “Šamaš among the Hittites”, ed. WH van Soldt, WS van Egmond, Theory and Practice of Knowledge Transfer: Studies in School Education in the Ancient Near East and Beyond. Papers Read at a Symposium in Leiden (17-19 December 2008), (PIHANS 121). 129-135. Leiden, 2012.
• Charpin, Dominique. “’I Am the Sun of Babylon’: ed. Jane A. Hill, Philip Jones, and Antonio J. Morales, Solar Aspects of Royal Rower in Old Babylonian Mesopotamia”, Experiencing Power, Generating Authority: Cosmos and Politics in the Ideology of Kingship in Ancient Egypt and Mesopotamia. 65-97. e United States of America, 2013.
• Collins, Billie Jean. The Representation of Wild Animals in Hittite Texts, Ann Arbor: UMI Dissertation Services, 1989. Friedrich, Johannes. ““Angst” und “Schrecken” als niedere Gottheiten bei Griechen und Hethitern”, Archiv für Orientforschung 17 (1954-1956): 148.
• Foster, Benjamin Read. Before the Muses: An Anthology of Akkadian Literature. Bethesda-Maryland: CDL Press, 1996.
• García, Trabazo José Virgilio. Textos religiosos hititas. Mitos, plegarias y rituales. Madrid: Editorial Trotta, S.A, 2002.
• Hoffner, Harry A. “Asyndeton in Hittite”, ed. D. Groddek, M. Zorman, Tabularia Hethaeorum-Hethitologische Beiträge Silvin Košak zum 65. Geburtstag. 385-399. Wiesbaden, 2007.
• Gordon, P. Hugenberger ve Nancy, L. Erickson. Basics of Akkadian: A Grammar, Workbook, and Glossary. Michigan: Zondervan Academic, 2022.
• Karauğuz, Güngör. Hitit Duaları Kil Kitapları “Bin Tanrı” İçin İlâhi ve Münâcâtlar. İstanbul: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2020.
• Kırçıl, Zekiye Nihan. “Observations on “inan-” in Hittite Cuneiform Texts”, Anatolian Research 31 (2024): 117-129. https://doi.org/10.26650/anar.2024.31.14484722024
• Lenzi, Alan. Akkadian Prayers and Hymns: A Reader (Society of Biblical Literature. Ancient Near East Monographs). Atlanta: Society of Biblical Literature, 2011.
• Luraghi, Silvia. Hittite, (LotW/M 114). München - Newcastle: Lincom publishers, 1997.
• McGrath, William. The Diagnostic Series SA.GIG: Ancient Innovations and Adaptations. Master of Arts, Canada: University of Toronto: 2016.
• Melchert, H. Craig. “Three Hittite Etymologies”, Zeitschrift für Vergleichende Sprachforschung 93 (1979): 262-271. Metcallf, Christopher. “New parallels in Hittite and Sumerian praise of the Sun”, Die Welt des Orients 41 (2011): 168-176.
• Yılmaz, Mithat ve Ersan, Merve. “Logo Tasarımında Görsel Retorik”, SED Sanat Eğitimi Dergisi 5(2) (2017): 199-212. Neu, Erich. Das hurritische Epos der Freilassung Bd. 1: Untersuchungen zu einem hurritisch-hethitischen Textensemble aus Ḫattuša, (StBoT 32). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1996.
• Polvani, Anna Maria. “The God Bunene”, ed. Yoram Cohen, Amir Gilan and Jared L. Miller, Pax Hethitica. Studies on the Hittites and their Neighbours in Honour of Itamar Singer. 278-283. Wiesbaden, 2010.
• Singer, Itimar. Hittite Prayers. Leiden - Boston - Köln: Brill, 2002.
• Schwemer, Daniel. Die Wettergottgestalten Mesopotamiens und Nordsyriens im Zeitalter der Keilschriftkulturen: Materialien und Studien nach den schriftlichen Quellen. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2001.
• Schwemer, Daniel. “KUB 4.11 und die Komposition “Incantation to Utu””, Nouvelles Assyriologiques Brèves et Utilitaires 1 (2007): 2-3.
• Schwemer, Daniel. “Hittite Prayers to the Sun-God for Appe asing an Angry Personal God. A Critical Edition of CTH 372-74”, ed. M. Jaques, “Mon dieu, qu’ai-je donc fait?” Les prières pénitentielles (dingir-šà-dab-ba) et l’expression de la piété privée en Mésopotamie, Habilitationsschrift. 1-43. Zürich, 2011.
• Schwemer, Daniel. “Gebete an den Sonnengott und den persönlichen Schutzgott (CTH 372-74)”, Benrd Janowski - Daniel Schwemer (Hg.), Hymnen, Klagelieder und Gebete, Texte aus der Umwelt des Alten Testament Band 7. 105-114, München, 2013.
• Schwemer, Daniel ve Süel, Aygül, The Akkadian and Sumerian Texts from Ortaköy-Šapinuwa / Ortaköy-Šapinuwa'dan Akadca ve Sümerce Metinler, (DAAM 2). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2021.
• Steitler, Charles. The Solar Deities of Bronze Age Anatolia. Studies in Texts of the Early Hittite Kingdom, StBoT 62. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2017.
• Steitler, Charles. ““Like an iron peg I have struck the words to the gods …”. A Hittite Invocation for Overturning Slander”, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie 105, (2015): 198-214.
• Taracha, Piotr. Religions of Second Millennium Anatolia, (DBH 27). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2009.
• Ünal, Ahmet. Multilinguales Handwörterbuch des Hethitischen / A Concise Multilingual Hittite Dictionary / Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü. Hamburg: Verlag Dr. Kovac, 2007.
• van Gessel, Ben H. L. Onomasticon of the Hittite Pantheon, Part Three, Leiden-Boston-Köln: Brill, 2001.
• Weeden, Mark. Hittite Logograms and Hittite Scholarship, (StBoT 54). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2011.
• Yakubovich, Ilya. “Were Hittite Kings Divinely Anointed? A Palaic Invocation to the Sun-God and its Significance for Hittite Religion”, Journal of Ancient Near Eastern Religions 5 (2005): 107-137.
• Yiğit, Turgut. “Hititçe Çivi Yazılı Belgelere Göre Çoban [Herdsmen in the Hittite Cuneiform Texts]”, Belleten 66 (2002): 765-787.