Yazılı Kaynaklar ve Arkeolojik Veriler Işığında Hattuša ile Arinna Arasındaki Uzaklık

Yıl 2004, Cilt: 7 Sayı: 2, 13 - 47, 01.08.2004

Hatçe Baltacıoğlu

https://doi.org/10.1501/Archv_0000000114

Cited By: 2

Öz

Tabletlerden, Hattusa ile Arinna arasında, aynı gün içinde gidilerek tören yapılabilecek bir uzaklık bulunduğu bilinmektedir. Hem bu bilgi, hem de başkente yakın en görkemli Hitit yerleşmesinin Alaca Höyük olması nedeniyle Arinna kenti bu kent ile özdeşleştirilmektedir. Varsayımlara dayanılarak yapılan özdeşleştirmelerin sağlıklı olmadığı görülmektedir. belirlenmesi, birden çok olasılığa bağlıdır. Bu olasılıklardan en önemlisi, Arinna kentinin Hattusa'nın hangi yönünde bulunduğudur. Boğazköy’ün hangi yönünde yer almış olduğu varsayımına göre değişecektir. Diğer bir olasılık, yolculukta kullanılan ulaşım ( türüne göre alınan mesafe değişecektir. Başka bir olasılık, yolculukta, yazılı kaynaklarda saptanan yollardan hangisinin kullanılmış olduğu ve Alaca Höyük’ün, başkente yakın olduğu bilinen Matilla, Tahurpa ve Tawiniya gibi kentlerden biri ile özdeşleştirilme olasılığının da bulunmasıdır

Anahtar Kelimeler

Arinna, Alaca Höyük, huluganni-, nuntarriyashas

The Distance Between Hattusa and in the Light o*f Written Sources and Archeological Data

Öz

Anahtar Kelimeler

Arinna, Alaca Höyük, hulugannni-, nuntarriyashas

Kaynakça

• E.Akurgal, Die Kunst der Hethiter, München S.Alp, “Maşathöyük’te Keşfedilen Çivi Yazılı Hitit Tabletleri”, VIII. Türk Tarih Kongresi (11-15
• Ekim 1976 Ankara) I, TTKY 9/3, Ankara 1979: 96.
• S.Alp, Beiträge zur Erforschung der Hethitischen Tempels, Keilschrifttexte- Neue Deutungen, TTKY 6/23, Ankara 1983. im Lichte der Anthony-Vinogradov 1995: D.W.Anthony-N.B.Vinogradov, “Birth of the Chariot”, Archaeology 48/2, 1995: 36-41. Balkan 1979
• K.Balkan, “Makris and asis, Component-Parts of Wagons Cappadocian Tablet from Kültepe”, Florilegium Anatolicum, Laroche, Paris 1979: 49-58. Respectively • in a Mélanges Offerts à Emmanuel
• Barker-Kruk-Lanting-Milisauskas 1999: J.A.Barker-J. Kruk-A.E.Lanting
• S.Milisauskas., “The Earliest Evidence of Wheeled Vehicles in Europe and the Near East”, Antiquity 1999: 778-790. ArJfoi 7/2-2004 Beal 1992: Bittel 1978: Bol weg 1999: Bossert 1952/53: Böhmer 1983: Börker-Klähn 1982: Börker-Klähn 1983: Börker-Klähn 1996: Börker-Klähn 2002: Brunner. 1971: Childe 1956: Cole 1956: Crouwel 1981
• R.H.Beal, The Organisation o f the Hittite Military, THeth 20, Heidelberg 1992. K.Bittel
• Reliefscherbe mit Wagendarstellung”, S. §ahin- E.Schwertheim-J.Wagner Religion und Kultur Kleinasiens. Festschrift fü r Friedrich Karl Dörner zum 65. Geburtstag am 28. Februar 1976, Erster Band, Leiden 1978: 178-82. J.Bolweg, Spiegel
• Altbabylonischen Zeit, OBO 167, Göttingen 1999. zur der Terracottaplastik bis
• H.Th.Bossert, “Zu dem Aufsatz von Otten: Pirva - Der Gott auf dem Pferd”, JKF 2: 1952/53: 208-9.
• R.M.Böhmer, Die Reliefkeramik von Bogazköy Grabungskampagnen 1978, BoHa 13, Berlin 1983. 1912, 1939
• J.Börker-Klähn, Altvorderasiatische Bildstelen und Vergleichbare Felsreliefs, (Baghdader Forschung ), Mainz am Rhein. J.Börker-Klähn, Hattusas Stadttore und ihre Benennung”, Kleinasiens Festschrift fü r Kurt Bittel, Mainz am Rhein 1983: 83-103. zur Altertumskunde J.Börker-Klähn, Glyptik”, SMEA 38 1996: 39-61. “Marginalen zur Bogazköy- J.Börker-Klähn
• Anatolia Antica Studi Memoria di Fiorella Imparati, Eothen 11/1, Florence 2002: 109-40.
• H.Brunner, Alacahöyük Etnographische Skizzen eines Anatolischen Dorfes, Bern 1971. G.Childe
• E.J.Halmyard-A.R.Hall-T.I.Williams, A History o f Technology 1, Oxford 1956: 716-29. C.Singer
• S.M.Cole, “Land Transport Without Wheels”, C. Singer-E.J.Halmyard-A.R.Hall-T.I. Williams, A History o f Technology 1. Oxford 1956: 705-12.
• J.H.Crouwel, Chariots and Other Means o f Land Transport in Bronze Age Greece, (Allard Pierson Series 3), Amsterdam 1981. ftrSUn 7/2-2004 Czichon 1997: Czichon 1998: Czichon 1999: Czichon 2000: Darga 1972: Darga 1974: Darga 1976
• R.M.Czichon, “Studien zur Regionalgeschichte von Hattusa/Boğazköy 1996”, MDOG 129 1997: 102.
• R.M.Czichon, “Studien zur Regionalgeschichte von Hattusa/Boğazköy 1997”, MDOG 130 1998: 92.
• R.M.Czichon, “Studien zur Regionalgeschichte von Hattusa/Boğazköy 1998”, MDOG 131 1999: 56. R.M.Czichon
• Çevresinde Yüzey Araştırmaları”, 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı (24-28 Mayıs 1999 Ankara) , Ankara 2000: 57-62. Hattusa/Boğazköy
• M.Darga, Hitit Bayram Ritual Metinlerinde Geçen Etamu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi 3 1972: 319-352. Araştırma”, İstanbul
• M.Darga, “Puduhepa: An Anatolian Queen of the Thirteenth Century B.C.”, M ansei’e Armağan. Mélanges Mansei 2, TTKY 7/60, Ankara: 939- M.Darga, Eski Anadolu ’da Duru 2004
• Üniversitesi Yayınları'. 2033, İstanbul 1976. Kadın. İstanbul
• R.Duru, Eski Önasya Dünyasının En Büyük Heykel Atölyesi Yesemek, İstanbul 2004.
• Ediz-İpek-Sipahi-Yıldırım 1999
• İ.Ediz-Ö.İpek-T.Sipahi-T. Yıldırım,” Yörüklü/Hüseyindede Kurtarma Kazısı”, 9. Müze Kurtarma Kazıları Semineri (27-29 Nisan 1998 Antalya). Ankara 1999: 189-198.
• R.S.Ellis, “A Note on Some Ancient Near Eastem LinchPinch”, Berytus 16 1966: 41-48.
• H.Eren, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara Erkut 1992: Erkut 1994
• S.Erkut, “Hitit Çağı’nm Önemli Kült Kenti Arinna’nın Yeri”, Sedat A lp ’a Armağan. Hittite and Other Anatolian and Near Eastem Studies in Honour o f Sedat Alp, AMATVY 1, Ankara 1992: 165. S.Erkut
• Araştırma”, 9. Türk Tarih Kongresi (Ankara 5-9 GI^gazziduri- Üzerine bir Arßln 7/2-2004 Ertem 1965: Ertem 1980: Frangipane 1993: Frankfort 1939: Garelli- Collon 1975: Garstang-Gumey 1959: Goldman 1956: Gökçek 2004: Götze 1957: Gumey 1977: Gumey 1990: Gumey 1995: Gündüz 2003
• Eylül 1990). Kongreye Sunulan Bildiriler 1 TTKY /11, Ankara: 137-142.
• H.Ertem, Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları Sayı: 157, Ankara 1965. Ankara
• H.Ertem, Hitit Devletinin İki Eyaleti: Pala- Tum(m)ana ile Yakın Çevrelerindeki Yerlerin Lokalizasyonu Üzerine Yeni Denemeler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları No: 295, Ankara 1980. M.Frangipane
• Arslantepe Hierapolis Iassos Kyme, Marsilio :31-104. Arslantepe-Melid-Malatya”, H.Frankfort, Cylinder Seals, London 1939. P.Garelli-D.Collon
• Cappadocian Tablets in the British Museum. Part VI, London 1975. Cuneiform Texts from J.Garstang-R.Gumey
• Hittite Empire, (Occasional Publications of the British Institute of Archeology in Ankara 5), London 1959.
• The Geography o f the H.Goldman, Excavations at Gözlü Kule Tarsus, Princeton 1956.
• L.G.Gökçek, “Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (M.Ö. 1975-1723) Anadolu’da Hayvancılık ve Hayvan Ticareti”, ArAn 7/1 2004: 45-57.
• A.Götze, “The Roads of Northern Cappadocia”, RHA 15/61 1957:91-103.
• O.R.Gumey, Some Aspect o f Hittite Religion (The Schweich Lectures), Oxford 1977.
• O.R.Gumey, The Hittites (reprinted with revision), London 1990.
• O.R.Gumey, “The Hittite Name o f Kerkenes Dağ and Kuşaklı Höyük”, AnSt 45 1995: 69-71.
• S.Gündüz, “M.Ö. I. Binyılın İlk Yarısında Önasya Krallıklarında Araba Tekerleklerinin Özellikleri ve Yapım Teknikleri”, Belleten 66/247 2003: 789- ArSln 7/2-2004 Güterbock 1945: Güterbock 1952: Güterbock 1960
• H.G.Giiterbock, Kumarbi Efsanesi, TTKY 7/11, Ankara 1945.
• H.G.Giiterbock, “The Song of Ullikummi. Revised Text of the Hittite Version o f Hurrian Myth”, JCS 1952: 1-60.
• H.G.Güterbock, “An Outline of the Hittite AN.TAH.SUM Festival”, JNES XIX: 80-89. Güterbock 1961
• H.G.Güterbock, ’’The North Central Area o f Hittite Anatolia”, JNES XX: 85-97. Güterbock 1974
• H.G.Güterbock, “The Hittite Palace”, P.Garelli (der.), Le Palais et la Royauté {Archéologie et Civilisation) XIXe CRRAI (Paris 29 Juin-2 Juillet ), Paris: 305-314. Güterbock-van den Hout 1991: H.G.Güterbock-T.P.J.van den Hout, The Hittite Instruction fo r the Royal Bodyguard, AS 24, Chicago 1991. Haas 1994
• V.Haas, Geschichte der Hethitischen Religion, HbOr 15, Leiden 1994. Haas-Wàfler 1973/74: V.Haas-M.Wafler ^halentu(wa)-”, IM 23/24 1973/74: 1-31. ,“Bemerkungen zu Hauptmann. 1983
• H.Hauptmann, “Lidar Hôyük 1982”, AnSt 33 :254-256.
• M.S.F.Hood, “Part V. A Mycenaean Cavalryman”, BSA 48 1953: 84-93.
• H.A.Hoffner, An English Hittite Glossary, RHA /80 1967: 7-99. H.A.Hoffner
• Production in Hittite Asia Minor, AOS 55, New Haven 1974. Hathaeorum, Food
• T.PJ.van den Hout, “Another view of Hittite Literature”, Anatolia Antica Studi in Memoria di Fiorella Imparati, Eothen 11/2, Firenze 2002: 857
• Houwink ten Cate 1984: P.H.J.Houwink ten Cate,“The History of Warfare
• According to Hittite Sources: The Annals of Hattusili I (Part II)”, Anatolica 9 1984: 47-83.
• Houwink ten Cate 1986: P.H.J.Houwink ten Cate, “Brief Comments on the Hittite Cult Calender: The Outline of the AN.TAH.SUM Festival”, Kanissuwar A Tribute to Karasu 1988
• Hans G. Güterbock on his Seventy Fifth Birthday May 27, 1983, AS 23, Chicago 1986: 95-110. C.Karasu
• Kralının Kült Gezileri”, Belleten 52/203 1988: 428. Bayramında Hitit
• Kassian-Korolë-Sidel’tsev 2002
• A.Kassian-A.Korolë-A.Sidel’tsev, Hittite Funerary Ritual sallis wastais, AOAT 288, Münster 2002. Kmal 1953: Klinger 1996: Koşay 1951: Koşay 1966
• F.Kınal, “Eski Önasya’da Ehli Atın Tarihi”, Belleten 17/66 1953: 179-192.
• J.Klinger, “Der Kult von Matilla im Rahmen der Beiden Grossen Hethitischen Reisefeste”, SMEA 1996: 67-78. H.Z.Koşay
• Folkloruna dair Malzeme 1. Alaca-Höyük, TTKY /21, Ankara. Etnografya ve H.Z.Koşay, “Maddi Halk Kültürü Araştırmaları”, TAD 9 1966: 33-46. Kümmel 1967: Labat 1976: terimleri Sözlüğü, Ankara 1980.
• H.M.Kümmel, Ersatzrituale fü r den hethitischen König, StBoT 3, 1967.
• R.Labat, Manuel d ’Epigraphie Akkadienn, Paris Landsberger 1950
• B.Landsberger, “Kommt Hattum ‘Hethiterland’ und Hatti’um ‘Hettiter’ in den Kültepe Tafeln vor?”, ArOr 18/1-2 1950: 329-50.
• E.Laroche, Les Noms des Hittites, Linguistiques 4, Paris 1966. Etudes
• N.W.Leinwand, A Study o f Anatolian Weathergods o f the Old Assyrian Colony Period. Dissertation (Bryn Mawr College), Ann Arbor 1984.
• N.W.Leinwand, “Regional Characteristics in the Styles and Iconography of the Seal Impressions of Level II at Kültepe”, JNES 21 1992:141-162. Littauer-Crouwel 1973
• M.A.Littauer-J.H.Crouwel, “Early Metal Models of Wagons from the Levant”, Levant 5 1973: 10- ßirJAn 7/2-2004 Littauer-Crouwel 1980: M.A.Littauer-J.H.Crouwel, ’’Kampfwagen
• (Streitwagen). B. Archäologisch”, RLA 5 1976- : 344-351. Littauer-Crouwel 1979: Littauer-Crouwel 1986
• M.A.Littauer-J.H.Crouwel,“The Diffusion of the Cross-bar Wheel”, Antiquity 51 : 95-105. Origin and M.A.Littauer-J.H.Crouwel, Wheeled Vehicles and Ridden Animals in the Ancient Near East, HbOr 7, Leiden 1979.
• M.A.Littauer-J.H.Crouwel, “The Earliest Known Three-Dimensional Evidence for Spoked Wheels”, AJA 90 1986: 395-398.
• Littauer-Crouwel-Hauptmann 1991: M.A.Littauer-J.H.Crouwel-H.Hauptmann.
• “Ein Spatbronzezeitliches Speichenrad vom Lidar Höyük in der Südost-Türkei”, AA: 349-358. Matous-Matousevâ-Rajmovâ 1984: M.Matous-M.Matouseva, Kappadokische
• Keilschrifttafeln mit Siegeln aus den Sammlungen der Karlsuniversität in Prag, Praha 1984. Macqueen 2001
• J.G.Macqueen, Hititler ve Hitit Çağında Anadolu (Çev.: E. Davutoğlü), Ankara 2001. McMahon 1991
• J.G.Mcmahon, The Hittite State Cult o f the Tutelary Deities, AS 25, Chicago 1991. Martino 2002
• S.de Martino, “Hitit İmparatorluğunda Kült ve Bayram Kutlamaları”, Die Hethiter. Das Volk der Götter vom 18 Januar bis 28 April 2002
• Kunst-und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland in Bonn, Bonn 2002: 444-447. Meyers 1997: E.M.Meyers, The Archaeology in the Near East, vol. 2. New York- Oxford Oxford 1997. Encyclopedia o f Moorey 1970: Moorey 1986: Muscarella 1988
• P.R.S.Moorey, “Pictorial Evidence for the History of Horse Riding in Iraq Before the Kassit Period”, Iraq 32 1970: 36-50.
• P.R.S. Moorey, “The Emergence o f the Light Horse-Drawn Chariot in the Near East c. 2000
• B.C.”, World Archaeology 18/2 1986: 196
• O.W.Muscarella, Bronze and Iron Ancient Neat- Eastern Artifacts in the Metropolitan Museum of Art, New York 1988. Nagel 1966: Nagel 1984/85: Nakamura 2002: Neuburger-Brose 1969: Otten 1960: Otten 1971: Özgen 1986: Özgüç 1965: Özgüç 1977: Özgüç 2001: Parrot 1951: Pecchioli-Daddi 1982: Pierallini 2000
• W.Nagel, Der Mesopotamische Streitwagen und Seine Entwicklung im Ostmediterranean Bereich, Berlin 1966.
• W.Nagel, “Zwei Kupfermodelle eines Kültwagens mit Götterkanzeltyp aus der Alacahöyük-Kultur im Museum für Vor- und Frühgeschichte Berlin”, Acta Praehistorica /85: 143-151. vom Zweiachsigen et Archaeologica /17 M.Nakamura, Das hethitische nuntarriyasha-Fest, PIHANS 94 Leiden 2002.
• A.Neuburger-H. L.Brose, The Technical Arts and Sciences o f the Ancient, London 1969.
• H.Otten,“Keilschrifttexte”, MDOG 91 1960: 73
• H.Otten, Ein hethitisches Festritual (KBo X IX ), STBoT 13, 1971.
• E.Özgen,“A Group of Terracotta Wagon Models from Southeastern Anatolia”, AnSt 36 1986: 165
• N.Özgüç, Kültepe Mühür Basküarında Anadolu Grubu, TTKY 5/22, Ankara 1965.
• N.Özgüç, “Acemhöyük Saraylarında Bulunmuş olan Mühür Baskıları”, Belleten 41/162 1977: 357
• N.Özgüç, “Notes on the Bronze Vehicle from Sankaya Anniversary Volume. Studies Presented to Klaas R. Veenhof on the Occasion o f his Sixty-fifth Birthday. PIHANS 89, Leiden 2001: 361-366.
• A.Parrot, “Cylindre Hittite Nouvellement Acquis”, Syria 27 1951: 180-190.
• F.Pecchioli-Daddi, Mestieri, Professioni e Dignitâ Nell' Anatolia Ittita, (Incunabula Graeca 79), Roma 1982.
• S.Pierallini, “Observations on the Lower City of Hattusa: A Comparison between the Epigraphic Sources and the Archaeological Documentation”, A o F l l 2000: 325-343. JfrXn 7/2-2004 Popko 1986: Popko 1994: Popko 1995: Popko 2000: Popko 2002: Porada 1957: Powel 1963: Pritchard 1969: Rüster-Neu 1989: Saraç 1976: Savaş 2003: Schulman 1957: Siegelovâ 1986: Singer 1983: Singer 1984: Singer 1984 A: M.Popko
• Kulila und Matila”, AoF 13 1986: 176-179. Kleinasiatischen Stadtnamen
• M.Popko, Zippalanda, THeth 21. Heidelberg 1994.
• M.Popko, Religions o f Asia Minor. Warsaw 1995.
• M.Popko, “Zippalanda and Ankuwa Once More”, JAOS 120 2000: 445-448.
• M.Popko, “Zu Einigen Kultstâtten Zwischen Hattusa und Arinna”, Anatolica Antica Studi in Memoria di Fiorella Imparati, Eothen 11/2, Florence 2002: 665-670.
• E.Porada, “Syrian Seal Impressions on Tablets Dated in the Time of Hammurabi and Samsu- Iluna”, JNES 16 1957: 192-197.
• T.G.E.Powel, “Some Impliciation o f Chariotry”, Culture and Environment Essays in Honor o f Sir Cyril Fox, London 1963: 153-169.
• J.B.Pritchard, The Ancient Near East in Pictures Relating the Old Testament, Princeton 1969. C.Rüster-E.Neu
• Inventar und Interpretation der Keilschriftzeichen aus den Boğazköy Texten, StBoT B. 2, 1989.
• T.Saraç, Fransızca-Türkçe Büyük Sözlük, Ankara S.Ö.Savaş, Şarkısı/Efsanesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 66. Kuruluş Yıldönümü Kitabı, Ankara 2003: 77-94. Ullikummi
• A.R. Schulman,” Egyptian Representations Horsemen and Riding in the New Kingdom”, JNESX6 1957: 263-271. of
• J.Siegelovâ, Hethitische Verwaltungspraxis im Lichte der Wirtschafts- und Inventardokumente, Praha 1986.
• I.Singer, The Hittite KI.LAM Festival, StBoT 27, I.Singer, The Hittite KI.LAM Festival, StBoT 28, I. Singer, “The AGRIG in Hittite Texts”, AnSt 34 : 97-127. SHrSbi 7/2-2004 Singer 1986: Smith 1965: Sommer-Ehelolf 1924: Teissier 1994: Ünal 1981: Ünal 1983: Ünal 1983A: Ünal 1988: Yadin 1963: Yakar 2000
• I.Singer, “The huwasi of the Stormgod in Hattusa”, 9. Türk Tarih Kongresi (Ankara 21-25
• Eylül 1981) Kongreye Sunulan Bildiriler 1, TTKY /9, Ankara 1986: 245-253.
• S.W.Smith, Interconnections in the Ancient Near East, London 1965.
• F.Sommer-H. Ehelolf, Das Hethitische Ritual des Papanikri von Komana (KBo V l=Bo 2001), BoSt , Leipzig.
• B.Teissier, Sealing and Seals on Texts from Kültepe Karum Level 2, PIHANS 70 Istanbul 1994.
• A.Ünal, “Hitit Kenti Ankuwa’nm Tarihçesi ve Lokalizasyonu Hakkında”, :433-455. Belleten /2/180 A.Ünal, “Zu neu entdecken kuriosen Graffiti in der näheren Umgebung Beiträge Festschrift fü r Kurt Bittel, Mainz am Rhein 1983: 535. von Altertumskunde zur Kleinasiens
• A.Ünal, Hitit Sarayındaki Entrikalar Hakkında bir Fal Metni, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Yayınları No: 343, Ankara A.Ünal, “Hittite Architect and a Rope Climbing Ritual”, Belleten 52/205 1988: 1469-1503.
• Y.Yadin, The Art o f Warfare in Biblical Lands in the Light o f Archaeological Discovery, London J.Yakar, Ethnoarchaeology o f Anatolia, Jerusalem Şek. 1 Boğazköy ve kuzeydoğusunun haritası SirSin 7/2-2004 HATÇE BALTACIOĞLU Şek. 2
• Boğazköy Tanrılar Savaşı Kabartması Şek. 3 Boğazköy kabartmalı vazo parçasında araba betimi Boğazköy kabartmalı vazo Parçasında araba betimi Boğazköy kabartmalı vazo parçasında araba betimi HATTUSA ÎLE ARİNNA ARASINDAKİ UZAKLIK Şek. 6 İmamkulu kaya kabartmasından ayrıntı SfrAn 7/2-2004 HATÇE BALTACIOĞLU Şek. 9
• Malatya Arslantepe ortostatlarında araba tekerleği Şek. 10 Boğazköy model araba tekerleği Şek. 11 Boğazköy kabartmalı vazo parçasında araba tekerleği ArAn7/2-2004 Şek. 12
• Kültepe Asur Ticaret Kolonileri Çağı’na ilişkin silindir mühür baskısından ayrıntı Şek. 13 Acemhöyük tunç araba tekerleği L id a r H ö yü kkazılarında bulunm uş p a rm a klı tekerlek izleri Şek. 14 Şek. 15 Boğazköy Eski Hitit Çağı model araba tekerleği StrAn 7/2-2004