HİTİT KANUNLARINDA CEZA TADİLLERİ

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 2, 289 - 302

Murat Aydın

https://doi.org/10.46931/aran.1573844

Öz

Hukuk, toplum hayatını düzenleyen, uyulması gereken kurallar bütünüdür. Ayrıca hukukun işlemesinde devletin yaptırım gücü bulunmaktadır. Yaklaşık 600 yıl hüküm süren ve Anadolu’da ilk siyasi birliği sağlayarak merkezi yapıyı kuran Hitit Devleti, kendine özgü bir hukuk sistemi kurmuş ve geliştirmiştir. Boğazköy arşivinin bulunması, Hititler'in manevî kültürünün her sahasında olduğu gibi hukuk bakımından da ölçüsüz bir kazanç olmuştur. Özel hukuk için bizim hemen hemen tek kaynağımız olan kanunlar, bu toplumun hukuk kanunları hakkında bilgi vermekle kalmıyor, aynı zamanda hukukun gelişmesinde Hititler'in oynadığı rolü ve diğer eski milletlerinkine nazaran Hitit hukukunun mevkiini belirlemeye yarıyor. İşlerliğini ve titizliğini sürdürdüğü ve zaman içerisinde bazı maddelerde değişikliğe gidilip yeni düzenlemeler yapıldığı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hitit Devleti, Hitit Kanunları, Kanunlarda Değişen Maddeler, Suç, Ceza

Kaynakça

• Alp, S. “Hitit Kanunları Hakkında”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 5, (Ankara: 1947), 465-482.
• Centel, C. “Cezanın Amacı ve Belirlenmesi”, Turhan Tufan Yüce’ye Armağan, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, (2001), 337-372.
• Dinçol, A. M. “Hitit Yasalarının Ana Çizgileri ve Eski Önasya Hukuku ile Etkileşimi”, Anadolu Araştırmaları (AnAr) 12, (1990), 83-110.
• Doğan, E. Hitit Hukuku Belleklerdeki “Kayıp”, (İstanbul: 2008).
• Güterbock, H. G. “Further Notes on the Hittite Laws”, Journal of Cuneiform Studies, (JCS), Vol. 16, No. 1. (1962), 17-23.
• Haase, R. “Zur Systematik der zweiten Tafel der hethitischen Gesetze”, RIDA3, VII, (1960), 51-54.
• Hoffner, H. A. The Laws of the Hittites, (London: 1997).
• Hoffner, H. A. “Hititler Anadolu’sunda Yasal ve Sosyal Kurumlar”, (Çev.: Sevgül Çilingir), Trarih Okulu, Ocak-Nisan 2010, sayı: VI, 223-244.
• Imparati, F. Le Leggi Ittite, (Roma: 1964).
• Jescheck. H. H. “Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların Alman ve Türk Ceza Hukukundaki Yeri”, (Çev. A. Önder), Journal of Istanbul University Law Faculty, Cilt: 48, Sayı: 1-4 (2011), 479-493.
• Kitchen, K. A. – Lawrence, P. N. J. Treaty, Law and Covenant in the Ancient Near East, Part 1: The Texts, (Wiesbaden: 2012).
• KBo: Keilschrifttexte aus Boğazköy /WVDOG Heft 1 v.d) Leipzig 1916-1923; (Heft 7 vd.) Berlin 1954 vd.
• Liszt, F. Von. Lehrbuch des deutschen Strafrechts, (Berlin: 1894).
• Neufeld, E. The Hittite Laws, (London: 1951).
• Reyhan, E. “Hititlerde Gündelik Hayata Dair İktisadi İlişkiler”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 47, Cilt: 29, (2010), 65-82.
• Süel, A, Hitit Kaynaklarında Tapınak Görevlileri İle İlgili Bir Direktif Metni, (Ankara: 1985), A.Ü. D.T.C.F Basımevi.
• Süel, A. “Hitit Kaynaklarında Direktif (Enstrüksiyon) Metinleri”, Erdem, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 16, (Ankara: 1990), 265-271.
• Süel, A. “Hitit Kadınının Hukuki Durumu”, Uluslararası I. Hititoloji Kongresi Bildirileri, (Çorum: 1990), 239-253.
• Süel, A. “Hititlerde Suç ve Ceza” Ömer Çapar’a Armağan, Hel Yayıncılık, (2012), 309-322.
• Ünal, A. Hitiler Devrinde Anadolu III, (İstanbul: 2005).
• Yılmaz, E. Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, (Ankara: 2016).
• https://www.hethport.uni-wuerzburg.de/TLHdig/tlh_xtx.php?d=KBo%2050.284
• https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5275&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5