KÜTAHYA/SİMAV BÖLGESİNDEKİ BİYOLOJİK OLARAK ZARAR GÖRMÜŞ ANADOLU KESTANESİNİN (CASTANEA SATIVA MILL) ODUNLARININ TEKNOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2023, , 70 - 84, 30.06.2023

İbrahim Halil Başboğa , Hülya Varlıbaş Başboğa , Muhammed Eğilmez

https://doi.org/10.57165/artgrid.1297192

Öz

Bu çalışmada, Kütahya ilinin Simav ilçesinde doğal yayılış gösteren ve Cryphonectria parasitica’nın arız olduğu Anadolu Kestane (Kanserli) ağaçları belirlenerek bu ağaçların bazı teknolojik özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında yaklaşık 22-34 cm çap aralığında kanserli ve sağlık kestane ağaçları Simavın Demirciköy Belediyesi Karacalar Mahallesi bölgesinden ve yaklaşık 950 m rakımda belirlenerek dipten kesilmiştir. Kesilen ağaçlara önce doğal kurutma yapılmış ve standartlara uygun olarak biçilmiştir. Biçilen kerestelerden standartlara uygun test numuneleri kesilmiştir. Hazırlanan örnekler oda koşullarında şartlandırıldıktan sonra standartlara uygun olarak mekanik (eğilme, MOE ve basınç) ve fiziksel (yoğunluk, sertlik, renk değişimi ve parlaklık) özellikleri belirlenmiştir. Sonuç olarak, kanserli ağaçlardan elde edilen örneklerin mekanik özellikleri sağlıklı olan ağaçlardan elde edilen örneklere göre daha düşük çıkmıştır. Kanserli örneklerin sertlik değerleri sağlıklı örneklere göre daha yüksek çıkmıştır. Kanserli örnekler sağlıklı örneklere göre daha az parlak ve L* değerlerine göre daha siyah, a* değerlerine göre daha kırmızı ve b* değerlerine göre ise daha sarı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Kestanesi, kestane kanseri, mekanik ve fiziksel özellikler, Simav, Kütahya

Teşekkür

Yazarlar örneklerin kesiminde yardımcı olan Kütahya Dumlupınar Üiniversitesi, Simav Teknoloji Fakültesi Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği bölümü mobilya atölyesinde görevli Tekniker Mehmet Ali ÖZEN’e teşekkür etmektedir.

DETERMINATION OF TECHNOLOGICAL PROPERTIES OF BIOLOGICALLY DAMAGED WOOD OF ANATOLIAN CHESTNUT (CASTANEA SATIVA MILL) OBTAINED FROM KÜTAHYA/SİMAV REGION

Öz

In this study, Anatolian Chestnut (Cancer) trees, which naturally spread in Simav/Kütahya, damaged by Cryphonectria parasitica were chosen, and some technological properties of these trees were tried to be determined. Within the scope of the study, cancerous and healthy chestnut trees with a diameter of approximately 22-34 cm were determined from Simav (Demirciköy Municipality, Karacalar region) at an altitude of approximately 950 m and cut from the bottom. The cut trees were first dried naturally and sawn into small-size timber in accordance with the standards. Test samples in accordance with the standards were cut from the sawn timber. The samples were conditioned at room conditions in the climate cabinet, then mechanical (bending, MOE and compression) and physical (density, hardness, colour change and gloss) properties of them were determined in accordance with the standards. As a result, the mechanical properties of the samples obtained from cancerous trees were lower than the samples obtained from healthy trees. The hardness values of the cancerous samples were higher than the healthy samples. It was determined that cancerous samples were less bright, blacker, redder and more yellow compared to healthy samples.

Anahtar Kelimeler

Anatolian Chestnut, chestnut blight, mechanical and physical properties, Simav, Kütahya

Kaynakça

• Aksoy, H.M., Serdar, Ü. ve Soylu, A. (2005). Kestane Fidanlarında Kansere (Cryphonectria Parasitica (Murrill) Barr) Karşı Yapılan Uygulamalar. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(1):-24-29.
• Altınok, M., Özalp, M., Karaaslan, A. ve Perçin, O. (2009). Borla Modifiye Edilmiş Tutkallarin Kestane (Castenea Sativa Mill.) Odununun Yapışma Direncine Etkileri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 11(15); 17-24.
• Anonim (2021). Bölgesel Kalkınma Ekseninde Kestane Çalıştayı Sonuç Raporu. Bartın. Erişim Tarihi: 12.05.2023
• ASTM D 2244. “Standard practice for calculation or color tolerances and color differences from instrumentally measured color coordinates” American Society for Testing and Materials, West Conshohocken, Pennsylvania, United States. (2011).
• ASTM D2240-15. “Standard Test Method for Rubber Property—Durometer Hardness” American Society for Testing and Materials, West Conshohocken, Pennsylvania, USA, (2021).
• Ay, N. ve Şahin, H. (2002). Maçka-Çatak Bölgesi Anadolu Kestanesi (Castanea Sativa Mill.) Odununun Bazı Mekanik Özellikleri. Kafkas Üniversitesi, Artvin Orman Fakültesi Dergisi 1; 87-95.
• Bounous, G., Beccaro, G. (2020). History: Growing and Using the Chestnut in the World from Past to Present.
• Beccaro, G., Alberto, A., Bounous, G, Gomes-Laranjo, J. (Eds) The Chestnut Handbook Crop and Forest Management, (pp. 1-4). Taylor & Francis Group, LLC.
• Çakar, D. (2022). Kestane Kanseri Etmeni Cryphonectria parasitica’nın Türkiye’deki Güncel Durumu. Karatekin Üniversitesi Fen Fakültesi Dergisi, 01(1); 54-72.
• Erdin, N., Köse, C. (2003). Cryphonectria parastica (Murr.) Barr. ve hipovirulent ırk. İÜ Orman Fakültesi Dergisi Seri B, Cilt 52-53, Sayı 2- 1-2, s.23-40.
• Erdin, N., Bozkurt, A. Y. (2013). Odun Anatomisi İ.Ü. Orman Fakültesi Yayın No5145/506. İstanbul.
• Green P. (1995). “Understanding Digital Color”, Graphic Arts Technical Foundation, Pittsburgh, USA.
• Karamanoğlu, M. ve Kaymakçı, A., (2018). Higrotermal Yaşlandırma Işleminin Isıl Işlem Görmüş Kestane Odununun Renk ve Sertlik Özellikleri Üzerine Etkisi. Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları Dergisi, 1(1); 31-37.
• Katırcıoğlu, Y.Z., Maden, S., Akıllı, S. ve Ulubaş Serçe, Ç. (2010). Karadeniz Bölgesinde Kestane Kanserinin Biyolojik Mücadelesi Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri raporu. Proje Numarası : 06 B 4347004.
• Kayacık, H. (1981). Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği, II. Cilt Angiosperma, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No:2766/287 İstanbul.
• Keskinkılıç, F., İstanbullu, S. (2021). Kayseri ili bağlama yapımcıları. II. Uluslararası Develi-Âşık Seyrânî ve Türk Kültürü Kongresi I. Cilt Develi Bildirileri, 10-12 Ekim 2019, 155-160, Kayseri.
• Mersin, E., Açıkgöz, S. ve Erincik, Ö. (2018). Cryphonectria parasitica’ nın Hipovirülent Strainlerinin Fenol ve Kloroform İçermeyen dsRNA Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi ve Cryphonectria hypovirus 1’ in RT-PCR ile Tanılanması. ADÜ Ziraat Dergisi, 15(2):25-32. doi: 10.25308/aduziraat.415060
• Oduncuoğlu, M. (2016). Kestane Kanseri Hastalığına Karşı Kestane Çeşitlerinin Duyarlılıklarının Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler Üzerine Bir Çalışma. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma ABD. YL Tezi, 43s. Bursa
• Okan, T. ve Köse C. (2022). Türkiye’de Bölgesel Farklılıklar Kapsamında Kestaneye Dayalı Faydalanmanın Sosyoekonomik Boyutu. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 24(3): 591 – 608. DOI: 10.24011/barofd.1153647
• Özcan, A. (2008). Kağıt Yüzey Pürüzlülüğünün L*a*b* Değerleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7 (14), s.53-61
• Sertkaya, M.G. (2016). Kestane Kanseri ile Mücadelenin Silvikültürel Yönden Değerlendirilmesi: Kütahya Simav Örneği. KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği ABD, YL tezi. Trabzon. 52s.
• Şahin, G., Karadağ, A. (2021). İstanbul’un kaybolmaya yüz tutmuş kültürel değerlerinden Beykoz Bastonu. Milli Folklor 17(131), 204-218.
• Wall, J. R., Okan, T., Köse, C., Köse, N., Aksoy, E. B. (2019). Folk biological value and chestnut conservation in Turkey. Economic Botany 73(4), 461-476.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2017). Kestane kanseri, Cryphonectria parasitica Tanımlama. Tanıtım broşürü. Erişim linki: https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/DB_Bitki_Sagligi/Survey/13-Kestane_Kanseri_Survey_Talimati_2017.pdf Erişim Tarihi: 05.05.2023
• Topaloğlu, E. ve Ustaömer, D. (2020). Kestane Ahşap Elemanlarının Yüzey Özellikleri Üzerine Doğal Yaşlanmanın Etkisi. Anadolu Çev. ve Hay. Dergisi, 5(4), 563-569.
• Turna, İ., Sertkaya, M.G. ve Atar, F. (2017). Kestane Dal Kanseri ile Mücadelenin Silvikültürel Yönden Değerlendirilmesi: Kütahya Simav Örneği. Türkiye Ormancılık Dergisi, 18(3): 187-196. DOI: 10.18182/tjf.304351
• TS ISO 3129. “Odun – Küçük kusursuz odun numunelerinin mekanik ve fiziksel muayenesi için genel gerekler ve numune alma yöntemleri” T.S.E., Ankara, (2021).
• TS ISO 13061-3. “Odunun fiziksel ve mekanik özellikleri - Kusursuz küçük ahşap numunelerin deney yöntemleri - Bölüm 3: Statik eğilmede nihai mukavemet tayini” T.S.E., Ankara, (2021).
• TS ISO 13061-4. “Odunun fiziksel ve mekanik özellikleri - Kusursuz küçük ahşap numunelerin deney yöntemleri - Bölüm 4: Statik eğilmede elastikiyet modülünün tayini”, T.S.E., Ankara, (2021).
• ISO 13061-17. “Physical and mechanical properties of wood — Test methods for small clear wood specimens — Part 17: Determination of ultimate stress in compression parallel to grain”, Technical Committee : ISO/TC 218 Timber, Geneva/Switzerland, (2017).
• TS EN ISO 2813. “Boyalar ve vernikler - Metalik olmayan boya filmlerinin 20, 60 ve 85 açılarda parlaklık tayini. T.S.E., Ankara, (2014).
• Tutak, D. (2014). Ambalaj Baskılarında Kullanılan Farklı Karton Yüzeylerinin Renk Evreni Karşılaştırması. AJIT-e : Online Academic Journal of Information Technology 5(17). DOI:10.5824/1309-1581.2014.4.004.x