İran’ın Arap Baharı Sonrası Suriye Politikasını Anlamak

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 15, 30.11.2018

Melih Kazdal

Öz

2010 yılında Tunus’ta başlayan ve daha sonra bütün Ortadoğu
coğrafyasını etkisi altına alan ayaklanmalar 2011 yılında Suriye’ye de
sıçramıştır. İsyanın başlangıcında barışçıl bir şekilde yapılan protestolar
Esed yönetiminin ayaklanmaları bastırmak için halka karşı şiddet kullanmasıyla
bir iç savaşa evrilmiştir. Bu iç savaş birçok bölgesel ve küresel aktörü
kendisine çekmiş ve her bir aktör kendi çıkarları doğrultusunda bu savaşa
doğrudan veya dolaylı bir şekilde dâhil olmuştur. Bu aktörlerin başında ise İran
gelmektedir. Bu çalışmada İran’ın Arap Baharı ayaklanmalarından sonra Suriye
politikasını anlamak temel amaçtır. Bu bağlamda İran’ın Arap Baharı
ayaklanmalarına karşı tutumu, bu tutumun Suriye’de değişimi incelenmiştir. Bu
değişimi anlamak adına özellikle İran ile Suriye arasındaki ilişkilerin
tarihine bakılmış, yedi aşamadan geçen bu tarihsel süreç 1979’dan günümüze
olacak şekilde incelenmiş ve iki ülke arasındaki ittifak ilişkisi anlaşılmaya
çalışılmıştır. Sonrasında Suriye’deki savaşa kısaca değinilmiş ve bir durum
değerlendirilmesi yapılmıştır. Buna ek olarak İran’ın Suriye iç savaşında Esed
rejimine olan desteği ekonomik, siyasi ve güvenlik alanlarında ele alınmıştır.
Son olarak İran yönetiminin muhaliflere karşı olan tutumu incelenmiştir. Sonuç
olarak İran’ın Suriye politikası, uzun yıllar sonunda bölgede elde ettiği
kazanımları sürdürmek ve stratejik amaçlarını gerçekleştirmek için
şekillendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İran, Suriye, Suriye İç Savaşı, İran-Suriye İlişkileri

Kaynakça

• AĞCA, Fehmi (2013). “The Effect Of Syria Crisis On The Transformation and Integration Of The Middle East”, Bilge Strateji, Cilt 5, Sayı 8, Bahar.
• ALTERMAN, Jon B. (2013). “The Age of Proxy Wars”, CSIS Middle East Notes and Comment, Mayıs.
• ANSARİ, Ali ve Aniseh Bassiri Tabrizi (2016). “The View From Tehran”, Aniseh Bassiri Tabrizi ve Raffaello Pantucci (Ed.), Understanding Iran’s Role in the Syrian Conflict içinde (3-11), Londra.
• ASSEBURG, Muriel ve Heiko Wimmen (2012). “Civil War in Syria”, SWP Comments, Sayı.43, Aralık.
• ATAMAN, Muhittin (2012). “Suriye’de İktidar Mücadelesi: Baas Rejimi, Toplumsal Talepler ve Uluslararası Toplum”, SETA Rapor, No.6, Nisan.
• Death toll among Iran's forces in Syrian war passes 1,000 (2016). 22 Kasım, https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-iran/death-toll-among-irans-forces-in-syrian-war-passes-1000-idUSKBN13H16J, (Erişim tarihi: 14.04.2018).
• DEMİR, Sertif ve Carmen Rijnoveanu (2013). “The Impact Of The Syria Crisis On The Global And Regional Political Daynamics”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt.18, Sayı.1, Yaz.
• Diyarbakır’a indirilen uçakta 'nükleer arama' (2011). 16 Mart, https://www.ntv.com.tr/turkiye/diyarbakira-indirilen-ucakta-nukleer-arama,uOw6gnYiRE2KBBj7hQGRog, (Erişim Tarihi: 21.04.2018).
• EL BERNİ, Hazal Muslu (2018). “Iran’s Security Dilemma in The Middle East: A Neorealist Approach to Iran’s Foreign Policy in Syria”, İran Çalışmaları Dergisi, Cilt.1, Sayı.2.
• GOODARZİ, Jubin M. (2013). “Syria and Iran: Alliance Cooperation in a Changing Regional Environment”, Ortadoğu Etütleri, Cilt 4, Sayı 2, Şubat.
• GOODARZİ, Jubin, “Iran and Syria”, http://iranprimer.usip.org/resource/iran-and-syria, (Erişim Tarihi: 11.04.2018).
• Iran Calls Syrian Protests A Western Plot (2011). 12 Nisan, https://www.reuters.com/article/us-syria-iran/iran-calls-syrian-protests-a-western-plot-idUSTRE73B22V20110412, (Erişim tarihi: 12.04.2018).
• Iran Inks Gas Pipeline Deal With Iraq, Syria (2011). 26 Temmuz, https://www.timesofmalta.com/articles/view/20110726/business-news/Iran-inks-gas-pipeline-deal-with-Iraq-Syria.377343, (Erişim Tarihi: 21.04.2018).
• Iran’s Zarif sees no military way out of Syrian crisis, insists on Tehran’s four-stage plan (2016). 14 Haziran, http://www.tehrantimes.com/news/403370/Iran-s-Zarif-sees-no-military-way-out-of-Syrian-crisis-insists, (Erişim Tarihi: 25.04.2018).
• Iranian lawmakers pass Syria free trade bill in show of support (2011). 14 Aralık, http://www.dailystar.com.lb/Business/Middle-East/2011/Dec-14/156821-iranian-lawmakers-pass-syria-free-trade-bill-in-show-of-support.ashx, (Erişim Tarihi: 21.04.2018).
• İran’ın Suriye Savaşı (2014). 23 Şubat, http://www.aljazeera.com.tr/haber-analiz/iranin-suriye-savasi, (Erişim Tarihi: 21.04.2018).
• KÖROĞLU, Uğur (2012). “İran’ın Suriye Politikası”, Birol Akgün (Ed.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler içinde (44-53).
• NADA, Garrett, “Part I: Iran in Syria” (2018). 12 Nisan, http://iranprimer.usip.org/blog/2018/apr/10/iran-syria-part-1, (Erişim Tarihi: 25.04.2018).
• Putin: Erdoğan'la kapsamlı ve yapıcı görüşmeler yaptık, mutabakata vardık (2018). 17 Eylül, https://tr.sputniknews.com/rusya/201809171035238687-putin-suriye-idlib-silahsiz-bolge/, (Erişim Tarihi: 25.09.2018).
• SİNKAYA, Bayram (2017). “İran’ın Suriye Stratejisi”, Akademik Ortadoğu, Cilt.11, Sayı.2.
• SİNKAYA, Bayram (2012). “Arap Baharı Sürecinde İran’ın Suriye Politikası”, SETA Analiz, Nisan.
• SİNKAYA, Bayram (2011). “İran-Suriye İlişkileri ve Suriye’de Halk İsyanı”, Ortadoğu Analiz, Cilt.3, Sayı.33, Eylül.
• Suriye’ye giden silah dolu TIR Kilis’te yakalandı (2011). 4 Ağustos, http://www.milliyet.com.tr/suriye-ye-giden-silah-dolu-tir-kilis-te-yakalandi-siyaset-1422823/, (Erişim Tarihi: 21.04.2018).
• Suriye'de ölen İranlı general sayısı 15'e yükseldi (2016). 1 Kasım, http://www.milliyet.com.tr/suriye-de-olen-iranli-general-dunya-2337512/, (Erişim Tarihi: 21.04.2018).
• Suriyeli muhaliflerden Soçi’yi boykot (2018). 27 Ocak, http://www.dw.com/tr/suriyeli-muhaliflerden-so%C3%A7iyi-boykot/a-42331255, (Erişim Tarihi: 19.04.2018).
• Syrian refugees ‘at risk of being pushed to return’ (2018). 5 Şubat, https://www.aljazeera.com/news/2018/02/syrian-refugees-risk-pushed-return-180204185615107.html, (Erişim Tarihi: 19.04.2018).
• Syria's civil war explained from the beginning (2018). 14 Nisan, https://www.aljazeera.com/news/2016/05/syria-civil-war-explained-160505084119966.html, (Erişim Tarihi: 19.04.2018).
• ŞEN, Gülriz (2012). “İran ve ‘Arap Baharı’: Bağlam, Söylem ve Siyaset”, Ortadoğu Etütleri, Cilt.3, No.2, Ocak.
• Tahran’da üçlü Suriye zirvesi (2018). 07 Eylül, https://www.amerikaninsesi.com/a/tahranda-uclu-suriye-zirvesi/4561774.html, (Erişim Tarihi: 25.09.2018).
• ULUTAŞ, Ufuk ve Halid Hoca (2014). “Suriye Devrim mi, Bölünme mi?”, SETA Analiz, Sayı.95, Mayıs.
• ULUTAŞ, Ufuk, Kılıç Buğra Kanat ve Can Acun (2015). “Sınırları Aşan Kriz Suriye”, SETA Analiz, Sayı.120, Mart.
• UZUN, Özüm Sezin ve Muharrem Ekşi (2017). “Continuities And Changes In Iran’s Foreign Policy: Analysis Of Syrian Case”, ANKASAM Bölgesel Araştırmalar Dergisi, Cilt.1, Sayı.3, Aralık.