Hamdullah Mustevfi'ye Göre 14. Asırda İlhanlı Vergi Varidatı

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 88 - 109, 31.05.2021

İbrahim Güneş

Öz

Tarihin gördüğü en büyük askeri harekâtlarından biri olan Moğol istilasından sonra İlhanlıların uhdesine verilen ve Ceyhun’dan Suriye sınırlarına kadarki Moğol hakimiyetini tanıyan topraklar, esas itibari ile Azerbaycan, Horasan, Irak-ı Acem, Irak-ı Arab, Huzistan, Rum (Anadolu), Diyar-ı Bekr ve Diyar-ı Rebia ve Fars olmak üzere sekiz kısımda idare edildiği görülmektedir. Söz konusu toprakların vergi varidatı ise dönem dönem değişiklik gösterdiğini bilmemize rağmen, maalesef o devre ait bir vergi vesikasına sahip değiliz. Fakat 14. asır müelliflerinden Mustevfî’nin Nüzhetü’l-Kulûb adlı eserinde bölgeleri anlatırken şehirlere ait vergi oranlarını vermektedir. Verdiği kayıtlar her ne kadar resmi bir vesikaya dayanıp dayanmadığı bilinmezse de-ki onun asıl görevi devletin mali işleri olduğundan verilen miktarlar büyük bit ihtimalle vergi cetvellerine dayanmaktaydı-kaynakta verilen miktarlar bir hayli önemli olup 14. Asır İlhanlı vergi miktarı hakkında bir geniş bir liste ortaya koymaya elverişlidir.

Anahtar Kelimeler

Hamdullah Mustevfî, İlhanlılar, İlhanlı toprakları, vergi varidatı, vergi listesi

Kaynakça

• Aynî, 1987–1992: İkdü’l-Cümân fî Târîhi Ehli’z-Zamân, Nşr. Muhammed M. Emin, I-IV, Kahire.
• Ebu’l-Fidâ, 1997: Tarih Ebu’l Fidâ, Muhtasar fi Ahbaru’l-Beşer, Nşr. Mahmud Deyyub, I-II, Beyrut.
• Hafız Ebru, 1350: Zeyl Cami’ut-Tevârih Reşîdî, Thk. Hanbaba Beyanî, Tahran .
• Hamdullah Mustevfî, 1915: Nüzhetu’l-Kulûb, Nşr. G. Le Strange, London-Leiden.
• İbn Haldûn, 2006: Tarih İbn Haldun, I-VIII, Beyrut.
• İbn Sibat, 1993: Sidk el-Ahbar: Tarih-i İbn Esbat, Thk. Abdülselam Tedmurî, I-II, Trablus.
• İbn el-Verdî, 1996: Tarih İbn Verdî, Tetimmet’ül Muhtasar fi Ahbaru’l-Beşer, I-II, Beyrut.
• Vassâf, 1269: Tarih-i Vassâf, I-V, Bombay.