ZİHİNSEL (MENTAL) MUHASEBE VE BİR LİTERATÜR TARAMASI

Yıl 2022, , 82 - 93, 28.03.2022

Osman Nuri Şahin

https://doi.org/10.55119/artuklu.1064996

Cited By: 1

Öz

1979’a kadar süregelen finans işlemlerinde geleneksel finans teorileri dikkate alınmıştır ve bu teorilerde insan kararlarının rasyonelliğine yer verilmiştir. Davranışsal finans teorisinin ortaya atılmasıyla, bu teorinin içinde barındırdığı etmenler de araştırma konusu haline gelmiştir. Bunlar; çeşitli anomaliler, bilişsel önyargılar gibi tamamen insanların ne tarz tutum sergilediğine dayanan birey kararlarını kapsamaktadır. Bu bilişsel önyargıların başında bu araştırmanın da konusu olan zihinsel muhasebe gelmektedir. Davranışsal finansla iç içe denilebilecek olan zihinsel muhasebe kavramı, bireylerin karar verme aşamasında gösterdikleri rasyonel davranışların dışında kalan bilişsel, duygusal, sosyolojik, psikolojik vb. davranışların nedenlerini detaylı ve bilimsel olarak açıklamaya odaklanmaktadır. İnsanlığın tarihsel süreci içerisinde geleneksel finans bakış açıları çok ön planda olmuştur. Son dönemlerde ise bireyin davranışları üzerine yoğunlaşılmasının önemi anlaşılarak bu faktöre yönelik çalışmalar yapılmaya başlamış ve önemli bulgulara ulaşılmıştır. Davranışsal finans kapsamında çok önemli bir rolü olan zihinsel muhasebe de çalışmalarda kendine yer bulmaktadır.
Bu çalışmada zihinsel muhasebe öncelikle kavramsal olarak ele alınmış ve önemi irdelenmiştir. Daha sonra ise literatür taraması ile zihinsel muhasebe üzerine yapılan çalışmalar araştırılarak incelenmiş ve yorumlanmıştır. Zihinsel muhasebenin literatürde farklı gruplar üzerine ve farklı açılardan çalışmalar bulunduğu anlaşılmıştır. Uluslararası literatürde konu üzerine çok çeşitli çalışmalar olduğu göze çarpmaktadır. Zihinsel muhasebe davranışsal finans kapsamında üzerinde durulması gereken önemli konulardan biri olmasına rağmen Türkçe literatürde bu konuyla ilgili akademik çalışmaların sınırlı sayıda olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Zihinsel Muhasebe, Davranışsal Finans, Muhasebe, Finans

MENTAL ACCOUNTING AND A LITERATURE REVIEW

Öz

Traditional finance theories were taken into account in the financial transactions that lasted until 1979, and the rationality of human decisions was included in these theories. With the introduction of the behavioral finance theory, the factors included in this theory have also become a research topic. These; It includes individual decisions based entirely on what kind of attitude people exhibit, such as various anomalies, cognitive biases. Mental accounting, which is also the subject of this research, comes at the beginning of these cognitive biases. The concept of mental accounting, which can be called intertwined with behavioral finance, includes cognitive, emotional, sociological, psychological, etc. It focuses on explaining the causes of behavior in detail and scientifically. In the historical process of humanity, traditional finance perspectives have been at the forefront. Recently, the importance of concentrating on the behavior of the individual has been understood and studies have begun on this factor and important findings have been reached. Mental accounting, which has a very important role in behavioral finance, also finds its place in studies.
In this study, mental accounting was first discussed conceptually and its importance was examined. Then, the literature review and studies on mental accounting were investigated, examined and interpreted. It has been understood that mental accounting has studies on different groups and from different perspectives in the literature. There is a wide variety of studies on the subject in the international literature. Although mental accounting is one of the important issues that should be emphasized within the scope of behavioral finance, it has been seen that there are a limited number of academic studies on this subject in the Turkish literature.

Anahtar Kelimeler

Mental Accounting, Behavioral Finance, Accounting, Finance

Kaynakça

• Akçi, Y. (2017), Fiyat Algısında Zihinsel Muhasebe Ve Tüketici Tercihi, International Journal of Academic Value Studies, 3(9), 285-297.
• Anolam, M. O., Okoroafor, N. S., & Ajaero, O. O. (2015). Effect of Mental Accounting on Corporate Profitability. West African Journal of Industrial and Academic Research, 101-114.
• Atık, M., Yılmaz, B., & Köse, Y. (2018). Bireysel Finansal Kararlarda Zihinsel Ön Yargıların Etkisi: Mental Muhasebe. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17. UİK Özel Sayısı, 718-730.
• Grinblatt, M. , & Han, B. (2005). Prospect theory, mental accounting, and momentum. Journal of Financial Economics, 78(2), 311–339.
• Benartzi, S., & Thaler, R. H. (1993). Myopic loss aversion and the equity premium puzzle (No. w4369). National Bureau of Economic Research.
• Dağlar, H., Alparslan, A. M., ve Binici, Ö. (2012). Gelecekteki/Anlık Sonuçları Önemseme, Kişilik Özelliğinin Kredi Kullanma Tercihleri İle İlişkisine Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 7(13), 315-325.
• Duman Kurt, S. ve Tanyeri, M. (2013). Davranışsal Ekonomi Yaklaşımlarının Ürün İlgilenim Seviyesine Göre İncelenmesi, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 12, Temmuz 2013, 21-46.
• Eric, D. H., Edward, j. J., & Schadewald, S. M. (1994). Mental Accounting And Outcome Contiguity İn Consumer-Borrowing Decisions. Journal Of Science Direct, 136-152.
• Heath, C., Soll, J. (1996). Mental Budgeting and Consumer Decisions, Journal of Consumer Research, 23, 40–52.
• Henderson, W. P., & Peterson, A. R. (1992). Mental accounting and categorization. Journal Of Science Direct, 92-117.
• https://www.finansprogram.com/davranissal-finans/zihinsel-muhasebe-nedir.html
• Kahneman, D. , & Tversky, A. (1979). On the interpretation of intuitive probability: A reply to Jonathan Cohen. Cognition, 7(4), 409–411.
• Kahneman, D. ve Tversky, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 47, 263-291.
• Loureiro, Y. K., & Haws, K. L. (2015). Positive Affect and Malleable Mental Accounting: AnInvestigation of the Role of Positive Affect in Flexible Expense Categorization and Spending. Psychology & Marketing, 670-677.
• Müjdet, E. (2007). Davranışsal Finans ve Bireysel yatırımcı Davranışları Üzeine Ampirik Bir Uygulama. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Nofsınger, J. R. (2010). The Psychology of Investing, 4.bs., Prentice-Hall, 2010.
• Özkan, M., & Özkan, Ö. (2019). Financial Evaluation of Mental Accounting. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 86-118.
• PolaT, M. U., & Polat, L. (2019). Journal of Research in Business. Mental Accounting and Risk Perception in the Context of Behavioral Finance:An Empirical Study in Marmara University, 18-34.
• Pompian, M. M. (2006). Behavioral Finance and Wealth Management: How to Build Optimal Portfolios That Account for Investor Biases, John Wiley & Sons, New Jersey.
• Prelec, D., Loewensteın, G. (1998). The Red And The Black: Mental Accounting of Savings and Debt, Marketing Science, 17, 4–27.
• Sefil, S., Çilingiroğlu, H. K. (2011). Davranışsal Finansın Temelleri: Karar Vermenin Bilişsel Ve Duygusal Eğilimleri, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), Bahar, 247- 268.
• Sinha, I., Smith, M. F. (2000). Consumers' perceptions of promotional framing of price. Psychology & Marketing, 17(3), 257-275.
• Tekin, B. (2016). Beklenen Fayda ve Beklenti Teorileri Bağlamında Geleneksel Finans Davranışsal Finans Ayrımı, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2(4), 75-107.
• Thaler, R. (1985). Mental Accounting and Consumer Choice. Marketing Science, 4(3), 199–214.
• Thaler, R. H. (1980). Toward a Positive Theory of Consumer Choice. Journal of Economic Behavior and Organization, 1980, 1(1), 39-60.
• Thaler, R. H. (1999). Mental Accounting Matters. Journal of Behavioral Decision Making, 12(3), 183206.
• Tversky, A., Kahneman, D. (1992). Advances in prospect theory: Cumulative representation of uncertainty. Journal of Risk and uncertainty, 5(4), 297-323.
• Ulusan Polat, M., Polat, L. (2019). Mental Accounting And Risk Perception In The Context Of Behavioral Finance: An Empirical Study In Marmara University, Turkey. Journal of Research in Business. 4 (1), 18-34.
• Vedantam, S. (2007). “Mental Accounting”, Washington Post, https://www.washingtonpost.com/wpdyn/content/article/2007/05/19/AR2007051900316.html