ÜÇÜNCÜ PARTİ LOJİSTİK TEDARİKÇİSİ SEÇİM KRİTERLERİNİN UZMAN GÖRÜŞLERİNE GÖRE BELİRLENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 19, 31.05.2023

Samime Keleş , Özge Demiral

https://doi.org/10.55119/artuklu.1055488

Öz

Küresel dünyada firmalar rekabetten en kazançlı çıkmak, birbirleri ile yarış içinde maliyetlerini en aza indirmek, iş süreçlerini basitleştirmek, operasyonları ve tedarik zinciri esnekliğini geliştirmek için Üçüncü Parti Lojistik (3PL) hizmetlerini kullanırlar. Üretim yapan firmalar mallarını alıcılara doğru yollardan en uygun şekilde ulaştırmaya çalıştıkları süreçte sürdürülebilirliği ve değerlerini artırmaya çalışarak, tedarikçilerini en uygun şekilde belirlemek isterler. Bunun için satıcı ile alıcı arasında birçok açıdan iletişim kuran ve köprü konumunda olan 3PL seçimi için çeşitli değişkenlere göre doğru bir şekilde karar vermek önemlidir. 3PL seçimi konusunda literatür incelendiğinde, Serbest Bölgelere hizmet sunan ve geniş kapsamlı uzman görüşüne dayanan 3PL tedarikçi seçimi konusunda bir araştırmaya rastlanmamış olması bu çalışmanın motivasyonu olmuştur. Ulaşılacak sonuçlar 3PL seçimi konusunda alanında çalışma yapan araştırmacılara ve konunun paydaşlarına bilgi sunacağı için önemlidir.
Bu çalışmada üretici firmaların sürdürülebilir 3PL firma seçimine yönelik hangi değişkenleri kullandıklarını belirlemek amaçlanmıştır. Literatürde daha önce 3PL seçiminde kullanılan kriterler kapsamlı bir taramayla belirlenmiş ve sürdürülebilirlik açısından tasniflenmiştir. Sürdürülebilirlik temelinde ekonomik, sosyal ve çevresel faktörleri altında kriterler ayrı ayrı listelenmiştir. Her bir faktör altında 17 kriterin ayrı ayrı önemlerinin belirlenmesi zahmetli ve maliyetli olacağından kriter sayısını 7’ye düşürmeye karar verilmiş, hangi kriterlerin kullanılacağına karar vermek için alanında uzmanlardan görüşler alınmıştır. Bunun için Kayseri Serbest Bölgesinde faaliyet gösteren 18 ayrı firmada çalışan uzmanlarla görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Dış ticaret ve lojistik uzmanları 3PL seçiminde kullandıkları kriterleri önemlerine göre belirlemiş ve sıralamıştır. Uzmanlar tarafından yapılan önem sıralamaları daha çok ortak görüşleri yansıtabilmesi için bir konsensüse dayalı olarak çalışan Borda sayım yöntemiyle değerlendirilmiştir. Ekonomik, sosyal ve çevresel değişkenlere göre her bir ana kriter altında 7 ayrı kriter belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

3PL, Sürdürülebilirlik, Kriter belirleme, 3PL değişkenleri., Borda

Kaynakça

• Aguezzoul, A., and Pires S. (2016). 3PL Performance Evaluation and Selection: a MCDM Method. Supply Chain Forum: An International Journal, 17 (2), 87-94.
• Ahıskalı, M. ve Özcan E. (2018). AHP-TOPSIS Kombinasyonu ile Üçüncü Parti Lojistik Servis Sağlayıcı Seçimi. 19. Uluslararası Eyi Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı (17-20 Ekim 2018), 479-487.
• Altan, Ş. ve Aydın, E.K. (2015). Bulanık DEMATEL ve Bulanık TOPSİS Yöntemleri ile Üçüncü Parti Lojistik Firma Seçimi İçin Bütünleşik Bir Model Yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (3), 99-119.
• Ayçin, E. (2018). Üçüncü Parti Lojistik Hizmet Sağlayıcı Seçim Kriterlerinin Gri DEMATEL Bütünleşik Yaklaşımıyla Belirlenmesi. Alphanumeric Journal, 6 (2), 277-292.
• Aydin, N. ve Koseoglu, A.M. (2016). Logistics Service Provider Selection Criteria for Companies. Journal of Management, Marketing and Logistics, 3 (2), 163-175.
• Bai, C., and Sarkis, J. (2019). Integrating And Extending Data and Decision Tools for Sustainable Third-Party Reverse Logistics Provider Selection. Computers & Operations Research, 110, 188-207.
• Bali, Ö., Tutun S., Pala A., and Çörekçi C. (2014). A MCDM Approach with Fuzzy Dematel and Fuzzy TOPSIS for 3PL Provider Selection. Journal of Engineering and Natural Sciences, 32, 222-239.
• Choudhury, N., Raut, R. D., Gardas, B. B., Kharat, M. G., and Ichake, S. (2018). Evaluation and Selection of Third Party Logistics Services Providers Using Data Envelopment Analysis: A Sustainable Approach. International Journal of Business Excellence, 14(4), 427-453.
• Dadashpour, I., and Bozorgi-Amiri, A. (2020). Evaluation and Ranking of Sustainable Third-party Logistics Providers using the D-Analytic Hierarchy Process. International Journal of Engineering, 33 (11), 2233-2244.
• Ecer, F. (2018). Third-Party Logistics (3PLs) Provider Selection via Fuzzy AHP and EDAS Integrated Model. Technological and Economic Development of Economy, 24 (2). 615-634.
• Eren, T., ve Gür S. (2017). Online Alışveriş Siteleri için AHP ve TOPSIS Yöntemleri ile 3PL Firma Seçimi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2), 819-834.
• Gardas, B. B., Raut, R. D., and Narkhede, B. E. (2019). Analysing the 3PL Service Provider’s Evaluation Criteria Through a Sustainable Approach. International Journal of Productivity and Performance Management. 68 (5), 958-980.
• Glas, A.H., and Kleemann, F.C. (2017) Performance-based contracting: Contextual factors and the degree of buyer supplier integration, Journal of Business & Industrial Marketing, 32 (5), doi: 10.1108/JBIM-04-2016-0065.
• Govindan, K., Kadziński, M., Ehling, R., and Miebs, G. (2019). Selection of a Sustainable Third-Party Reverse Logistics Provider Based on the Robustness Analysis of on Outranking Graph Kernel Conducted with ELECTRE I and SMAA. Omega, 85, 1-15.
• Gürcan, Ö. F., Yazıcı, İ., Beyca, Ö. F., Arslan, Ç. Y., and Eldemir, F. (2016). Third Party Logistics (3PL) Provider Selection with AHP Application. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 235, 226-234.
• Güzel, D., Tüzemen, A., and Yaprak, B. (2017). Firmaların 3PL (Üçüncü Parti Lojistik) Hizmet Sağlayıcılarını Seçerken Kullandıkları Kriterler Üzerine Bir Çalışma: Erzurum İhracatçıları Örneği. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 31 (3).
• Hong, Y., Niu, D., Xiao, B., and Wu, L. (2015). Comprehensive evaluation of the technology innovation capability of China’s high-tech industries based on fuzzy borda combination method. International Journal of Innovation Science. 7 (3), 215-230.
• Hwang, B. N., Chen, T. T., and Lin, J. T. (2016). 3PL Selection Criteria in Integrated Circuit Manufacturing Industry in Taiwan. Supply Chain Management: An International Journal. 21 (1), 103-124.
• Jamali, M. B., and Rasti-Barzoki, M. (2019). A Game Theoretic Approach to Investigate The Effects of Third-Party Logistics in a Sustainable Supply Chain by Reducing Delivery Time and Carbon Emissions. Journal of Cleaner Production, 235, 636-652.
• Jovcic, S., Prusa P., Samson J., and Lazarevic D. (2019). A Fuzzy-AHP Approach to Evaluate the Criteria of Thırd-Party Logistics (3PL) Service Provider. International Journal for Traffic and Transport Engineering, 9(3), 280-289.
• Jung, H. (2017). Evaluation of Third Party Logistics Providers Considering Social Sustainability. Sustainability, 9 (7), 1-18.
• Kayser (2021). https://www.kayser.com.tr/tr/53/Firmalar.html. Erişim:10.09.2021.
• Korucuk, S. (2018). Soğuk Zincir Taşımacılığı Yapan İşletmelerde 3PL Firma Seçimi: İstanbul Örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 341-365.
• Li, Y., Guo H., Zhang Y. (2018). An Integrated Location-Inventory Problem in a Closed-Loop Supply Chain With Third-Party Logistics. International Journal of Production Research, 56 (10), 3462-3481.
• Mavi, R. K., Goh, M., and Zarbakhshnia, N. (2017). Sustainable Third-Party Reverse Logistic Provider Selection with Fuzzy SWARA and Fuzzy MOORA in Plastic Industry. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 91 (5), 2401-2418.
• Mishra, A. R., and Rani, P. (2021). Assessment of Sustainable Third Party Reverse Logistic Provider Using The Single-Valued Neutrosophic Combined Compromise Solution Framework. Cleaner and Responsible Consumption, 2, 100011, 1-13.
• Meng, X., Yang, Z., and Sun, J. (2018, December). Understanding Influential Factors in Selecting Sustainable Third-party Logistics Providers: An Interpretive Structural Modeling and MICMAC Analysis. In 2018 IEEE International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management (IEEM), 864-868.
• Ozcan, E. and Ahıskalı M. (2020). 3PL Service Provider Selection with a Goal Programming Model Supported with Multicriteria Decision Making Approaches. Gazi University Journal of Science, 33 (2), 413-427.
• Özbek, A. ve Eren T. (2013). Analitik Ağ Süreci Yaklaşımıyla Üçüncü Parti Lojistik (3PL) Firma Seçimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27 (1), 95-113.
• Özyörük, B. (2008). Tedarik Zincirinde Ürün Dağıtımı İçin Üçüncü Taraf Kullanımı (3PL) ve Firma Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2), 65-73.
• Pamucar, D., Chatterjee, K., and Zavadskas, E. K. (2019). Assessment of Third-Party Logistics Provider Using Multi-Criteria Decision-Making Approach Based on Interval Rough Numbers. Computers & Industrial Engineering, 127, 383-407.
• Prakash, C., and Barua, M. K. (2016). An Analysis of Integrated Robust Hybrid Model for Third-Party Reverse Logistics Partner Selection Under Fuzzy Environment. Resources, Conservation and Recycling, 108, 63-81.
• Raut R., Kharat M., Kamble S. and Kumar C.S. (2016). Sustainable Evaluation and Selection of Potential Third-Party Logistics (3PL) Providers an Integrated MCDM Approach. Benchmarking. An International Journal, 25 (1), 76-97.
• Rahman, S., Ahsan K., Yang L., and Odgers J. (2017). An Investigation Into Critical Challenges for Multinational Third-Party Logistics Providers Operating in China. Journal of Business Research, 3 (4), 1-13.
• Roy, J., Pamučar, D., and Kar, S. (2019). Evaluation and Selection of Third Party Logistics Provider Under Sustainability Perspectives: An Interval Valued Fuzzy-Rough Approach. Annals of Operations Research, 1-46.
• Saediman, H. (2015). Prioritizing commodities in southeast Sulawesi province of Indonesia using AHP based borda count method. Asian Social Science, 11(15), 171.
• Silva, M.d.C., Gomes Costa, H. and Simões Gomes, C.F. (2020), Multicriteria decision choices for investment in innovative upper-middle income countries, Innovation & Management Review, 17 (3) 321-347. https://doi.org/10.1108/INMR-02-2019-0016.
• Singh, R. K., Gunasekaran, A., and Kumar, P. (2018). Third Party Logistics (3PL) Selection for Cold Chain Management: a Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS Approach. Annals of Operations Research, 267(1), 531-553.
• Şahin, A.G. ve Berberoğlu N. (2011). Lojistik Outsourcing Karar Süreci ve 3PL Firma Seçim Kriterleri. Online Academic Journal of Information Technology, 2 (5), 33-50.
• Tajik, G., Azadnia, A. H., Ma’aram, A. B., and Hassan, S. A. H. (2014). A Hybrid Fuzzy MCDM Approach for Sustainable Third-Party Reverse Logistics Provider Selection. In Advanced Materials Research 845, pp. 521-526.
• Tsai, C. F., Hu, Y. H., and Ke, S. W. G. (2014). A Borda count approach to combine subjective and objective based MIS journal rankings. Online Information Review. 38 (4), 469-483.
• Wen, Z., Liao H., Zavadskas E.K., and Al-Barakati A. (2019). Selection Third-Party Logistics Service Providers In Supply Chain Finance by a Hesitant Fuzzy Linguistic Combined Compromise Solution Method. Economıc Research-Ekonomska Istra_Zıvanja, 32 (1), 4033-4058.
• Yıldırım, B.F. ve Timor M. (2019). Bulanık ve Gri COPRAS Yöntemleri Kullanılarak Tedarikçi Seçim Modeli Geliştirilmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6 (2), 283-310.
• Yürüyen, A. A., and Ulutaş, A. (2020). Bulanık AHP ve Bulanık EDAS Yöntemleri ile Üçüncü Parti Lojistik Firması Seçimi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (İktisadi ve İdari Bilimler), 283-294.
• Zarbakhshnia, N., Soleimani, H., and Ghaderi, H. (2018). Sustainable Third-Party Reverse Logistics Provider Evaluation and Selection Using Fuzzy SWARA and Developed Fuzzy COPRAS in the Presence of Risk Criteria. Applied Soft Computing, 65, 307-319.
• Zarbakhshnia, N., Wu, Y., Govindan, K., and Soleimani, H. (2020). A Novel Hybrid Multiple Attribute Decision-Making Approach for Outsourcing Sustainable Reverse Logistics. Journal of Cleaner Production, 242, 118461.