EXAMINING THE EFFECT OF PSYCHOLOGICAL CAPITAL ON ORGANIZATIONAL ALIENATION

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 156 - 170, 30.12.2024

Gazi Kurnaz , Osman Eroğlu , İslam Altun , Esra Emen

Öz

Psychological capital has its roots in the field of positive psychology and has been shaped by the insights gained within this area, establishing itself as a key concept within organisational structures. The concept of psychological capital is concerned with the quantifiable and cultivatable positive psychological capabilities of employees that can be beneficial to the organisation. Psychological capital is comprised of four fundamental components: optimism, self-confidence, hope, and resilience. The possession of these abilities by employees facilitates their ability to cope with difficulties in the work environment and engenders a positive perspective towards their work. On the other hand, alienation represents a psychological issue whereby individuals exhibit apathy or a sense of lack of purpose in their professional roles. The objective of this study is to ascertain the impact of psychological capital on organisational alienation. For this purpose, the study sample comprises 175 employees from three in different sectors (automotive, textile and food) in the Konya city centre. This study employs an empirical research design. A questionnaire was employed as the primary data collection instrument in this study. The resulting data were analysed using the SPSS program and structural equation modelling techniques. In the findings section of the study, the relationships and effects between variables were analysed through correlation and regression analyses. The results of the analysis indicated a statistically significant relationship between psychological capital and organisational alienation. Furthermore, it was established that psychological capital exerts a statistically significant influence on organisational alienation.

Anahtar Kelimeler

Psychological Capital, Alienation, Organizational Alienation

PSİKOLOJİK SERMAYENİN ÖRGÜTSEL YABANCILAŞMA ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ANALİZİ

Öz

Psikolojik sermaye, pozitif psikoloji ekolünden doğmuş ve bu alandaki anlayışın örgütsel yapılar içinde kendine bir yer bulmasıyla şekillenmiştir. Bu kavram, çalışanların organizasyona katkıda bulunabilecek, ölçülebilir ve geliştirilebilir pozitif psikolojik yeteneklerine odaklanmaktadır. Psikolojik sermaye, iyimserlik, kendine güven (öz-yeterlilik), umut ve dayanıklılık gibi dört temel bileşenden oluşur. Çalışanların bu yeteneklere sahip olmaları, onların iş ortamındaki zorluklarla başa çıkabilmelerini kolaylaştırır ve işlerine yönelik olumlu bir bakış açısı kazanmalarına yardımcı olmaktadır. Öte yandan, yabancılaşma, bireylerin işlerine karşı ilgisizleşmeleri ya da işlerinden anlam yoksunluğu hissetmeleriyle ortaya çıkan psikolojik bir sorundur. Bu çalışmada psikolojik sermayenin örgütsel yabancılaşma üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak, araştırmanın örneklemini Konya il merkezinde farklı sektörlerde faaliyet gösteren (otomotiv, tekstil ve gıda) toplam üç işletmeden 175 çalışan oluşturmaktadır. Çalışma ampirik bir araştırma niteliğindedir. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS programı ve yapısal eşitlik modellemesi teknikleri kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın bulgular kısmında değişkenler arasındaki ilişkiler ve etkiler korelasyon ve regresyon analizleri yapılarak ortaya konulmuştur. Veri analizleri sonucunda, psikolojik sermaye ile örgütsel yabancılaşma arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Psikolojik sermayenin örgütsel yabancılaşmayı istatistiksel olarak anlamlı yönde etkilediği analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sermaye, Yabancılaşma, Örgütsel Yabancılaşma.

Kaynakça

• Referans1 Akçay, V. H. (2011). Pozitif Psikolojik Sermayenin Kişisel Değerler Bakımından İş Tatminine Etkisi ve Bir Araştırma. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans2 Akçay, V. H. (2011). Pozitif Psikolojik Sermayenin Kişisel Değerler Bakımından İş Tatminine Etkisi ve Bir Araştırma. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans3 Akdoğan, A., & Polatçı, S. (2013). Psikolojik sermayenin performans üzerindeki etkisinde iş aile yayılımı ve psikolojik iyi oluşun etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 273-293.
• Referans4 Avey, J. B., Luthans, F., Smith, M. ve Palmer, N. F. (2010). Impact Of Positive Psychological Capital On Employee Well-Being Over Time. Journal of Occupational Health Psychology, 15 (1), 17-28.
• Referans5 Aytaç, Ö. (2005). Modern Bürokrasiler ve Yabancılaşma Ethosu. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (2), 321-326.
• Referans6 Bandura, A. (1997) Self-efficacy: The Exercise of Control, New York: Freeman.
• Referans7 Babür, S. (2009). Turizm Sektöründe Örgütsel Yabancılaşma: Antalya Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Referans8 Beğenirbaş, M. (2015). Psikolojik sermayenin çalışanların duygu gösterimleri ve işe yabancılaşmalarına etkileri: Sağlık sektöründe bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (3), 249-263.
• Referans9 Cengiz, E., & Kırkbir, F., (2007). Yerel Halk Tarafından Algılanan Toplam Turizm Etkisi İle Turizm Desteği Arasındaki İlişkiye Yönelik Yapısal Bir Model Önerisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 19-37.
• Referans10 Çelik, E. & Yılmaz, V. (2015). Lisrel 9.1 İle Yapısal Eşitlik Modellemesi, Anı Yayıncılık.
• Referans11 Çalışkan, A.,& Pekkan, N,Ü. (2017). Psikolojik Sermayenin İşe Yabancılaşmaya Etkisinde Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü, İş ve İnsan Dergisi, 4(1), 17-33.
• Referans12 Çelik, M., Turunç, Ö., & Bilgin, N. (2014). Çalışanların Örgütsel Adalet Algılarının Psikolojik Sermaye Üzerine Etkisi: Çalışanların İyilik Halinin Düzenleyici Rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 559-585.
• Referans13 Çetin, F. Hazır, K., ve Basım, H. N. (2013). Destekleyici Örgüt Kültürü İle Örgütsel Psikolojik Sermaye Etkileşimi: Kontrol Odağının Aracılık Rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 31-52.
• Referans14 Dabakoğlu, M. (2022). Mardin'in tarımsal ihracat sorunları: sektör işletmeleri üzerine bir analiz. Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Referans15 Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Ankara ili örneği). Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Referans16 Erol, Y., & Altun, U. (2020). Psikolojik sermayenin örgütsel yaşamda yalnızlık ve örgütsel yabancılaşmaya etkileri: bankacılık sektöründe bir araştırma. Turkish Studies - Economy, 15(4), 2035-2051.
• Referans17 Erkılıç, E. (2012). Örgütsel Stresin Örgütsel Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştıma (Master's thesis, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü). Afyon.
• Referans18 Erkuş, A., ve Afacan Fındıklı, M. (2013). “Psikolojik Sermayenin İş Tatmini, İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma, Araştırma”, Journal of The School of Business Administration, İstanbul University,42(2), 302-318.
• Referans19 Erdem, H., Gökmen, Y., & Türen, U. (2015). Psikolojik sermayenin örgütsel özdeşleşme üzerine etkisinde algılanan örgütsel desteğin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 38-62.
• Referans20 Ergin, G. & K. Çatı & E. Oskaloğlu (2024), “Intermediate Role of Rational Spending in The Effect of Responsibility Consciousness on Utility Consumption Style”, Sosyoekonomi, 32(59), 173-206.
• Referans21 Fettahlıoğlu, T. (2006). “Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi: Kahramanmaraş Özel İşletme Ve Kamu Kuruluşlarında Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı.
• Referans22 Gürbüz, S.,& Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Seçkin yayıncılık.
• Referans23 İslamoğlu, A. H. ve Alnıaçık, Ü. (2013), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Referans24 Güven, M. E., Çatı, K. ve Oskaloğlu, E. (2022). Akıllı telefon sektöründe ülke menşe ve öz saygının marka sadakatine etkisinde marka imajının aracılık rolü. Güncel Pazarlama Yaklaşımları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1-17.
• Referans25 Kalfaoğlu, S., İraz, R., & Kurnaz, G. (2018). Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve İnovasyon Performansının Örgütsel Bağlılığa Etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21(2), 393-406.
• Referans26 Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın Kökeni Üstüne. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi (FLSF), (12), 147-169.
• Referans27 Kurnaz, G., & İraz, R. (2024). Examining the Effect of Five-Factor Personality Traits on Cultural Intelligence. International Journal of Economics Business and Politics, 8(1), 170-184.
• Referans28 Kurnaz, G. (2024). Five-Factor Personality Traits: The Case of University Students. Editör:
• Referans29 Şahin KARABULUT, Yönetim ve Organizasyon, Yaz yayınları, Afyonkarahisar, 21-50.
• Referans30 Leither J. (1985). “Work Alienation in the Textile Industry: Reassessing Blauner,” Work and Occupations, 12, 479-498.
• Referans31 Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B. ve Norman, S. M. (2007). Psychological Capital: Measurement And Relationship With Performance And Satisfaction, Personnel Psychology, 60, 541-572.
• Referans32 Luthans, F., Avey, J. B., Avolio, B. ve Peterson, S. (2010). The Development and Resulting Performance Impact of Positive Psychological Capital, Human Resource Development Quarterly, 21(1), 41-67.
• Referans33 Luthans, F., J.B. Avey, B.J. Avolio, S.M. Norman, G.J. Combs, (2006) “Psychological Capital Development: Toward a Micro-intervention”, Journal of Organizational Behavior, 27, 387-393.
• Referans34 Luthans, F. (2002). “Positive Organizational Behavior: Developing and Managing Psychological Strengths”. Academy of Management Executive, 15(1), 57-72.
• Referans35 Marx, K. (2000). Karl Marx: Selected Writings. Oxford University Press.
• Referans36 Polatcı, S. (2017). Psikolojik sermaye. Editör: Sema Polatcı & Kubilay Özyer, Beta yayınları, İstanbul. 1-21.
• Referans37 Salihoğlu, G. H. (2014). Örgütsel yabancılaşma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2).
• Referans38 Şeyhanoğulları, T., Çatı, K. & Güven M. E. (2024). The Intermediary Role of Innovation in the Effect of Market Orientation on Export Performance. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, 17(101), 451-470.
• Referans39 Seligman, M.E.P. (1998) Learned Optimism, New York: Pocket Books.
• Referans40 Şimşek, M. Ş., Akgemci, T., & Çelik, A. (2014). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış. Gazi Kitabevi.
• Referans41 Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T., & Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi Araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 569-587.
• Referans42 Tolan, B. (1993). Tolan, B. (1981). Çağdaş Toplumun Bunalımı: Anomi ve yabancılaşma. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları No: 166.
• Referans43 Sosyoloji. Ankara: Adım Yayıncılık.
• Referans44 Tokmak, İ. (2014). Duygusal emek ile işe yabancılaşma ilişkisinde psikolojik sermayenin düzenleyici etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 134-156.
• Referans45 Tutar, H. (2010). İşgören Yabancılaşması ve Örgütsel Sağlık İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(01), 175-204.
• Referans46 Turan, M., & Parsak, G. (2011). Yabancılaşma ve iş tatmini ilişkisi: Bir devlet üniversitesi idari personeli üzerinde araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 1-20.
• Referans47 Yalçın, İ., & Koyuncu, S. C. (2014). Örgütsel Yabancılaşma Olgusunun İş Tatmini Üzerine Etkisi: Niğde İlinde Bir Araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (26), 86-94.
• Referans48 Yetiş, E. (2016). Psikolojik Sermaye ve Etkileri: Bankacılık Sektöründe Bir Alan Çalışması, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Referans49 Oğuzhan, T., Beğenirbaş, M., & Topcu, M. (2017). İş Tatmininin Belirleyicileri Olarak Psikolojik Sermaye ve Duygusal Emek: Banka Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Business & Management Studies: An Internatıonal Journal, 5(2), 330-344.
• Referans50 Oskaloğlu, E. & İnan, C., (2024), "Teknik Kalitenin Öğrenci Memnuniyetine Etkisinde Kurum İmajının Rolü" Editör: Derya Kutlu, Pazarlama, Yaz Yayınları, Afyonkarahisar, 1-31.
• Referans51 Youssef, C. M., & Luthans, F. (2012). Positive global leadership. Journal of World Business, 47(4), 539-547.
• Referans52 Zengin, Y., & Kaygın, E. (2016). İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Örgütsel Yabancılaşma İlişkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, International Journal of Academic Value Studies, 2(4), 76-98.
• Referans53 Wu, C., He, C. Y., Yan, J. R., Zhang, H. L., Li, L., Tian, C., & Lang, H. J. (2023). Psychological capital and alienation among patients with COVID-19 infection: the mediating role of social support. Virology journal, 20(1),