Palynological Investigation of the Genera Centaurea, Psephellus, and Cyanus Growing in the B7 Elazığ Region

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 2, 483 - 491, 15.10.2025

Kürşat Kargün

https://doi.org/10.17474/artvinofd.1751688

Öz

This study investigates the pollen morphology of 28 taxa belonging to the genera Centaurea, Psephellus, and Cyanus, naturally occurring within the B7 square (Elazığ region) of Türkiye. The palynological characteristics of each taxon were determined through detailed morphometric analyses. Several noteworthy new records for the region’s flora were identified. Notably, Centaurea antitauri, an endemic sp ecies previously known from the C5 square (Adana-Hatay region), was recorded for the first time in the B7 Elazığ square. In addition, two varieties of C. carduiformis subsp. carduiformis var. thrincifolia and C. carduiformis subsp. carduiformis var. carduiformis—were documented as new records for this region. The examined pollen grains are radially symmetrical, isopolar, and tricolporate, generally exhibiting a spheroidal shape. The average polar axis measures 27.27 μm, while the equatorial axis is 26.25 μm, and the circular diameter in polar view is 26.04 μm. Apocolpia are distinct and broad. Colpi are long, wide, and sharply pointed at the ends (Clg: 20.56 μm; Clt: 9.88 μm). Pores are well-defined with regular borders (Plg: 8.71 μm; Plt: 9.88 μm), and their width is equal to that of the colpi. The exine is approximately 2.45 μm thick and exhibits a scabrate ornamentation pattern. Spinules are generally smaller than 1 μm, and the intine is thin, measuring around 0.88 μm. Pollen morphological data for these new records are presented in detailed tables.

Anahtar Kelimeler

Centaurea , Cyanus , Psephellus , Palynology , Pollen morphology

B7 Elazığ Bölgesinde Yetişen Centaurea, Psephellus ve Cyanus Cinslerine Ait Türler Üzerine Palinolojik Bir İnceleme

Öz

Bu çalışma, B7 Elazığ karesinde doğal olarak yetişen Centaurea, Psephellus ve Cyanus cinslerine ait toplam 28 taksonun palinolojik özelliklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında her taksonun polen morfolojisine ilişkin detaylı ölçümler yapılmış, karakteristik özellikleri belirlenmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda B7 karesine ait bazı türlerin bölge için ilk kayıt olduğu saptanmıştır. Özellikle normalde C5 (Adana-Hatay) karesinde yayılış gösteren ve endemik bir tür olan Centaurea antitauri, bu çalışmayla B7 Elazığ karesinden ilk kez rapor edilmiştir. Benzer şekilde Centaurea carduiformis türünün iki varyetesi olan C. carduiformis subsp. carduiformis var. thrincifolia ve C. carduiformis subsp. carduiformis var. carduiformis de Elazığ için yeni kayıtlardır. Polen incelemelerinde, polenlerin genel olarak radyal simetrili, izopolar ve trikolporat yapıda olduğu; şekil olarak küresel görünümlü olduğu belirlenmiştir. Ortalama polar eksen uzunluğu 27.27 μm, ekvatoryal eksen uzunluğu 26.25 μm olarak ölçülmüştür. Polar görünümde sirküler çap 26.04 μm’dir. Apokolpiyumlar geniş ve sınırları belirgindir. Kolpus uçları arasındaki mesafe ortalama 7.10 μm’dir. Kolpuslar uzun, geniş ve uçları sivridir (Clg: 20.56 μm, Clt: 9.88 μm). Porlar belirgin, sınırları düzenlidir (Plg: 8.71 μm, Plt: 9.88 μm) ve por genişliği kolpus genişliğine eşittir. Ekzin kalınlığı ortalama 2.45 μm’dir. Polen yüzeyi skabrat (pürüzlü) tipte olup, spinüller genellikle 1 μm’den küçüktür. İnce yapılı intin tabakası ise yaklaşık 0.88 μm kalınlığındadır. Çalışmada elde edilen polen morfolojik verileri detaylı çizelgeler halinde sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Centaurea , Cyanus , Psephellus , Palinoloji , Polen morfolojisi

Teşekkür

Bu çalışma ‘’B7 Elazığ Bölgesinde Yetişen Centaurea, Psephellus ve Cyanus Cinslerine Ait Türler Üzerinde Morfolojik ve Palinolojik Araştırmalar’’ başlıklı yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir. Bu çalışmanın veri temeli ve yöntemsel çerçevesinde birlikte çalıştığım danışmanım merhum Prof. Dr. Zafer KAYA’nın katkılarıyla oluşmuştur. Kendisine en içten şükranlarımı sunarım.

Kaynakça

• Aytuğ B (1967) Polen Morfolojisi ve Türkiye’nin Önemli Gymnospermleri Üzerinde Palinolojik Araştırmalar. İstanbul, Kutulmuş: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları. 89 p.
• Aytuğ B, Aykut S, Merev N, Edis G (1974) Belgrad Ormanı’nın ve İstanbul Çevresi Bitkilerinin Polinizasyon Olayının Tespiti ve Değerlendirilmesi. TÜBİTAK Tarım Ormancılık Grubu, TBTAK Yayın No: 221, TOAG Seri No: 29, Ankara, 122s.
• Bottema S, Woldring H, Aytuğ B (1995) Late quaternary vegetation history of Northern Turkey, Palaeohistoria. Acta Et Communicationes Institui Bio-Archaelogici Universitatis Groninganae, 35/36, A.A Balkema, Rotterdam, Brookfield.
• Davis PH (1975) Flora of Turkey and the East Aegen Island. At the Universty Press, Vol: 5, Edinburg.
• Doğan Y, Aksoy M (2009) Morphological and ecological characterization of Centaurea serpentinica. Turkish Journal of Botany, 33(2):145–156.
• Gemici Y (1987) Palinoloji Laboratuar Uygulama Klavuzu. EÜ Fen Fakültesi Teksirler Serisi, No: 73, İzmir, 124s.
• Güner A, Özhatay N, Ekim T, Başer KHC (2000) Flora of Turkey and the East Aegean Island. At the Universty Press, Vol: 11, Edinburg.
• Gürdal B, Özhatay E (2019) Pollen morphology of 5 Centaurea L. and 3 Psephellus cass. taxa in Turkey. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 29(4:)738–744. https://doi.org/10.29133/yyutbd.631954
• Hyde HA, Williams DA (1945) Studies in atmospheric pollen. II. Diurnal Variation in the Incidence of Grass Pollen The New Phytologist, 44(1):83-94.
• İnceoğlu Ö, Pehlivan S (1986) İç Anadolu Bölgesi’ndeki Tuz Gölü Kuvaterner Tabakalarında Palinolojik Bir Araştırma. TÜBİTAK Matematik, Fizik ve Biyolojik Araştırma Grubu, Proje No: TBAG-618, Ankara.
• Kargün K (2011) B7 Elazığ bölgesinde yetişen Centaurea, Psephellus ve Cyanus cinslerine ait türler üzerinde morfolojik ve palinolojik araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Fakültesi, Bartın.
• Kaya Z (1985) Endemik iki Centaurea l. türleri üzerinde taksonomik, ekolojik ve palinolojik araştırmalar. Doktora Tezi (yayımlanmamış), MÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Diş Hekimliği Fakültesi, İstanbul.
• Kaya Z, Bancheva S (2009) A new species of Cyanus (Centaurea p.p.) sect. Napuliferi (Asteraceae) from Turkey. Novon, 19:175-177.
• Kesercioğlu T, Serin O (1996) Acıgöl'ün (Denizli) Floristik ve palinolojik yönden araştırması. XIII. Ulusal Biyoloji Kongresi, 1:17-20, Eylül, İstanbul, ss. 298- 306.
• Kültür T (2010) Centaurea nerimaniae new species description. Plant Systematics and Evolution, 289(1):37–45.
• Özhatay N, Byfield A, Atay S (2005) Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı. Nas Matbacılık A.Ş., İstanbul, 476 s.
• Özler H, Kaya Z, Pehlivan S (2009) Pollen morphology of some Centaurea L., Psephellus Cass. and Cyanus Miller taxa. Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica, 51(2):53–66. https://doi.org/10.2478/v10182-009-0007-2
• Pehlivan S (1995) Türkiye'den bazı Centaurea L., Psephellus Cass. ve Cyanus Miller taksonlarının polen morfolojileri. Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica, 37(2):105–115.
• Pınar A (2007) Türkiye için endemik Centaurea carıensis Boıss. Alt türleri üzerinde morfolojik ve palonojik araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
• Türkoğlu İ, Civelek Ş (2008) Kuşakçı dağının (Elazığ) florası. OT Sistematik Botanik Dergisi, 15(1):71- 96.
• Yaltırık F (1962) Bitki toplayıcılarına tavsiyeler. İÜ Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, 12(2):121-127.
• Yılmaz H (1996) Natural resource sustainability and societal development in Turkey. Environmental Studies, 8(4):211–222.
• Wagenitz G (1975) Centaurea L. in Davis, PH: Flora of Turkey and the East Aegean Island. At the Universty Press, Vol:5, Edinburg.
• Wodehouse RP (1935) Pollen Grains. Mc Grew Hill. Press, New York.