Digital Theatre and Audience in Turkey during The Pandemic

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 53, 212 - 220, 31.10.2024

Müşerref Göksever

https://doi.org/10.32547/artvision.1477498

Öz

Pandemi Sürecinde Türkiye'de Dijital Tiyatro ve Seyirci

Öz

2020 yılında tüm dünyaya kısa süre içerisinde yayılan Covid-19 Pandemisi ile çalışma hayatı, eğitim, sağlık, spor, kültür sanat aktiviteleri gibi tüm yaşamsal faaliyetler duraksatma noktasına gelirken, bireysel ve toplumsal tüm alışkanlıklar da yaşanan süreç boyunca değişime uğramıştır. Salgının yayılmasını önlemek amacıyla verilen kısıtlama kararı ile tüm sanatsal ve kültürel faaliyetler askıya alınmış, tiyatro sanatçıları ve kumpanyalar kayıtlı oyunlarını dijital erişime açarak sanatsal etkinlikler için kısa sürede çözüm üretmişlerdir. Bir yandan eğitim faaliyetleri uzaktan yürütülmeye çalışılırken neredeyse bütünüyle fiziksel, uygulamalı ve örgün öğretimle sağlanan tiyatro eğitimi de pandemi koşullarında dijital erişimlerle uzaktan eğitimle yürütülmeye çalışmıştır. Tiyatrolar hızla mevcut olanakları kullanmaya başlayarak dijital platformlarda canlı yayınlara ve dijital alanda yeni form denemelerine başlamıştır. Dijitalleşen tiyatro deneyimi yalnızca sanatçıları/eyleyicileri değil aynı zamanda seyircileri de etkilemektedir. Tiyatro eğitiminin temel özelliklerinden biri de icracı olma yolunda ilerler iken yetkin seyirci konumuna erişebilmekten geçer; bugünün tiyatro öğrencileri aynı zamanda seyircilerdir. Dijitalleşme ile birlikte seyircinin tiyatro ile ilişkisinin yeniden anlamlanmış ve tiyatro sanatının temeli olarak anlatı yeni bir forma dönüşmüştür. Pandemi ile birlikte dijital prodüksiyonlar Türkiye’de yaygınlaşmıştır. Bu bağlamda, çalışma pandemi döneminde tiyatronun dijital alanda ivmelenişini üzerinden, aynı süreçte uzaktan eğitimle lisans eğitimine devam eden tiyatro öğrencilerinin alana dair, deneyim ve düşüncelerine yer verilerek seyir rejiminin ele alınması amaçlanmıştır. Amaca uygun olarak, pandemi döneminde dijital teknolojilerden faydalanan ve dijital platformlar aracılığı ile seyircisiyle buluşan oyunlar üzerinde örnekleminden hareketle tiyatro bölümünde okuyan öğrenci-seyircilerden 20 kişi ile derinlemesine görüşme/mülakat yapılmıştır. Yapılan görüşme sonucunda elde edilen veriler nitel analiz yöntemlerinden biri olan söylem analizi vasıtasıyla analiz edilerek değerlendirilmiştir. Bu bağlamda elde edilen veriler, Bu çalışma Atatürk Üniversitesi SDK-2023-11653 no’lu Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, pandemi dönemi, tiyatro, dijital tiyatro

Kaynakça

• Bay-Cheng, S. (2010) Mapping Intermediality in Performance. Amsterdam University Press.
• Berghaus, G. (2005). Avant-garde performance: live events and elecronic technologies. Pallgrave Macmillian.
• Çokokumuş, B. (2012). Dijital ortamda kültür ve sanat. International Journal of New Trends in Arts, Sports &Science Education, 1(3), 51-66. https://www.ijtase.net/index.php/ ijtase/article/view/296/333
• Dempsey, A. (2002). Art in the modern era. Thomas and Hudson Ltd.
• Dixon, S. (2007). Digital performance: A history of new media in theater, dance, performance art, and ınstallation. The MIT Press.
• Keser, N. (2005). Sanat sözlüğü. Ütopya Yayınevi.
• Manovich, L. (2001). The language of new media. MIT Press.
• Özel Sağlamtimur, Z. (2010). Dijital sanat. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 213-238. https://kutuphane. dogus.edu.tr/mvt/pdf.php
• Salihbegović, F. (2013). Directing cyber theatre. Academica-Akademska grupa.
• Saltz D. Z. (2001). Live media: Interactive technology and theatre. Theatre Topics, 11(2), 107-130. https://doi.org/10.1353/tt. 2001.0017
• Şeyben, B. Y. (2016). Tiyatro ve multimedya. Habitus Kitap.
• TDK. (t.y.). Dijital. Türk Dil Kurumu sözlükleri (sozluk.gov.tr) içinde. 13.03.2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Törenli, N. (2005). Bilişim teknolojileri temelinde haber medyasının yeniden biçimlenişi: Yeni medya, yeni iletişim ortamı. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Wands, B. (2006). Dijital çağın sanatı (O. Akınhay, Çev.). Akbank Kültür Sanat Yayınları. (Orijinal çalışma 2006’da yayınlandı).