Çizgi Filmde Yapay Zeka : Nasrettin Hoca Zaman Yolcusu

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 55, 187 - 197, 31.10.2025

Zehra Dursun

https://doi.org/10.32547/artvision.1599790

Öz

Yapay zekâ, günümüzdeki teknolojik gelişmelerin en önemli başlıklarından biri haline gelmiştir. Bu bağlamda, çocuklara yapay zekânın temellerini erken yaşta öğretmek, onların teknolojiye karşı sağlıklı bir farkındalık ve anlayış geliştirmelerini sağlamak açısından kritik bir öneme sahiptir. TRT ekranlarında yayınlanan "Nasrettin Hoca Zaman Yolcusu" adlı çizgi dizide, yapay zekâ temaları işlenmiş ve bu konunun çocuklara tanıtılması amaçlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Nasrettin Hoca’nın masal anlatıcılığı rolü ile çizgi dizinin yapay zekâyı nasıl sunduğunu incelemektir. Bu amaçla Nasrettin Hoca Zaman Yolcusu Çizgi filminde yapay zekâ konusunu anlatan “Nasrettin Hoca ve Yapay Zekâ”, “Nasrettin Hoca Robot Dostu” ve “Akıllı Yol Bilgisayarı” adlı bölümler örneklem olarak ele alınmıştır. Gerbner tarafından oluşturulan Ekme Kuramı çerçevesinde değerlendirilen araştırmada niteliksel içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, yapay zekânın sınırlılıklarına ve teknolojinin doğru kullanımının önemine dair veriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çizgi Film , Yapay Zeka , Farkındalık , TRT Çocuk , Nasrettin Hoca Zaman Yolcusu

Artificial Intelligence in Cartoon Film: Nasrettin Hoca Zaman Yolcusu

Öz

Artificial intelligence has become one of the most important topics of today's technological developments. In this context, teaching children the basics of artificial intelligence at an early age is critical to ensure that they develop a healthy awareness and understanding of technology. In the cartoon series ‘Nasrettin Hoc a Time Traveller’ broadcast on TRT screens, artificial intelligence themes were covered and it was aimed to introduce this subject to children. The aim of this study is to examine how Nasrettin Hoca’s role as a storyteller and the cartoon series present artificial intelligence. For this purpose, the episodes titled ‘Nasrettin Hoca and Artificial Intelligence’, ‘Nasrettin Hoca Robot Friend’ and ‘Smart Road Information-counter’, which explain the subject of artificial intelligence in the cartoon Nasrettin Hoca Time Traveller, were taken as a sample. Qualitative content analysis method was used in the research, which was evaluated within the framework of the Sowing Theory created by Gerbner. The findings obtained provide data on the limitations of artificial intelligence and the importance of the correct use of technology.

Anahtar Kelimeler

Animated Film , Artificial İntelligence , Awareness , TRT Çocuk , Nasrettin Hoca Zaman Yolcusu

Kaynakça

• Akgün, A. C. (2024). Anakronik bir hikaye: “Nasreddin Hodja the time traveler” Çizgi filminin modern toplum bağlamında incelenmesi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 5(1), 1-16. https://doi.org/10.51969/klusbmyo. 1472065
• Alanka, D. (2024). Nitel Bir araştırma yöntemi olarak içerik analizi: Teorik bir çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 64-84. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3602435
• Alanoğlu, M., & Karabatak, S. (2021). Eğitimde yapay zekâ. In Eğitim araştırmaları 2020. EYUDER.
• Alemdar, K., & Erdoğan, İ. (2005). Öteki kuram. Erk Yayınları.
• Avcı, C. (2020). Nasreddin Hodja The time traveler: Sözlü, yazılı ve elektronik kültür metinleri arasında bir çizgi dizi. International Journal of Current Approaches in Language, Education and Social Sciences, 2(2), 558-577. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ caless/issue/55941/808694
• Ayteki̇n, M., & Oğuzcan, D. (2020). Kültürün yeniden üretimi bağlamında Türk Kültüründeki oyun ve oyuncakların canlandırma filmlerde incelenmesi: Rafadan Tayfa Dehliz Macerası Örneği. Journal of History
• School, (48), Article XLVIII. https://doi.org/10.29228/joh.44222
• Ayvaz-Tunç, Ö., & Yavuz, H. (2023). Yaratıcı süreçlerin dijital evrimi: Animasyon ve yapay zekâ. Marmara Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(14-2), 114-132. https://doi.org/10.29228/ sanat.31
• Dursun, Z., & Çilingir, A. (2023). Dijital Tayfa çizgi dizisinin "Dijital okuryazarlığının bileşenleri” üzerinden incelenmesi. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (11), 290-308. https://doi.org/10.56676/kiad.1265786
• Dursun, Z., & Yurt, S. U. (2021). Popüler kültür karşısında yerelliğin sunumu: “Maysa ve Bulut” Örneği. Ekev Akademi Dergisi, (69), 117-129. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/ 2552991
• Erdoğan, İ. (1998). Gerbner’in ekme tezi ve anlattığı öyküler üzerine bir değerlendirme. Kültür ve İletişim, 1(2), 149-180 https://dergipark.org.tr/tr/pub/kulturveiletisim/issue/64547/985116
• Güngör, N. (2013). İletişim kuramlar yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.
• Güven, H., & Ayvaz Güven, E. T. (2023). Yapay zekâ uygulamalarının e-ticarette kullanımı. International Journal of Management and Administration, 7(13), 69-94. https://doi.org/10.29064/ijma. 1194949
• Hark-Söylemez, N. (2023). Dijital okuryazarlık açısından bir çizgi film incelemesi: Dijital Tayfa. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2(63), 17-35. https://doi.org/10.47998/ikad.1148019
• Holmes, W., Bialik, M., & Fadel, C. (2019). Artificial intelligence in education. Promise and implications for teaching and learning. The Center for Curriculum Redesign.
• Kasar, A. (2024). Gerbner’in kültürel göstergeler ve ekme kuramı kapsamında “Minyonlar” sinema animasyon film incelemesi. ART/icle: Sanat ve Tasarım Dergisi, 4(1), 95-106. https://doi.org/10.56590/stdarticle.1476885
• Keloğlu-İşler, E. İ. (2013). Kültürel ekme kuramı bağlamında Türkiye üretimi çizgi filmler ve çocuk bilincinin inşası. İletişim ve Diplomasi, (2), 65-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ iletisimvediplomasi/issue/66835/1045405
• Mcluhan, M., & Fiore, Q. (2012). Medya mesajı, medya masajıdır. Madiacat.
• Meti̇n, O., & Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 273-294. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227356
• Milli Eğitim Bakanlığı. (t.y.). Ortaokullarda "yapay zekâ uygulamalari" dersinin müfredatı hazırlandı. MEB. https://www.meb.gov.tr/ortaokullarda-yapay-zek-uygulamalari-dersinin-mufredati-hazirlandi/haber/31761/tr
• Özer, Ö. (2005). Yetiştirme Kuramı: Televizyonla yaşamanın ideolojik kültürel sonuçlarına yönelik yapılan araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 75-108. https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/handle/11421/457?show=full
• Özizer, H. (2024). Yapay zekânın faydaları ve zararları üzerine bir değerlendirme. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(104), 336-348. https://doi.org/ 10.5281/zenodo.10732044
• Özkan, S. (2017). Gerbner’in kültürel göstergeler kuramı bağlamında televizyon haber içeriklerine ilişkin bir araştırma. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (Akar), 2(4), 129-141. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/360787
• Öztürk, K., & Şahin, M. E. (2018). Yapay sinir ağları ve yapay zekâ’ya genel bir bakış. Takvim-i Vekayi, 6(2), 25-36. https://dergipark. org.tr/tr/download/article-file/596690
• Saçan, S., Yaralı, K. T., & Kavruk, S. Z. (2022). Çocukların “yapay zekâ” kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (64), 274-296. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1074024
• Tekinalp, Ş., & Uzun, R. (2019). İletişim araştırmaları ve kuramları. Beta Basım Yayım.
• TRT Çocuk. (2024, Ekim 1). Türkiye’nin çocuk kanalı, canlı tv, çizgi film izle, yarışmalara başvur. TRT Çocuk. https://www.trtcocuk.net.tr
• TRT Çocuk (Direktör). (2019). Nasreddin Hodja the time traveler izle [Broadcast]. TRT Çocuk. https://www.trtcocuk.net.tr
• TRT Çocuk (Direktör). (2020). Dijital Tayfa [Broadcast]. TRT Çocuk. https://www.trtcocuk.net.tr
• TRT Çocuk (Direktör). (2022). Ekip: Siberay [Broadcast]. TRT Çocuk. https://www.trtcocuk.net.tr/ekip-siberay
• Ulusal, D. (2022). Gerbner’in ekme kuramı bağlamında “Müge Anlı İle Tatlı Sert” programının alımlama analizi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (58), 1-17. https://doi.org/10.47998/ikad. 1026415
• Yağlı, A. (2024). Çocuğun eğitiminde ve sosyal gelişiminde çizgi filmlerin rolü: Caillou ve Pepee örneği. Journal of Turkish Studies, 8(10), 707-719. https://doi.org/10.7827/Turkish Studies.5965
• Zeren, M. A. (2024). Çizgi film ve animasyonlarda yapay zekânın karakter tasarımına entegre edilmesi. Social Sciences Studies Journal, 10(6), 922-928. https://doi.org/10.5281/zenodo.125