IKI BAYRAKLI-ZÂDE NESÎB’S POEMS WHICH ARE NOT INCLUDED IN HIS DIVAN

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 55 - 74, 15.08.2023

Zeynep Safi

Öz

Iki Bayraklı-zâde Nesîb Efendi whose real name is Seyyid Mehmed Nesîb was born in 1740-41, in Istanbul. He studied science from an early age and successfully rose in the civil service. He was known as a talented scribe, a gentleman, and an elegant poet with colorful expression. There is consistent information about the poet's life and his works in biographical sources. The fact that his friends created his divan by collecting from majmuas after his death gave rise to the idea that there are probable poems of him which were neither identified nor included in his divan.
The subject of this study is the poems of Iki Bayraklı-zâde Nesîb that are not included in his divan. In the determination of this, poetry majmuas were scanned. There are other poets with the pen name Nesîb in classical Turkish literature. The basis that the identified poems belong to Iki Bayraklı-zâde Nesîb is the difference of the centuries and that the poets are referred to in different ways. The first part of the study consists of the biographical information of Nesîb, the second part consists of the poems obtained, and the third part consists of the poems of the poet that are included in the tezkires but not in his divan. These are three mufreds, one of which is Persian, and two ghazals in Millet Library Ali Emiri Poetic Works 717 numbered Majmua-i Ash'ar, a ghazal in Millet Library 06 Mil Yz. A 1998 numbered Majmua-i Ash'ar, a mustezad in Istanbul University Rare Works Library T445 numbered Majmua-i Ash'ar.

Anahtar Kelimeler

Nesîb, majmua, Classical Turkish Literature

İki Bayraklı-zâde Nesîb’in Divan’ında Olmayan Şiirleri

Öz

Asıl adı Seyyid Mehmed Nesîb olan İki Bayraklı-zâde Nesîb Efendi 1740-41 İstanbul doğumludur. Erken yaşlardan itibaren ilim tahsil etmiş, devlet memurluğunda başarıyla yükselmiştir. Kabiliyetli bir katip, efendi bir şahsiyet ve renkli ifadeli zarif bir şair olarak tanınmıştır. Şairin hayatı ve eserleri hakkında biyografik kaynaklarda tutarlı bilgiler mevcuttur. Arkadaşlarının onun vefatından sonra divanını mecmualardan toplayarak oluşturması şairin tespit edilmemiş, divanına dahil edil(e)memiş muhtemel şiirlerinin olduğu fikrini doğurmuştur.
Bu çalışmanın konusu İki Bayraklı-zâde Nesîb’in divanında yer almayan şiirleridir. Bunun tespitinde şiir mecmuaları taranmıştır. Klasik Türk edebiyatında Nesîb mahlaslı başka şairler de vardır. Tespit edilen şiirlerin İki Bayraklı-zâde Nesîb’e ait olduğunun dayanağı yüzyıl farkı ve şairlerin farklı şekillerde anılmalarıdır. Çalışmanın birinci kısmını Nesîb’in biyografik bilgileri, ikinci kısmını mecmualardan tespit edilen ve divanına girmeyen şiirleri, üçüncü kısmını ise şairin tezkirelerde yer alan ama divanında bulunmayan şiirleri oluşturmaktadır. Bunlar, Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum 717 numarada kayıtlı Mecmû‘a-i Eş‘âr’da biri Farsça olan üç müfred ve iki gazel, Milli Kütüphane 06 Mil Yz. A 1998 numarada kayıtlı Mecmû‘a-yı Eş‘âr’da bir gazel, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi T445 numarada kayıtlı Mecmû‘atü’l-Eş‘âr’da bir müstezaddır.

Anahtar Kelimeler

Nesîb, mecmua, Klasik Türk Edebiyatı

Kaynakça

• Akbayar, N. (Haz.) (1996). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî. Tarih Vakfı Yayınları.
• Atatürk Kültür, Dil ve tarih yüksek kurumu. (1990). Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan’ın makalelerinden seçmeler. Atatürk Kültür Merkezi.
• Aydemir, E. & Özer, F. (Haz.) (2019). Fâik Reşâd, Eslâf. Kültür Bakanlığı e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/64564,eslafpdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 20.04.2023].
• Beydilli, K. (2003). “Mehmed Emin Paşa, Yağlıcızâde” TDV ansiklopedisi içinde (cilt: 28, sayfa: 464-465). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ceyhan, A. (2014). “Nesîb, Seyyid Mehmed (İki Bayraklı-zâde)” Türk edebiyatı isimler sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nesib-seyyid-mehmed-ikibayraklizade [Erişim Tarihi: 20.04.2023].
• Çelebioğlu, A. (1998). Eski Türk edebiyatı araştırmaları. M.E.B.
• Çiftçi, Ö. (Haz.) (2017). Fatîn Davud, Hâtimetü’l-eş’âr (Fatin tezkiresi). Kültür Bakanlığı e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 20.04.2023]
• Erdem, S. (2002). Nesîb ve dîvân’ı inceleme-tenkidli metin-sözlük. Tuğra Matbaası.
• İpekten, H. (1994). Eski Türk edebiyatı: nazım şekilleri ve aruz. Dergâh.
• İz, F. (1967). Türk edebiyatında nazım, 1. Küçükaydın.
• Kut, G. (1986). Türk dili ve edebiyatı ansiklopedisi devirler/ isimler/ eserler/ terimler, C. 6. Dergâh Yayınları.
• Levend, A. S. (1971). “İslâmi edebiyatın esaslar ve kaynakları” TDAY belleten, s.71-117.
• Öztürk, F. (Haz.) (2015). Silâhdâr-zâde Mehmed Emîn, Tezkire-i Silâhdâr-zâde. DBY Yayınları.
• Saraç, M. A. Y. (2012). Klasik edebiyat bilgisi biçim-ölçü-kafiye. Gökkubbe Yayınları.
• Saraç, M. A. Y. (Haz.) (2016). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı müellifleri, C.1. TÜBA.
• Tarlan, A. N. (1994). Edebiyat meseleleri. Ötüken.
• Türk dili ve edebiyatı ansiklopedisi: devirler, isimler, eserler, terimler. (1990). Dergâh Yayınları.
• Yazma Eserler: Mecmû‘a-i Eş‘âr, Millet Kütüphanesi nu: 717.
• Mecmû‘a-i Eş‘âr, Milli Kütüphane nu: 06 Mil Yz. A 1998.
• Mecmûʻatü’l-Eşʻâr, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi nu: T445.