The Relationship Between the Verses in Abu'l-Barakat alNasafi’s Work Named “Medâriku't-Tanzîl va Hakâiku'tTa'vîl”

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 3, 55 - 73, 30.10.2023

Mehmet Zeki Süslü

Öz

The science of the relationship between verses and surahs has an important place
among the Quran sciences. The reason for this, on the one hand, the science of relationship
is directly related to the I’jaz al-Qur'an, and on the other hand, it helps to understand the
meaning of the verse. Commentators who work on the mentioned science also insist on the
importance of this science and complain that not enough sensitivity is shown to this science.
Due to its direct relationship with the I’jaz al-Qur'an, the relationships between verses and
surahs have been tried to be explained, especially in the dirayah commentary and works
written on the Qur'anic sciences.
One of the works in question is the commentary named " Madâriku't-Tanzîl va
Hakâiku't-Ta'vîl" written by Abu'l-Barakat al-Nasafi. al-Nasafi (D. 710/1310), who did not
mention the relationship between the surahs in his work, tried to establish a relationship
between many verses and the verses before or after them. In this study, we tried to reveal
with examples in which ways al-Nasafi established relationships between the verses. Thus,
we aimed to reveal more information about the science of relationship, which has an
important place among the Qur'anic sciences, and to determine a special aspect of the
method followed by a valuable commentator like al-Nasafi in his work.

Anahtar Kelimeler

al-Nasafi, Medâriku, Science of Relationship, I’jaz al-Qur

Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin (ö. 710/1310) “Medâriku’tTenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl” Adlı Eserinde Âyetler Arasındaki Münâsebet

Öz

Âyetler ve sûreler arasındaki münasebet ilmi, Kur’ân ilimleri arasında önemli bir yere
sahiptir. Çünkü münasebet ilmi bir yandan Kur’ân’ın i‘câzı ile doğrudan alakalı iken diğer
yandan da âyetten kastedilen mananın anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Mezkûr ilim
hakkında çalışma yapan müfessirler de bu ilmin önemi üzerinde ısrarla durmakta ve bu ilme
yeteri kadar hassasiyet gösterilmediğinden yakınmaktadırlar. Kur’ân’ın i‘câzı ile doğrudan
ilişkisi sebebiyle özellikle dirayet tefsirlerinde ve Kur’ân ilimlerine dair yazılmış eserlerde
âyetler ve sûreler arasındaki münasebetler açıklanmaya çalışılmıştır.
Söz konusu eserlerden biri de Ebü’l-Berekât en-Nesefî tarafından kaleme alınan
“Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Tefsîr” isimli tefsirdir. Eserinde sûreler arasındaki
münâsebete değinmeyen Nesefî, birçok âyetin öncesindeki veya sonrasındaki âyetle
ilişkisini kurmaya gayret etmiştir. Bu çalışmamızda biz de Nesefî’nin âyetler arasında hangi
yönlerden münasebetler kurduğunu misalleriyle ortaya koymaya çalıştık. Böylece hem
Kur’ân ilimlerinin arasında önemli bir yeri haiz olan münâsebet ilmi hakkında ziyade bir
malumatı ortaya koymayı hem de Nesefî gibi kıymetli bir müfessirin esrinde takip ettiği
metodun özel bir yönünü belirlemeyi amaçladık.

Anahtar Kelimeler

Nesefî, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Tefsîr, Münâsebet İlmi, İ’câzu’l-Kur’ân

Kaynakça

• Ebü’l-Bekâ el-Kefevî, el-Külliyyât, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1998.
• Ebü’l-Hasen Burhânüddîn İbrâhîm b. Ömer b. Hasen er-Rubât el-Hırbevî el-Bikâî, Nazmu’dDürer fî Tenâsübi’l-Âyât ve’s-Süver, VIII cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye 1. Baskı, 1995.
• Gezgin, Ali Galip “Âyetler ve Sûreler Arasındaki Tenâsüb ile Sûrelerin Tertîbinin Tevkîfîliğinin Kur’ân’ın Metin İçi Bağlamı Açısından Önemi” SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi I/30 (2018), 1-47.
• İbn Akîle, Cemâlüddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Saîd b. Akîle el-Mekkî, ez-Ziyâde ve’l-İhsân fî Ulûmi’l-Kur’ân, X cilt, Riyad: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2. Baskı, 2011.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd en-Nesefî, Medârikü’t-Tenzîl ve Hakāiku’t-Te’vîl, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1995.
• Pak, Zekeriya, Tefsir Usûlü, Ankara: Bilay Bilimsel Araştırma Yayınları 1. Baskı, 2020.
• Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Râzî et-Taberistânî, Mefâtîhu’l-Gayb /et-Tefsîrü’l-Kebîr, Kahire: el-Mektebetü’t-Tevfîkıyye, 2003.
• Seyyid Şerîf Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf el-Cürcânî elHanefî, Mu’cemu’t-Ta’rîfât, Kahire: Dâru’l-Fadîle ty.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş- Şâfiî, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1. Baskı, 2008.
• Teftâzânî, Sa‘düddîn Mes‘ûd b. Fahriddîn Ömer b. Burhâniddîn Abdillâh el-Herevî el-Horâsânî et-Teftâzânî, Muhtasaru’l-Meânî İstanbul: Salâh Bilici Kitabevi Yayınları ty.
• Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî b. Muhammed Hâmid et-Tehânevî el-Fârûkī, Keşşâfu Istılâhâti’l-Fünûn IX cilt, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye 1. Baskı, 1998.
• Tîbî, Ebû Muhammed Şerefüddîn Hüseyn b. Abdillâh b. Muhammed et-Tîbî, Fütûhu’l-Gayb fi’lKeşf an Kınâi’r-Rayb, XVII cilt, Dubai: Câizetü’d-Dubaî ed-Devliyye li’l-Kur’âni’lKerîm, 1. Baskı, 2013.
• Yılmaz, Mehmet Faik, Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münâsebet, Ankara: DİB Yayınları 2009.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-Zemahşerî, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, tah. Âdil Ahmed Abdulmevcûd, Alî Muhammed Muavvad, VI cilt, Riyad: Mektebetu’l-Abîkân 1. Baskı, 1998.
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh et-Türkî el-Mısrî elMinhâcî ez-Zerkeşî eş-Şâfiî, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, IX cilt, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.