Review of Graduate Thesis Themed on Rights and Democracy Education in Social Studies Education

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 38 - 52, 26.03.2024

Sinem Sivri

Öz

This study was conducted to examine the postgraduate theses on human rights and democracy education in the field of social studies education. Within the scope of the research, 17 postgraduate thesis on human rights and democracy education were examined in terms of different variables. Document analysis method was used in this study in which qualitative research method was adopted. The data collected from graduate theses were analyzed using the descriptive analysis technique. As a result of the research, it was concluded that the most master's theses were written on human rights and democracy education in the field of social studies education. Besides, it was seen in the research that the most theses were prepared in 2017 and the highest number of thesis were prepared at Erzincan University. It was determined that qualitative research method was preferred more in postgraduate theses and the survey model was largely used as the research design. It was observed that more than one data collection tool was used in collecting data and the survey was at the forefront. It has been observed that social studies teachers are more preferred as data sources in theses, and that descriptive analysis comes to the fore in qualitative research and percentage/frequency analysis comes to the fore in quantitative research. It was determined that the methods were not specified in some of the studies examined. This situation negatively affected the comprehensibility of the research. Considering the research results, collective suggestions are presented for studies on human rights and democracy education in the field of social studies education.

Anahtar Kelimeler

Social studies, human rights, democracy education

Sosyal Bilgiler Eğitiminde İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi Konulu Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, Sosyal bilgilerde insan hakları ve demokrasi eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesidir. Araştırmada 2007-2021 yılları arasında yayınlanan 17 lisansüstü tez araştırmanın veri kaynağını oluşturmuştur. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği bu çalışmada doküman inceleme yönteminden analizinden yararlanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan çalışma sonucuna göre, yüksek lisans tezlerinin doktora tezlerine göre fazla olduğu görülmüştür. Lisansüstü tezlerin en fazla 2017 yılında yapıldığı ve en çok Erzincan Üniversitesinde hazırlandığı belirlenmiştir. Araştırmalarda en fazla tarama modeli tercih edilirken veri toplama aracı olarak da anketin doküman incelemesinin kullanıldığı görülmüştür. Çalışma grubuna göre sosyal bilgiler öğretmenleri, veri analiz yöntemine göre betimsel analizin öne çıktığı saptanmıştır. Ayrıca bazı araştırmalarda yöntem, çalışma grubu, veri toplama araçları ve veri analiz yönteminin belirtilmediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, insan hakları, demokrasi eğitimi

Kaynakça

• Aydeniz, Duriye. İlköğretim 4. 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinin İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimindeki İşlevselliği. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Alaca, Eray. ‘’Türkiye’de Sosyal Bilgiler Ders Kitapları Üzerine Yapılan Lisansüstü Eğitim Tezlerinin Değerlendirilmesi’’. Asya Studies 4/12 (2020), 1-10.
• Akçeşme, Burak – Kurtdede Fidan, Nuray. ‘’Sınıf Öğretmenlerinin İnsan Hakları, Vatandaşlık ve Demokrasi Dersine Yönelik Görüşleri’’. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 8/1 (2021), 147-164.
• Aşyrov, Arslan. Türkiye ve Türkmenistan Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında İnsan Hakları ve Demokrasi Kavramlarının Karşılaştırılması. Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Başaran, Tonguç. İlköğretim Okullarında Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi Programının Uygulanışına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri. Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Çevik Kansu, Ceren. ‘’Öğretmen Adaylarının Etkili Vatandaşlık Yeterlik Düzeylerinin ve Demokrasi Anlayışlarına İlişkin Algılarının İncelenmesi’’. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18/3 (2017), 25-36.
• Çüçen, A.Kadir. ‘’İnsan Hakları Düşüncesinin Gelişimi’’. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 2 (2003), 7-35.
• Dilek, Ali vd. ‘’Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitimi Üzerine Yapılan Yüksek Lisans Tezleri: Bir İçerik Analizi Çalışması’’. Turkish Journal of Social Research / Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 22/2 (2018), 581-602.
• Dolanbay, Hatice. İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programında Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının İnsan Hakları ve Demokrasi Dersinin İşlenişine İlişkin Görüşleri. Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Esen, Hanife. Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki İnsan Hakları ve Vatandaşlık Bilinci İle İlgili Konuların Öğretmen Görüşlerine Göre Belirlenmesi. Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Gürel, Davut. ‘’Sınıf ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin İlkokul 4. Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersine Yönelik Görüşlerinin Karşılıklı Olarak İncelenmesi’’. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 17/3 (2016), 641-660.
• Karatekin, Kadir vd. ‘’Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İnsan Hakları Eğitimine Yönelik Tutumları’’. Turkish Studies, Inernational Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic 7/4 (2012), 2193-2207.
• Kaçar, Hakan – Kaçar, Mevra. ‘’İlkokul Dördüncü Sınıf Öğretmenlerinin Dördüncü Sınıf İnsan Hakları Yurttaşlık ve Demokrasi Dersine İlişkin Görüşleri’’. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi 8 (2016), 182-196.
• Kaya, Fatih. İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler ile İnsan Hakları Yurttaşlık ve Demokrasi Derslerindeki Değerlere İlişkin Tutumları. Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Kaşaveklioğlu, Sümeyra. 7.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirliğine Dayalı Öğretim Yönteminin Kullanılmasının Öğrencilerin Akademik Başarı İle Demokratik Tutum ve İnsan Hakları Algılarına Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Koçoğlu, Erol. ‘’Cumhuriyetten Günümüze İnsan Hakları ve Demokrasi Kavramları Açısından Sosyal Bilgiler Dersi Eğitim Programının İncelenmesi’’. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7 (2012), 1-20.
• Koçoğlu, Erol. İnsan Hakları ve Demokrasi Kavramlarının İlköğretim Sosyal Bilgiler Müfredatındaki Yeri. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Kuzucu, Ceren. İlkokul 4. Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi ile Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Temel İnsani Değerler Açısından Karşılaştırılması. Niğde: Ömer Halisdemir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Kurtdede Fidan, Nuray – Mert, Bünyamin. ‘’İlkokullarda İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Eğitimi Alanında Yapılan Çalışmaların İncelenmesi’’. Trakya Eğitim Dergisi 13/1 (2023), 280-304.
• Oruç, Şahin – Ulusoy, Kadir. ‘’Sosyal Bilgiler Öğretimi Alanında Yapılan Tez Çalışmaları’’. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 26 (2008), 121-132.
• Özdemir, Halil vd. ‘’Türkiye’deki Sosyal Bilgiler Eğitiminde Demokrasi ve İnsan Haklarının Önemi’’. International Journal of Progressive Studies in Education (ijopse) 1/1 (2023), 65-74.
• Sağlamgöncü, Ahmet. ‘’Sosyal Bilgiler Eğitiminde Okuryazarlık: Lisansüstü Eğitimde Gerçekleştirilen Okuryazarlık Araştırmaları’’. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 13/1 (2023), 253-276.
• Topal, Mehmet. Demokrasi ve İnsan Hakları Kavramlarına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Tonga, Deniz vd. ‘’İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersinde Yer Alan Kazanımların Vatandaşlık ve İnsan Hakları Konuları Açısından Değerlendirilmesi’’. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 171/171 (2013), 289-308.
• Ünal, Rabia. İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının İnsan Hakları Boyutunda İncelenmesi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Yıldırım, Ali – Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 12. Basım, 2021.