UZAY HUKUKU AÇISINDAN SİLAH(SIZ)LANMA SORUNU

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 22, 167 - 182, 25.01.2021

Zeynep Seyitoğlu Danışman

Öz

Savaş materyallerinin sınırlanması, denetlenmesi veya ortadan
kaldırılması durumunu ifade eden silahsızlanma, geçmişten
günümüze uluslararası güvenliğin korunması yolunda yürütülen
önemli faaliyetlerin başında gelir. Soğuk savaş sonrası dönemde
silahların kontrolü ve silahsızlanma konuları belirginliğini
kaybetmişse de, hala uluslararası güvenliğin sağlanmasında
faydalı bir araç olmayı sürdürmektedir. Yeni silah teknolojilerinin
geliştirilmesiyle birlikte, silahsızlanma konusunda yeni
tartışmalar gündeme gelmiştir. 1950’lerde uzayın keşfi ve kullanımı
konusunda önemli teknolojik gelişmelerin yaşanmasıyla
birlikte, uzay faaliyetlerine ilişkin hukuki çerçevenin çizilmesi
çalışmaları da başlamıştır. Uzay çağının başlangıcından itibaren,
uzayın münhasıran barışçıl amaçlarla kullanılacağı hususu üzerinde
durulmuştur. Buna rağmen, özellikle uydular aracılığıyla
yürütülen faaliyetler sayesinde, uzay önemli bir askeri araç
haline gelmiştir. Uzay faaliyetleri başlangıçta uzay yetenekli
birkaç devlet eliyle gerçekleştirilmiştir. Günümüzde, gelişen
teknolojinin ve dünya kaynaklarının giderek azalmasının etkisiyle,
özel teşebbüsün uzay faaliyetlerindeki payı giderek artmış
ve uzay ticari olarak tüketilebilir bir alan haline gelmiştir.
Uzayı tüketebilir hale gelen uluslararası aktörlerin, uzayda elde
ettikleri bu avantajlarını korumak veya yeni gelişen teknolojiler
ve üretilen silahlar vasıtasıyla yeryüzünde yeni avantajlar elde
etmek amacıyla uzayda silahlanmaya ve uzayı askerileştirmeye
doğru gittikleri görülmektedir. Bu çalışmada, uzay hukuku ve
uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde uzayda silah(sız)lanma
sorunsalının ele alınması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uzay hukuku, uzay güvenliği, uzay yarışı, silahsızlanma, barışçıl amaçlarla kullanım

Kaynakça

• Acer, Y./ Kaya, İ. (2015). Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı. (Altıncı Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Agreement on the Rescue of Astronauts, the Return of Astronauts and the Return of Objects Launched into Outer Space, 22 April 1968, 672 UNTS 119, No. 9574. Metin için bkz: https://treaties.un.org/Pages/showDetails.aspx?objid=080000028012504f&clang=_ en (E.T. 21.07.2020).
• Agreement on Governing the Activities of States on the Moon and Other Celestial Bodies, 18 December 1979, 1363 UNTS 3, No. 23002. Metin için bkz: http://www.unoosa.org/pdf/gares/ARES_34_68E.pdf (E.T. 21.07.2020).
• Baslar, K. (1998). The Concept of the Common Heritage of Mankind in International Law. The Hague: Martinus Nijhoff Publishers.
• Cheng, B. (1997). Studies in International Space Law. Oxford: Clarendon Press.
• Convention on International Liability for Damage Caused by Space Objects, 29 March 1972, 961 UNTS 187, No. 13810. Metin için bkz: http://www.unoosa.org/pdf/gares/ARES_26_2777E.pdf (E.T. 21.07.2020).