DENEME SÜRESİ İÇİNDE İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESİH HAKKININ İŞVEREN YÖNÜNDEN SINIRLARI

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 1155 - 1220, 31.12.2022

Burcu Ezer

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1147595

Öz

İş sözleşmelerinin işçi ve işveren arasında sürekli ve güvene dayalı kişisel ilişkiler kurmasının bir sonucu olarak, tarafların birbirlerini daha iyi tanıyabilmek ve işçinin işe, işyerine ve çalışma ortamına olan yatkınlığını ölçmek adına iş sözleşmesinde deneme süresi kararlaştırmaları mümkündür. Bu imkân doğrultusunda taraflara deneme süresi içinde veya sonunda iş sözleşmesini bildirim sürelerine uymaksızın feshetme ya da deneme süresinin sonunda iş sözleşmesine devam etme seçeneği sunulmuştur. Deneme süresi içinde veya sonunda yapılan fesihler yönünden fesih hakkını genel fesih kurallarına göre kolaylaştıran bu hükümler, uygulamada özellikle işverenlerin fesih hakkını kötüniyetli, ölçüsüz ya da hukukun genel ilkelerine aykırı kullanmalarının önünü açmıştır. Bu çalışmada deneme süresi içinde yapılan fesihler yönünden işverenin fesih hakkını ve bu hakkın sınırlarını ele almak; deneme kaydının geçerliliği, süresi, bireysel veya toplu iş sözleşmesiyle getirilen sınırlara uygunluk, dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağına uygunluk ve eşitlik ilkesine uygunluk yönünden işveren fesihlerini incelemek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Deneme kaydı, Deneme süresi, İş sözleşmesinin feshi, Bildirimsiz fesih, Kolaylaştırılmış fesih hakkı

Limits of Termination the Employment Contract by the Employer during the Probationary Period

Öz

As a result of employment contracts establishing permanent and fiduciary personal relations between employee and employer, it is possible for the parties to decide on a probationary period in the employment contract in order to get to know each other better and to measure the employee's predisposition to work, workplace and working environment. Accordingly this opportunity, the parties were given the option to terminate the employment contract during or at the end of the probationary period without complying with the notice periods or to continue the employment contract at the end of the probationary period. These provisions, which facilitate the right of termination in terms of terminations made during or at the end of the trial period, according to the general termination rules, in practice paved the way for employers to use their termination rights in bad faith, excessively or contrary to the general principles of law. This study aims to discuss the employer's right of termination and the limits of this right in terms of terminations made during the probationary period and to examine the terminations made by employers in terms of the duration and legality of the probationary period, compatibleness with the limits set by the employment contracts or collective agreements, the rule of good faith, prohibition of abuse of rights and the principle of equality.

Anahtar Kelimeler

Trial clause, Probationary period, Termination of employment contract, Termination without notice, Facilitated termination right

Kaynakça

• Agius, Michael Paul. “Termination of pregnant employees during probation period”, Fenech & Fenech Advocates, Ağustos 26, 2020.
• Akyiğit, Ercan. 4857 sayılı İş Kanunu Şerhi Birinci Cilt, 3. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2008.
• Akyiğit, Ercan. Bireysel İş Hukuku Ders Kitabı, 2. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021.
• Alpagut, Gülsevil. “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtayın 2014 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2014. Ankara: İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, 2016.
• Arıcı, Kadir. Türk İş Hukuku-I Ferdi İş İlişkileri Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi, 2022.
• Aykaç, Hande Bahar. “Fesih Hakkının Eşit Davranma Borcu İle Sınırlanması”, İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar II içinde, Editör: Tankut Centel, 47-134. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2016.
• Aykaç, Hande Bahar. İşverenin Fesih Hakkının Sözleşmelerle Sınırlandırılması. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Baloğlu, Cem. “Deneme Süreli İş Sözleşmesi Hakkında Bilinmesi Gerekenler”, Mali Çözüm Dergisi 125 (2014): 221-228.
• Baskan, Ş. Esra. İş Sözleşmesinin Sendikal Nedenle Feshi, Ankara: Turhan Kitabevi, 2013.
• Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz. “Deneme Süreli İş Sözleşmeleri”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, s. 2 (2012): 47-84.
• Civan, Orhan Ersun. Genel İş Koşulları. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2015.
• Çelik, Nuri, Caniklioğlu, Nurşen, Canbolat, Talat ve Özkaraca, Ercüment. İş Hukuku Dersleri, 34. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2021.
• Çenberci, Mustafa. İş Kanunu Şerhi, 6. Baskı. Ankara: Olgaç Matbaası, 1986.
• Çil, Şahin. İş Kanunu Şerhi 1. Cilt, 2. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2007.
• Çil, Şahin. İş Hukuku Yargıtay İlke Kararları (2013-2014 Yılları). Ankara: Yetkin Yayınları, 2015.
• Demir, Fevzi. İş Hukuku ve Uygulaması, 10. Baskı. İzmir: Albi Yayıncılık, 2017.
• Dimitriu, Raluca. “Termination of the Employment Contract during the Probationary Period”, Proceedings of the 14th International Conference Accounting and Management Information Systems, (2019): 112-123.
• Doğan Yenisey, Kübra. “İş Hukukunda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum 4, s. 11 (2006): 63-82.
• Ekmekçi, Ömer ve Yiğit, Esra. Bireysel İş Hukuku Dersleri, 3. Baskı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Ekonomi, Münir. İş Hukuku Cilt 1 Ferdi İş Hukuku, 3. Baskı. İstanbul: Teknik Üniversite Matbaası, 1984.
• Fondeur, Yannick. “ILO rejects two-year ‘consolidation period’ after recruitment”, Eurofound, Mart 23, 2008.
• Gómez Abelleira, Francisco Javier. “Extinción del contrato de trabajadora embarazada en período de prueba”, El Foro de Labos, Mayıs 09, 2022.
• Günay, Cevdet İlhan. İş Kanunu Şerhi Cilt 1, 4. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2015.
• Güven, Ercan ve Aydın, Ufuk. Bireysel İş Hukuku, 6. Baskı. Eskişehir: Nisan Kitabevi, 2020.
• International Labour Organization (ILO). Note on Convention No. 158 and Recommendation No. 166 concerning termination of employment, 2009.
• International Labour Organization (ILO). Employment protection legislation: Summary indicators in the area of terminating regular contracts. Cenevre: Publications of the International Labour Office, 2015.
• Kaplan, Emin Tuncay. İşverenin Fesih Hakkı Sınırları, Hüküm ve Sonuçları. Ankara: Kadıoğlu Matbaası, 1987.
• Kaplan, Hasan Ali. “Deneme Süreli İş Sözleşmeleri”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8, s. 1 (2013): 235-246.
• Kar, Bektaş. “Deneme Süreli İş Sözleşmesi”, Osman Güven Çankaya’ya Armağan, Ankara: Kamu-İş Yayınları, 2010: 15-32.
• Kılıçoğlu, Mustafa. İş Hukukunda Esneklik. Ankara: Bilge Yayınevi, 2021.
• Koç, Muzaffer. “Deneme Süresi ve Hukuki Sonuçları”, Terazi Hukuk Dergisi, 43 (2010): 99-111.
• Kuddo, Arvo. Labor Regulations throughout the World: An Overview. Washington: Word Bank Group, 2018.
• Laçiner, Vedat. “Deneme Süreli İş İlişkisinde Ortaya Çıkan Hukuki Sorunlar”, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 12, s. 23 (2012): 313-378.
• Lokmanoğlu, Salim Yunus. “Deneme Süreli İş İlişkisi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 7, s. 24 (2016): 621-638.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi, Astarlı, Muhittin ve Baysal, Ulaş. İş Hukuku, 7. Baskı. Ankara: Lykeion Yayınları, 2022.
• Mutlay, Faruk Barış. “4857 sayılı İş Kanunu Bakımından Deneme Kaydı İçeren İş Sözleşmelerine İlişkin Sorunlar ve Sözleşmenin Tazminatsız Sona Erdirilmesinin Anlamı”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 16, s. 61 (2019): 39-80.
• Narmanlıoğlu, Ünal. İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I, 5. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2014.
• Onat, Zeki. İşverenin İş Akdini Kötüniyetli Feshi. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Özkaraca, Ercüment ve Adınır, Canan Ünal, “Dar Anlamda Eşit Davranma Borcuna Aykırılıkta Ayrımcılık Tazminatına Hak Kazanılıp Kazanılamayacağı (Karar İncelemesi)”, Sicil İş Hukuku Dergisi 46, (2021): 127-136.
• Soyer, Polat. “Deneme Süreli ve Deneme Amaçlı İş Sözleşmeleri”, Çalışma ve Toplum, 1 (2008): 27-38.
• Süzek, Sarper. İş Akdini Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması. Ankara: Kazancı Yayınları, 1976.
• Süzek, Sarper. İş Hukuku, 19. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2020.
• Şimşek, Ayşe Fırak. “Türk Hukukunda Deneme Süreli İş İlişkileri”, TİSK Akademi, 1 (2009): 7-34.
• Tolu, Hazal. İş Sözleşmesinin Haksız Feshi. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2017.
• Tuncay, A. Can. İş Hukukunda Eşit Davranma İlkesi. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1982.
• Tunçomağ, Kenan. İş Hukuku Cilt 1. İstanbul: Sermet Matbaası, 1979.
• Tunçomağ, Kenan ve Centel, Tankut. İş Hukukunun Esasları, 9. Baskı. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2018.
• Ugan Çatalkaya, Deniz. “İş Hukukunda Eşitlik İlkesinin İki Bileşeni: İşverenin Dar Anlamda Eşit Davranma Borcu ve Ayrım Yasağı”, Çalışma ve Toplum 69, s. 2 (2021): 859-898.
• Uşan, M. Fatih. “İş Sözleşmesinin Feshinde İşverenin Eşit Davranma Borcu Var Mıdır? (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin Bir Kararı Üzerine Değerlendirme)” Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 8, (2005): 1624-1632.
• de Val Tena, Ángel Luis. “La Extinción del Contrato de Trabajo Durante el Periodo de Prueba”, Revista de Estudios Jurídico Laborales y de Seguridad Social 2, (2021): 56-98. https://revistas.uma.es/index.php/REJLSS/article/view/12444/12844 (Erişim Tarihi: 19.07.2022)
• Yayvak Namlı, İrem. İş Hukuku’nda Cezai Şart. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Yıldız, Gaye Burcu. İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu. Ankara: Yetkin Yayınları, 2008.
• Yürekli, Sabahattin. Türk İş Hukukunda Deneme Süreli İş Sözleşmesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/social-summit-european-pillar-social-rights-booklet_en.pdf (Erişim Tarihi: 20.07.2022)
• https://eplex.ilo.org/probationary-trial-period/ (Erişim Tarihi: 19.07.2022)
• https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L1152&from=EN (Erişim Tarihi: 21.07.2022)
• https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:C158 (Erişim Tarihi: 21.07.2022)
• https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2010/15/contents (Erişim Tarihi: 20.07.2022)
• https://mglaw.ge/2020/07/01/termination-of-employment-during-probationary-period/ (Erişim Tarihi: 20.07.2022)