DİPLOMATİK DOKUNULMAZLIĞI OLAN ŞAHISLAR İLE ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER KAPSAMINDA GÖREV YAPAN YABANCI ASKER KİŞİLER HAKKINDA ARAMA

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 1221 - 1274, 31.12.2022

Burhan Atalık

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1148984

Öz

Devletler, diğer devletlerle ilişkilerini barış içinde sürdürülebilmek gayesiyle diplomatik ilişkilere önem vermiş, yabancı devlet topraklarında görev yapacak diplomatik temsilciler atamıştır. Askerî açıdan ise güç paylaşımı ve uluslararası güvenliklerini sağlamak, askerî yardımlaşma ve işbirliğini pekiştirmek amacıyla akdedilen uluslararası sözleşmeler kapsamında diğer devlet topraklarında askerler görevlendirmiştir. Her iki durumda da devletler; görevlendirdikleri personelinin dokunulmaz ve ayrıcalıklı olmalarını uluslararası ilişkilerin devamlılığı açısından zorunlu olarak düşünmüşler, dokunulmazlıkların sınırlarını belirlemek için bir dizi düzenleme yapmışlardır. Bu çalışmada, uluslararası açıdan diplomatik temsilcilerin dokunulmazlığını düzenleyen 1961 Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesi ve 1963 Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi; yabancı asker kişilerin görevlendirilmesinde statülerini düzenleyen Kuzey Atlantik Anlaşmasına Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerin Statüsüne Dair Sözleşme ile Birleşmiş Milletler Barışı Koruma Kuvvetlerinin Hukuksal Statüsü irdelenmiş, Türk hukukunda düzenlenen arama tedbirinin diplomatik temsilciler ve yabancı asker kişiler açısından nasıl uygulandığı araştırılmıştır. Ayrıca Türk hukuku açısından Türkiye’de görev yapan diplomatik temsilciler ile yabancı asker kişiler hakkında arama tedbirinin nasıl uygulandığı hususunda değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Diplomatik Dokunulmazlıklar, Diplomatik Temsilciler, Yabancı Asker Kişiler, Arama.

Search for Persons With Diplomatic Immunity and Foreign Military Persons Working Under International Conventions

Öz

States have given importance to diplomatic relations in order to maintain their relations with other states in peace, and have appointed diplomatic representatives to serve in the territories of foreing states. In terms of military, it has assigned soldiers in the territory of other states within the scope of international agreements concluded in order to share power, ensure their international security, and strengthen military assistance and cooperation. In both cases, states considered the inviolability and privilege of their assigned personnel as a necessity for the continuity of international relations, and made a series of regulations to determine the limits of immunities. In this study, the 1961 Vienna Convention on Diplomatic Relations and the 1963 Vienna Convention on Consular Relations, which regulates the immunity of diplomatic representatives internationally; The NATO Status of Forces Convention, which regulates the status of foreign military personnel in the assignment, and the Legal Status of the United Nations Peacekeeping Forces were examined, It has been researched how the search measure regulated in Turkish Law is applied in terms of diplomatic representatives and foreign military personnel.

Anahtar Kelimeler

Diplomatic Immunities, Diplomatic Representatives, Foreign Military Persons, Search.

Kaynakça

• Akipek, Ömer İlhan. “Ülke Dışılık”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c.26, s.1-4, 1967.
• Aksoy, Şemsettin. “Önleme ve Koruma Tedbiri Olarak Arama”, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2007.
• Angun, Sevtap. “Yabancı Ülkede Görev Yapan Askerlerin İşledikleri Suçlardan Dolayı Yargılanmaları”, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Artuk, M. Emin Ahmet Gökcen, Emin Alşahin ve Kerim Çakır “Ceza Hukuku Genel Hükümler” Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Barker, J. Craig. “The Protection of Diplomatic Personnel”, USA: Ashgate Publishing, 2006.
• Börekçi, Eşref Barış. “Yeni Düzenlemeler Işığında Önleme Aramaları”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(17), 2020.
• Campbell, Brian. “Diplomacy in the Roman World (c. 500 BC-AD 235)”, (Çev. Recep Özman), Tarihi Okul, 2013.
• Caşın, Mesut Hakkı. “Modern Uluslararası Hukukun Temel Esasları”, İstanbul: Legal Yayıncılık, 2013.
• Çaycı, Sadi. “Barış Gücü Harekâtının Hukuksal Esasları” Silahlı Kuvvetler Dergisi, s.335, 1993.
• Çelen, Orhan. “Kuvvetler Statüsü Sözleşmesine Göre Ceza Yargısı ve Tazminat İşlemleri (7 ve 8 nci maddeleri)”, Ankara: Genelkurmay Adli Müşavirliği Yayını, 1991.
• Değirmenci, Olgun ve Erdal Hazar. “Mülkilik İlkesinin İstisnası Olarak NATO Kuvvetler Statüsüne Tabi Personel Üzerindeki Yargı Yetkisi ve Uluslararası Ceza Mahkemesinin Söz Konusu Yargı Yetkisine Etkisi” Ankara Barosu Dergisi, 2013.
• Denza, Eileen ”Diplomatic Law, Commentary on the Vienna Convention on Diplomatic Relations Third Edition”, Oxford University Press, Oxford, 2008.
• Doğan, Mustafa. “Birleşmiş Milletler Barışgücü Harekâtları ve Harekâtlarda Görev Alan Personelin Cezai Sorumluluğu”, Fasikül Hukuk Dergisi, cilt.8 sayı.77, 2016.
• Dost, Süleyman. “Milletlerarası Hukukta Mütekabiliyet İlkesi” Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi c.5, s.2, 2015.
• Eroğlu, Hamza. “Devletler Umumi Hukuku”, Ankara; Turhan Kitabevi,1984.
• Gözlügöl, Sadi Vakkas. “Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıkların Kötüye Kullanılması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 19(1), 2013.
• Gülşen, Recep. “Yeni Ceza Muhakemesi Kanununda Arama”, Hukuki Perspektifler Dergisi, (3), 2005.
• Gündüz, Aslan. “Yabanci Devletin Yargi Bagisikligi ve Milletlerarasi Hukuk”, İstanbul: Üçdal Yayıncılık, 1984.
• Hardy, Michael. “Modern Diplomatic Law”, Manchester: Manchester University Press, 1968.
• Hartov, Mette Prasse. “NATO Status Of Forces Agreement: Background and a Suggestion fot the Scope of Apllication”, Baltic Defence Review, No.10, Volume 2, 2003.
• İskit, Temel. “Diplomasi Tarihi, Teorisi, Kurumları ve Uygulaması”, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015.
• Koç, Cihan. “Kolluğun (Jandarma ve Polisin) Adli Görevleri”, Ankara: Kartal Yayınevi, 2005.
• Kul, Muhammet Celal. “Kuvvetler Statü Anlaşmaları (Askerî Kuvvetlerin Yabancı Ülkelerdeki Durumuna Dair Anlaşmalar):Amerika Birleşik Devletleri’nin Irak, Japonya ve
• Güney Kore ile İkili Tecrübesi”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 2018.
• Kunter, Nurullah ve Feridun Yenisey. “Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku”, İstanbul: Beta Yayınları, 2000.
• Kunter, Nurullah, Feridun Yenisey ve Ayşe Nuhoğlu, “Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku” İstanbul: Beta Basımevi, 2010.
• Künzli, Annemarieke Vermeer “Restricting Discretion: Juicidal Review of Diplomatic Protection”, Nordic Journal International Law, 2006.
• Maginnis, Veronica L. “Limiting Diplomatic Immunity: Lessons Learned from the 1946 Convention on the Privileges and Immunities of the United Nations”, Brooklyn Journal of International Law, Vol.28/3, 2003.
• Meray, Seha L. “Diplomasi Temsilcilerinin Hukuki Statüsü”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 13(1), 1958.
• Mitchell Ross. "Rethinking Diplomatic Immunity: A Review of Remedial Approaches to Address the Abuses of Diplomatic Privileges and Immunities." Am. UJ Intl'l L. & Pol'y 4,1989.
• Mwenda, Kenneth K. “Public International Law and the Regulation of Diplomatic Immunity in the Fight against Corruption”, (Cape Town: Pretoria University Law Press, 2011.
• Odman, M. Tevfik " Barışı Destekleme Operasyonları " Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1.1, 2004.
• Ökçün, A. Gündüz. “Konsolosluk İlişkilerinin Kurulması ve Yürütülmesi, Prof. Dr. Fikret Arık’a Armağan”, Ankara: Sevinç Matbaası, 1973.
• Önok, Murat. “Adli İdari Arama ve Uygulamadaki Sorunlar”, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Özbek, Veli Özer. ‘’Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbiri Olarak Arama’’, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1999.
• Özbek, Veli Özer. ”Ceza Muhakemesi Hukuku”, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2006.
• Özgöker, Uğur ve Güney Ferhat Batı, “Uluslararası Siyasi, Askerî, Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Örgütler,” İstanbul: Der Yayınları, 2017.
• Öztürk, Bahri ve Mustafa Ruhan Erdem, “Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku,” Ankara: Seçkin Yayınevi, 2008.
• Pazarcı, Hüseyin. “Uluslararası Hukuk Dersleri 2. Kitap, 9. Bası”, Ankara: Turhan Kitabevi, 2013.
• Pazarcı, Hüseyin. “Uluslararası Hukuk” Ankara: Turhan Kitapevi, 2013.
• Preus, Lawrence. “Capacity For Legation And The Theoretical Basis Of Diplomatic Immunities”, 10 NYULQ Rev. 170, 1932.
• Radsan, A. John. ‘The Unresolved Equation of Espionage and International Law’, Michigan Journal of International Law, Volume 28, Issue 3, 2007.
• Reçber, Kamuran. “Uluslararası Ders Kitabı”, Bursa: Dora Yayınevi, 2014.
• Roberts, Ivor. ”Satow’s Diplomatic Practice”, USA: Oxford University Press 6. Ed., 2011.
• Southwick, James T. "Abuse of Diplomatic Privilege and Immunity: Compensatory and Restrictive Reforms." Syracuse J. Int'l L. & Com. 15, 1988.
• Soyaslan, Doğan. “Ceza Hukuku Özel Hükümler”, Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2005.
• Soyaslan, Doğan.“Ceza Muhakemesi Hukuku”, Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2020.
• Sur, Melda. “Uluslararası Hukukun Esasları, 9. Baskı”, İstanbul: Beta Yayıncılık, 2015.
• Taşdemir, Kubilay ve Ramazan Özkepir, “Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi”, Ankara: Turhan Kitapevi, 2010.
• Tercan, Durmuş, M. Ruhan Erden ve Murat Önok, “Uluslararası Ceza Hukuku”, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2009.
• Toluner, Sevin. “Milletlerarası Hukuk Dersleri Devletin Yetkisi, Genişletilmiş 2. Baskı”, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1979.
• Toroslu, Nevzat ve Metin Feyzioğlu, “Ceza Muhakemesi Hukuku”, Ankara: Savaş Yayınevi, 2012.
• Tuncer, Hüner. “Küresel Diplomasi”, Ankara: Ümit Yayıncılık, 2006.
• Tuncer, Hüner. “Tarihte ve Günümüzde Ad Hoc Diplomasi”, Marmara Hukuk Bülteni,1984.
• Yenisey, Feridun ve Ayşe Nuhoğlu, ”Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı”, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Yenisey, Feridun. “Arama Hukukuna Giriş,” İstanbul: Ulus Basım, 2006.
• Yılmaz, Yeşim. “Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2016.