UYGULAMA BOYUTUYLA NORMLAR HİYERARŞİSİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 578 - 604, 30.12.2023

Emir Kaya , Alperen Dağlı

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1270364

Cited By: 1

Öz

Normlar hiyerarşisi, hukuk sisteminin mantıklı olmasını ve tutarlı işlemesini sağlamaya yönelik önemli bir ilkedir. Bilindiği üzere, hukuk normları hukuk sistemi içindeki farklı organlar tarafından üretilir. Organlar arasında yetki hiyerarşisi, üretilen normlar arasında da geçerlilik hiyerarşisi doğurur. Hukuki norm türleri, piramit şeklinde kademeli bir yapıyı andırır. Her kademedeki norm, geçerliliğini daha üst kademelere borçludur. Aynı zamanda da daha alt kademedeki normların geçerli kılınmasına yarar. Alt kademedeki norm üst kademede yer alan norma aykırı olamaz. Bu ilke sayesinde hukuk pratiğinde kargaşanın önleneceği ve insicamın korunacağı varsayılmaktadır. Bununla birlikte, doktrindeki bu temel varsayımın aksine, uygulayıcılar nezdinde normlar yakın ve uzak norm şeklinde de algılanabilmektedir. Diğer bir ifadeyle, uygulayıcılar, bilinen normlar hiyerarşisinin aksine, kendi uygulama alanlarına daha yakın ve ilgili gördükleri kuralları, kendilerine uzak ve genel gördükleri kurallara tercih edebilmektedir. Makalede, bir yaşayan hukuk olgusu olarak yakın norm – uzak norm dikotomisi tanımlanmakta ve başta Avukatlık Kanunu olmak üzere uygulama örnekleri üzerinden açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

normlar hiyerarşisi, yaşayan hukuk, hukuk kültürü, yakın norm, uzak norm, Avukatlık Kanunu

The Hierarchy of Norms in the Eyes of Legal Practitioners

Öz

The hierarchy of norms is a crucial principle for maintaining the logical foundation and consistent functioning of a legal system. As it is well-known, legal norms are created by different organs, positioned hierarchically according to their powers. The hierarchy of powers leads to the hierarchy of norms. The order of norms, as a result, resembles a pyramid. Each normative level at the pyramid verifies the lower levels. Naturally, no norm can contradict the norms of a higher level. This simple theory is expected to be the safeguard of a legal system that needs to be holistic and clear from chaos. However, contrary to the theory, legal norms in the eyes legal practitioners –in Turkey, for the sake of this article– are perceived on a different axis from that of high vs. low. This axis is “near vs. distant”. Legal practitioners frequently prioritize the norms that they perceive to be more directly relevant to their practice over those norms that they perceive to be more general and less relevant, even if the latter are at a higher level at the pyramid of the hierarchy of norms. This article defines the dichotomy of near vs. distant norms in the living law, and gives examples of this dichotomy from legal practice in Turkey, with a special focus on the Law of Barristership.

Anahtar Kelimeler

hierarchy of norms, living law, legal culture, near norm, distant norm, Law of Barristership

Kaynakça

• Akal, Cemal Bali. Hukuk Nedir? Ankara: Dost Kitabevi, 2017.
• Aral, Vecdi. Kelsen’in Saf Hukuk Teorisinin Metodu ve Değeri. İstanbul: Garan Matbaası, 1938.
• Çoban, Belemir. “Normlar Hiyerarşisinden Küresel Hukuka: Ulusötesi Normların Meşruluğu Sorunsalı” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Galatasaray Üniversitesi, 2018.
• Gözler, Kemal. Hukuka Giriş. Bursa: Ekin Yayınları, 2015.
• Gözler, Kemal. Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukukî Rejimi. Bursa: Ekin Yayınları, 2000.
• Gözler, Kemal. Kurucu İktidar. Bursa: Ekin Yayınları, 2016.
• Güneş, Mehmet. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Normlar Hiyerarşisindeki Yeri ve Denetiminde Maddi İçerik Kriteri.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no.1 (2020): 166-179.
• Hafızoğulları, Zeki. Ceza Normu: Normatif Bir Yapı Olarak Ceza Hukuku Düzeni. Ankara: Us-A, 1996.
• Hart, H.L.A. The Concept of Law. Oxford: Clarendon Law Series, 1961.
• Harvey, William Burnett. Law and Social Change in Ghana. Princeton: Princeton University Press, 1966.
• Kaya, Refia. “Nesiller Arası Adalet Prensibine Uygun Anayasa.” TYB Akademi, Yeni(den) Anayasa Özel Sayısı 35 (2022): 83-105. Kelsen, Hans. General Theory of Norms. Oxford: Clarendon Press, 1991.
• Moore, Sally Falk. Law as Process: An Anthropological Approach. London: Routledge & Kegan Paul, 1978.
• Olechowski, Thomas. “Legal Hierarchies in the Works of Hans Kelsen and Adolf Julius Merkl,” Reconsidering Constitutional Formation II Decisive Constitutional Normativity, ed. Ulrike Müßig, 353-362, Cham: Springer, 2018.
• Sezer, Abdullah. “Normlar Hiyerarşisi ve Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (Çok Boyutlu Normlar Piramidi Yaklaşımı).” Anayasa Yargısı Dergisi 36, no. 1 (2019): 353-412.
• Şahin, Metin. “Normlar Hiyerarşisinin Türk İdare Hukukunda Uygulanması.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, 2014.
• İnternet Kaynakları
• https://www.etymonline.com/, Erişim Tarihi: 1.10.2022.
• https://hiyerarsi.nedir.org/, Erişim Tarihi: 1.10.2022.
• https://www.nedir.com/, Erişim Tarihi 1.10.2022.
• https://www.nisanyansozluk.com/, Erişim Tarihi: 1.10.2022.
• https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 1.10.2022.