“ÖNYARGISIZ” YARGILANMA HAKKI: DREYFUS DAVASI ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 1087 - 1127, 30.12.2023

Musa Bulu

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1346073

Öz

İnsan, biyolojik varlığı için suya ne kadar muhtaçsa, toplumsal varlığı için de adalete o kadar muhtaçtır. Adalete ulaşmak için çıkılan yol ise hassas ve meşakkatlidir. Adil bir karara ulaşmak için yargılamanın tabi olduğu ilke ve güvenceler vardır. Hakkı olana erişmek için herkes hak arama hürriyetine sahip olmalıdır. İstisnalar dışında yargılamalar aleni yürütülmelidir. Yargılama makul bir sürede sonuçlandırılmalıdır. Tabiî hâkim güvencesinin bir sonucu olarak yargılamayı yürütecek olan mahkemenin önceden kanunla belirlenmiş olması gerekir. Tüm bu güvenceler sağlanmış olsa dahi bağımsız ve tarafsız bir yargılama olmadan adil bir yargılamadan da bahsedilemeyecektir. Bağımsızlık, tarafsızlık için bir önkoşuldur. Ancak bağımsızlığı güvence altında olan hâkimin içsel yönüyle ilgili olan tarafsızlığı da sağlaması gerekir. Tarafsızlık için hâkimin yargılamayı önyargılarının tesirinde kalmadan yürütmesi ve sonuçlandırması gerekir. Çalışmada, yargılamanın önyargısız yürütülmesinin adil bir yargılama bakımından önemi ortaya koyulmaya çalışılacaktır. Önyargısız yargılanma hakkının önemi tarihin en büyük yargılama yanılgılarından olan Dreyfus davasıyla somutlaştırılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Önyargı, Adil Yargılanma Hakkı, Bağımsızlık, Tarafsızlık, Masumiyet Karinesi

Rıght To Be Trıed “Wıthout Prejudıce”: Dreyfus Case Example

Öz

Human needs justice for his social existence as much as he needs water for his biological existence. The way to reach justice is delicate and arduous. There are principles and guarantees that the trial is subject to in order to reach a fair decision. Everyone should have the freedom to seek justice in order to access what is right. Proceedings should be conducted in public, with exceptions. The trial must be concluded within a reasonable time. As a result of the guarantee of the natural judge, the court that will conduct the trial must be determined by law in advance. Even if all these guarantees are provided, a fair trial will not be possible without an independent and impartial trial. Independence is a prerequisite for impartiality. However, the judge, whose independence is guaranteed, must also ensure impartiality, which is related to his internal aspect. For impartiality, the judge must conduct and conclude the trial without being influenced by his prejudices. In this study, the importance of conducting the trial without prejudice in terms of a fair trial will be tried to be revealed. The importance of the right to be tried without prejudice will be tried to be embodied in the Dreyfus case, which is one of the biggest misjudgments in history.

Anahtar Kelimeler

Prejudice, Right To A Fair Trial, İndependence, İmpartiality, Presumption of İnnocence

Kaynakça

• Akad, Mehmet, Bihterin Vural Dinçkol ve Nihat Bulut. Genel Kamu Hukuku. İstanbul: Der Kitabevi Yayınevi, 2017.
• Akıncı, Fatih. “Lekelenmeme Hakkı.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, no. 43 (2020): 177–202.
• Akıncı, Müslüm. Bağımsız İdari Otoriteler ve Ombudsman. İstanbul: Beta Yayınları, 1999.
• Allport, Gordon W. Önyargının Doğası. Çeviren Nur Nirven. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları, 2016.
• Aral, Vecdi. İnsan Özgür Mü?. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2004.
• Arslan, Zühtü. “İnsan Hakları Yargı ve ‘Taşralı Adam’ın Dramı.” Yeni Türkiye İnsan Hakları Özel Sayısı 1, no. 21 (1998): 601–605.
• Artantaş, Günce. “Duruşmanın Aleniyeti İlkesi ve Sınırlandırılması.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 71, no. 1 (2022).
• Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2018.
• Atar, Yavuz. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Ateş, Abdurrahman. “İsrailiyatın Odağındaki Peygamber: Hz. Davud -Sâd Suresi 21-25. Ayetler Bağlamında Yapılan Rivayetlere Eleştirel Bir Yaklaşım.” Marife Dini Araştırmalar Dergisi 10, no. 1 (2010): 9–27.
• Atlıhan, Özen. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Sisteminde Adil Yargılanma Hakkının Temel Unsuru Olarak “Masumiyet Karinesi.” Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no. 1–2 (2005): 291–328.
• Avcı, Mustafa. “Mecelle’ye Göre Hâkimin Nitelikleri ve Yargılama Etiği.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, no. 27 (2016): 33–58.
• Başaran, Başar. “Aleni̇ Yargılanma Hakkı.” Mevzuat Dergisi 2, no. 15 (1999): 1–11.
• Beccaria, Cesare. Suçlar ve Cezalar Hakkında. Çeviren Sami Selçuk. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2015.
• Berkhan, İhsan. “Adil Yargılanma Hakkı.” İstanbul Barosu Dergisi 97, no. 5 (2012): 319–324.
• Bilgin, Nuri. Sosyal Bilimlerin Kavşağında Kimlik Sorunu. İzmir: Ege Yayıncılık, 1994.
• Bilgin, Nuri. Sosyal Psikoloji. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Budak, Ali Cem ve Varol Karaaslan. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2017.
• Bursa Protestan Kilisesi. “Elçilerin İşleri, Kutsal Kitap." Erişim tarihi Ekim 25, 2023. https://kutsalkitap.info.tr/?q=Elç.10.
• Bursa Protestan Kilisesi. “Mısırdan Çıkış, Kutsal Kitap." Erişim tarihi Ekim 25, 2023. https://kutsalkitap.info.tr/?q=Çık.23.
• Çakır, Cihangir. “Makul Sürede Yargılanma Hakkının Sınırları Nelerdir?.” İstanbul Barosu Dergisi 92, no. 5 (2018): 232–243.
• Çayan, Gökhan. “Masumiyet Karinesi Doktrini.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 1, no. 42 (2020): 49–88.
• Çelik, Mehmet Mazlum. “Adaletin Dayanılmaz Hafifliği ve Dreyfus Davası: Sizi itham ediyorum Bay Başkan (!).” İndependent Türkçe. Erişim tarihi Haziran 18, 2023. https://www.indyturk.com/node/337741/haber/adaletin-dayanılmaz-hafifliği-ve-dreyfus-davası-sizi-itham-ediyorum-bay-başkan.
• Cheng, Guang-Shing. "Prejudice." Hastings Center Report 36, no. 5 (2006): 8-9.
• Cihan, Erol. “Hâki̇m Unsuru Açısından Ceza Davalarının Uzamasının Sebepleri̇.” İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 45, no. 1–4 (1981): 873–96.
• Library of Congress. “Dreyfus Affair: Topics in Chronicling America.” Erişim tarihi Haziran 18, 2023. https://guides.loc.gov/chronicling-america-dreyfus-affair.
• Dworkin, Ronald. Hukukun Hükümranlığı. Çeviren Ertuğrul Uzun. İstanbul: Nora Kitap, 2018.
• Erem, Faruk. Ceza Usulü Hukuku. Ankara: Ajans-Türk Matbaacılık Sanayii, 1968.
• Evren, Teoman. “Hak Arama Özgürlüğü ve Savunma.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 1, no. 1 (1988): 5–15.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin. Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2010.
• Feyzioğlu, Metin. “Suçsuzluk Karinesi: Kavram Hakkında Genel Bilgiler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 48, no. 1 (1999): 135–163.
• Fiss, Owen M. “Objectivity and Interpretation.” Stanford Law Review 34, no. 4 (1982): 739–763.
• Göksu, Turgut. Sosyal Psikoloji. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2007.
• Gözler, Kemal. Hukuka Giriş. Bursa: Ekin Yayınevi, 2016.
• Gül, Cengiz ve Fatih Birtek. “Hak Arama Özgürlüğü ve Türk Pozitif Hukukunda Yargı Yolu Kapalı İşlemler.” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, no. 1–2 (2007): 3–41.
• Günay, Mehmet ve Meryem Günay. AİHS’nin 6. Maddesi Kapsamında Ceza Davalarında Adil Yargılanma Hakkı ve İç Hukuk Uygulaması. Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Gürses, İbrahim. “Önyargının Nedenleri.” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14, no. 1 (2005): 143–161.
• Haldun, İbn. Kadılığın Ahlaki Hükümleri. Çeviren Selim Güzel. İstanbul: İber Yayınları, 2022.
• Kazancı. “Hammurabi Kanunları.” Erişim tarihi Haziran 18, 2023. https://lib.kazanci.com.tr/kho3/mbb/files/ih-magna-1-hammurabikan.htm.
• Herakleitos. Kırık Taşlar. Çeviren Alova. İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınları, 2003.
• İlhan, Rıfat S. ve Abdulkadir Çevik. “Önyargıların Psikolojisi: Psikodinamik Bir Gözden Geçirme.” Nesne Psikoloji Dergisi 1, no. 1 (2013): 52–67.
• İnceoğlu, Sibel. Yargı Bağımsızlığı ve Yargıya Güven Ekseninde Yargıcın Davranış İlkeleri. İstanbul: Beta Yayınları, 2008.
• İşten, İnanç. “Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı.” Gaziantep University Journal of Social Sciences 13, no. 2 (2014): 285–313.
• Ito, Tiffany A. ve Bruce D. Bartholow. “The Neural Correlates of Race.” Trends in Cognitive Sciences 13, no. 12 (2009): 524–531.
• Oxford Learners Dictionaries. “Judice.” Erişim tarihi Haziran 13, 2023. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/sub-judice?q=judice.
• Kaboğlu, İbrahim Ö. Özgürlükler Hukuku. Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık, 2002.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Günümüzde İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi, 2010.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem ve Zeynep Cemalcılar. Dündün Bugüne İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi, 2014.
• Karakoç, Abdurrahim. “Hakim Beğ.” Antoloji.com. Erişim tarihi Haziran 05, 2023. https://www.antoloji.com/hakim-beg-siiri/.
• Kelep Pekmez, Tuba. “Ceza Muhakemesinde Objektif Bir Taraf Olarak Savcılık Makamı.” Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no. 2 (2021): 275–291. Kırmaz, Birol. Avrupa Birliği Sürecinde Hakimlerin Denetimi ve Yargı Bağımsızlığı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2009.
• Köküsarı, İsmail. “Hak Arama Özgürlüğü ve 2010 Anayasa Değişiklikleri.” Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, no. 1 (2011): 163–208.
• Konca, Nesibe Kurt. “Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesinin Sınırlandırılması.” Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Mihbir Özel Sayısı 4, no. 2 (2014): 65–96.
• Kuijer, Martin. “The Right to a Fair Trial and the Council of Europe’s Efforts to Ensure Effective Eemedies on a Domestic Level for Excessively Lengthy Proceedings.” Human Rights Law Review 13, no. 4 (2013): 777–794.
• Kunter, Nurullah. Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları, 1989.
• Lock, John. Yönetim Üzerine İkinci İnceleme. Çeviren Fahri Bakırcı. Ankara: Serbest Kitaplar, 2021.
• Lucy, William. “The Possibility of Impartiality.” Oxford Journal of Legal Studies 25, no. 1 (2005): 3–31.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. “Maide Suresi 8. Ayet.” Erişim tarihi Haziran 10, 2023. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Mâide-suresi/677/8-ayet-tefsiri.
• Martin, Benjamin F. “Thinking Outside the Box About the Dreyfus Affair.” French Politics and Society 16, no. 2 (1998): 52–58.
• Nix, Elizabeth. “What was the Dreyfus affair?.” History. Erişim tarihi Haziran 18, 2023. https://www.history.com/news/what-was-the-dreyfus-affair.
• Retronews. “La Trahison Du Juif Dreyfus.” Erişim tarihi Eylül 20, 2023. https://www.retronews.fr/journal/la-libre-parole/06-novembre-1894/691/1953807/1.
• Türk Dil Kurumu. “Sözlük.” Erişim tarihi Haziran 13, 2023. https://sozluk.gov.tr/.
• Özbek, Veli Özer, Mehmet Nihat Kanbur, Koray Doğan, Pınar Bacaksız ve İlker Tepe. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014.
• Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2014.
• Özdiker, Ünsal. “Adaletin Gerçek Yüzü ve Af.” 5 Ocak Gazetesi. Erişim tarihi Haziran 05, 2023. https://www.5ocakgazetesi.com/yazi/adaletin-gercek-yuzu-ve-af.
• Özen, Muharrem. “Yargı Bağımsızlığını Zedeleyen Düzenleme , Uygulamalar ve Bağımsızlığı Sağlamaya Yönelik Çözüm Önerileri,” Ankara Barosu Dergisi, no. 1 (2010): 31–65.
• Özkan Duvan, Ayşe. “Bireysel Başvuru Kararlarında Makul Sürede Yargılanma Hakkı.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 68, no. 1 (2019): 287–336.
• Özkul, Fatih. “Anayasalarımızda Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı.” Ankara Barosu Dergisi, no. 3 (2016): 201–263.
• Öztürk, Bahri, Durmuş Tezcan, Ruhan Erdem, Özge Sırma, Yasemin F. Saygılar Kırıt, Özdem Özaydın, Esra Alan Akcan ve Efser Erden. Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku. Editör Bahri Öztürk. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Cambridge Dictionary. “Pre-.” Erişim tarihi Haziran 13, 2023. https://dictionary.cambridge.org/tr/sözlük/ingilizce/pre.
• Oxford Learners Dictionaries. “Prejudice.” Erişim tarihi Haziran 13, 2023. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/prejudice_1?q=prejudice.
• Rösler, Inga K. ve David M. Amodio. “Neural Basis of Prejudice and Prejudice Reduction." Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging 7, no. 12 (2022): 1200–1208. Sancar, Mithat. “Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı.” Yeni Türkiye İnsan Hakları Özel Sayısı 1, no. 21 (1998): 589–595.
• Savcı, Bahri. “‘Yaşam Hakkı’ ‘Felsefe Açısından Pratiğe Doğru.” İçinde İnsan Haklarının Felsefi Temelleri. Editör İoanna Kuçuradi, 83-92. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2016.
• Selçuk, Sami. Dreyfus Davası Dünyaca Unutulamayan Yargılama Yanılgısı. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2019.
• Shakespeare, William. Hamlet. Çeviren Sabahattin Eyüboğlu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022.
• Sophokles. Aias. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022.
• Tanrıver, Süha. “Tabi̇î Hâki̇m İlkesi̇ ve Medenî Yargı.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no. 104 (2013): 11–36. Taş, Burak. “Hukukun Genel Bir İlkesi Olarak Tabii Hakim İlkesi.” Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 18, no. 2 (2021): 1763–1791.
• Tosun, Öztekin. Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1981.
• Tozman, Önder. “Suçsuzluk Karinesi: Türk Hukukundaki Sonuçları.” Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, no. 3–4 (2007): 315–353.
• Turan, Hüseyin. “Adil Yargılanma Hakkının Bir Unsuru Olarak Aleni Yargılanma Hakkı.” Ceza Hukuku Dergisi 4, no. 9 (2009): 247–257.
• Turan, Hüseyin. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında Makul Sürede Yargılanma Hakkı.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, no. 11 (2012): 47–76.
• Uluçakar, Mustafa ve Mehmet Fatih Çınar. “Türkiye’de Yargı ile Siyaset İlişkisinin Kuvvetler Ayrılığı Perspektifinden Analizi.” İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7, no. 1 (2020): 126–141.
• Üzülmez, İlhan. “Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçları.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi 18, no. 58 (2005): 41–72.
• Yenidünya, A. Caner. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Masumiyet Karinesi.” Güncel Hukuk Aylık Hukuk Dergisi, no. 5 (2004): 20–21.
• Yıldırım, Akif. “Anayasa Mahkemesi Uygulamasında Masumiyet Karinesi.” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, no. 9 (2017): 491–517.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Sözlüğü. Ankara: Yetkin Yayınları, 2011.
• Yılmazoğlu, Yunus Emre. “Yürütmeni̇n Durdurulması Kararının Uygulanmamasının Hak Arama Hürri̇yeti̇ne Etkisi.” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, no. 9 (2017): 519–547.
• Yüksel, Metin. “Türkiye’de Yargı Bağımsızlığına İlişkin Kimi Sorunlar ve Çözüm Önerileri.” Anayasa Yargısı Dergisi 26, no. 1 (2010): 217–272.
• Yurtcan, Erdener. Ceza Yargılaması Hukuku. İstanbul: Alfa Basım Yayım, 1996.
• Zola, Emile. Suçluyorum. Çeviren Tahsin Yücel. İstanbul: Can Yayınları, 2017.