Evaluation of the Decision of the European Court of Human Rights in Bayraktar/ Turkey Regarding the Woman's Waiting Period

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2 Prof. Dr. Mustafa Avcı'ya Armağan, 1311 - 1333, 03.01.2025

Yasemin Durak

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1509369

Öz

The waiting period for a woman is regulated under Article 132 of the Turkish Civil Code under negative conditions/obstacles to marriage. According to the provision, "If the marriage is dissolved, the woman cannot marry until three hundred days have passed since the dissolution of the marriage. The period ends with childbirth. In cases where it is understood that the woman is not pregnant from her previous marriage or the spouses whose marriage has ended want to marry each other again, the court removes this period." However, since this provision does not constitute an absolute bar to marriage, marriages concluded without complying with the three-hundred-day waiting period will be valid. The purpose of introducing this period is to prevent a pregnant woman from remarrying and to prevent confusion in the genealogy of the child to be born.
There are three situations in which the woman does not have to comply with this period. The first of these is when a woman gives birth. A woman who gives birth can now remarry without being subject to a period of time (Article 132/II of the TCC). The second situation is the determination that the woman is not pregnant. If the woman who proves that she is not pregnant makes a new marriage and gives birth to a child, there will be no confusion in the genealogy. The last situation is when the divorced spouses want to remarry. In the second and third options, a court decision is required to remove the three-hundred-day waiting period.
The reason for examining the waiting period is that Article 132 of the TCC was found to be contrary to the equality between men and women by the European Court of Human Rights. The ECHR justified the applicant's request and found the waiting period contrary to the equality of men and women; it also ruled that the woman's private life was violated.
Although Article 132 of the TCC meets the needs, it is a strict regulation. A court decision should not be required to lift the waiting period. If a woman wants to remarry after divorce, it should be sufficient for her to apply for marriage with a determination that she is not pregnant. In this way, the workload of the courts will not increase. In the case of remarriage with the same person, there is no need for any restriction.

Anahtar Kelimeler

Non-discrimination, waiting period, principle of equality, barrier to marriage, period of marriage

KADININ BEKLEME SÜRESİ İLE İLGİLİ AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN VERMİŞ OLDUĞU BAYRAKTAR/ TÜRKİYE KARARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Kadın için bekleme süresi Türk Medeni Kanunu’nun 132. maddesinde evliliğin olumsuz şartları/ evlenme engelleri arasında düzenlenmiştir. Hükme göre “Evlilik sona ermişse, kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün geçmedikçe evlenemez. Doğurmakla süre biter. Kadının önceki evliliğinden gebe olmadığının anlaşılması veya evliliği sona eren eşlerin yeniden birbiriyle evlenmek istemeleri hâllerinde mahkeme bu süreyi kaldırır.” Ancak bu hüküm kesin evlenme engeli oluşturmadığı için üç yüz günlük bekleme süresine uyulmadan yapılan evlilikler geçerli olacaktır. Bu sürenin getirilmesindeki amaç gebe bir kadının yeniden evlenmesine engel olarak doğacak çocuğun soybağında karışıklık meydana gelmesine engel olmaktır.
Kadının bu süreye uymak zorunda olmadığı üç hal bulunmaktadır. Bunlardan ilki kadının doğum yapmasıdır. Doğum yapan kadın artık bir süreye tabi olmaksızın yeni bir evlilik yapabilir (TMK m. 132/II). İkinci bir durum ise kadının gebe olmadığının tespitidir. Gebe olmadığını ispatlayan kadın yeni bir evlilik yapar ve bir çocuk dünyaya gelirse soybağında karışıklık meydana gelmeyecektir. Son durum ise boşanan eşlerin tekrar evlenmek istemeleri halidir. İkinci ve üçüncü seçeneklerde üç yüz günlük bekleme süresinin kaldırılması için mahkeme kararına gerek bulunmaktadır.
Bekleme süresinin incelenmesinin sebebi TMK m. 132’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından kadın – erkek eşitliğine aykırı bulunmuş olmasıdır. AİHM Başvurucu’nun talebini haklı bularak bekleme süresini kadın erkek eşitliğine aykırı bulmuş; ayrıca kadının özel hayatının da ihlal edildiğine hükmetmiştir.
TMK m. 132 ihtiyaçlara cevap vermekle birlikte katı bir düzenlemedir. Zira bekleme süresinin kaldırılması için mahkeme kararına gerek olmamalıdır. Kadın boşandıktan sonra yeni bir evlilik yapmak isterse gebe olmadığının tespiti ile evlilik başvuruş yapması yeterli olmalıdır. Böylelikle mahkemelerin iş yükü de bu sayede artmayacaktır. Aynı kişi ile tekrar evlenme söz konusu olduğunda ise herhangi bir kısıtlamaya gerek bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık yasağı, bekleme süresi, eşitlik ilkesi, evlenme engeli, iddet müddeti

Kaynakça

• Akıntürk, Turgut ve Derya Ateş. Türk Medeni Hukuku Cilt II Aile Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi, 2024.
• Dural, Mustafa, Tufan Öğüz ve Mustafa Alper Gümüş. Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2024.
• Erdem, Mehmet ve Aslı Makaracı-Başak. Aile Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Erdem, Suat. “İslam Hukukuna Göre İddet ve İddet Bekleyen Kadının Nikâhı.” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17, no.2 (2013): 71-95.
• Gayretli Aydın, Seda. “Kadın ve Kanuni Bekleme Süresi.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no:136 (2018): 263-292.
• Gençcan, Ömer Uğur. Evlenme Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2021.
• Hatemi, Hüseyin. Aile Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2023.
• Hüseyin Hatemi, “Evliliğin Sona Ermesi Halinde Kadın Eşin Bekleme Süresi.” Hatemi Hukuk Bürosu, Erişim Tarihi Haziran 28, 2024, https://www.hatemihukukburosu.com/isvicreden-medeni-kanun-alinirken-yapilan-degis iklikler.html
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2022.
• Özdamar, Demet. Türk Hukukunda Özellikle Türk Medeni Kanunu Hükümleri Karşısında Kadının Hukuki Durumu (Eski – Yeni Türk Medenî Kanunu Karşılaştırmalı). Ankara: Seçkin Yayınevi, 2002.
• Öztan, Bilge. “Medeni Kanun’un Kabulünün 70’inci Yılında Aile Hukuku.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 44, no.1 (1995): 79 – 125.
• Öztan, Bilge. Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
• Paksoy Erbaydar, Nüket ve Aysun Balseven Odabaşı. “Medeni Kanunun Bekleme Süresi (İddet Müddeti) ile İlgili 132.
• Maddesinin Kadın Hakları ve Modern Tıptaki Gelişmeler Işığında Değerlendirilmesi.” Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Fe Dergi 10, no.1 (2018): 112-119.
• Pürselim, Hatice Selin. “MÖHUK Kapsamında İddet Müddetinin Soybağının Reddi ve Babalık Davalarına Etkileri.” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 27, no.1 (2021): 513 – 542.
• Reyhani Yüksel, Sera. “Türk Medeni Kanunu Bakımından Kadın-Erkek Eşitliği.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 18, no.2 (2014): 175-200.
• Reyhani Yüksel, Sera. “Kadın ve Erkeğin Eşit Haklara Sahip Olması İlkesinin Aile Hukuku Alanında Uygulanması.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no.145 (2019): 397-420.
• Rieck, Jürgen und Saskia Lettmaier. Auslandisches Familienrecht. München: C.H. BECK, 2023.
• Ülger Nalbant, Şeyma. “İslam Hukuku ve Türk Medeni Hukukunda İddet.” Kocatepe İslami İlimler Dergisi 5, no.2 (2022): 597-616.
• Yılmaz, Süleyman. Medeni Hukuk Cilt III Aile Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2023.
• Yücer Aktürk, İpek. “Kadınlara Özgü Bekleme Süresi ve Sınırlı Evlenme Yasağı Sorunu.” Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9, no.2 (2023): 195-208.
• Zevkliler, Aydın, Emre Cumalıoğlu ve Mehmet Beşir Acabey. Medeni Hukuk-III Aile Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2024.